به گزارش خبرگزاری آنا؛ ناترازی در بخش برق در سال جاری در حالی کشور را به خاموشی‌های برنامه ریزی شده کشاند که پیش بینی این اتفاق از سال‌های قبل ممکن بود. در واقع شروع خاموشی‌هایی که در سال جاری به منازل مردم آمد از سال‌ها پیش از صنایع شروع شده بود. بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، در سال ۱۴۰۲ ظرفیت اسمی نیروگاه‌ها تنها حدود ۱.۷ درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته، در حالی‌که رشد تقاضا در پیک مصرف در آن سال ۵.۸ درصد بوده است، که موجب تشدید ناترازی شده است؛ بنابراین روند افزایش ناترازی برقی در سال ۱۴۰۲ رو به افزایش بوده است. ظرفیت اسمی نیروگاه‌ها در پایان سال ۱۴۰۳ حدود ۹۴٬۵۷۹ مگاوات برآورد شده و ظرفیت عملی حدود ۸۱٬۰۸۵ مگاوات ذکر شده است که به نظر می‌رسد که به رقم ۷۹ هزار مگاواتی مصرف در پیک مصرف نزدیک شده است. اما باید توجه داشت که هرگز تمام ظرفیت نیروگاهی محقق نخواهد شد.
در واقع نیروگاه‌ها نمی‌توانند همواره با تمام ظرفیت کار کنند بلکه نیاز به تعمیرات دارند و با توجه به نوع سوخت مصرفی در دوره‌های مختلف بازده آنها متفاوت خواهد بود؛ همچنین میزان همواره سیر صعودی دارد و حتی پیش بینی شده بود که میزان مصرف در تابستان ۱۴۰۴ از محدوده ۸۶ هزار مگاوات عبور خواهد کرد. بر همین اساس در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی میزان ناترازی برای تابستان ۱۴۰۴ در سناریوی خوش بینانه ۱۷.۶ هزار مگاوات و در سناریوی بدبینانه ۲۶.۹ هزار مگاوات پیش بینی شد.
اما در تابستان ۱۴۰۴ اتفاقی در واقعیت افتاد خارج شدن اکثر نیروگاه‌های برق آبی از مدار تولید در پی خشکسالی شدید بود. همزمان با کاهش شدید تولید برق در پی این اتفاق، مصرف برق در پیک توانست از مرز ۷۹ هزار مگاوات نیز عبور کرد تا شاهد شدت گرفتن خاموشی‌ها باشیم.
جای توسعه نیروگاه‌های تجدید پذیر بزرگ در اطراف شهر‌های بزرگ
به هر جهت تابستان گذشت و بایستی فکر چاره‌ای برای تابستان آینده باشیم. با توجه به آن که ساخت نیروگاه‌های برق حرارتی روندی طولانی و پرهزینه دارند و توسعه برق هسته‌ای نیز با پیچیدگی‌های بسیاری رو‌به‌رو است، بدیهی‌ترین و سریع‌ترین راه حل برای افزایش تولید برق توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر بود. در همین راستا توسعه این نیروگاه‌ها در اطراف شهر‌های بزرگ سرعت گرفت. اما این سوال مطرح می‌شود که چرا به جای توسعه نیروگاه‌های تجدید پذیر بزرگ در اطراف شهر‌های بزرگ به سوی احداث آنها در مناطق دور افتاده نرفته‌ایم تا بتوانیم آنها را از شبکه تامین برق جدا کنیم؟
در این رابطه مرتضی بهروزی‌فر عضو هیات علمی موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی در گفتوگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری آنا به تشریح وضعیت فعلی تأمین انرژی در کشور و چالش‌های پیش‌رو پرداخت و با ارائه نکاتی در زمینه توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر، نحوه مدیریت ناترازی برق در فصول اوج مصرف و ضرورت بهینه‌سازی مصرف انرژی، راهکار‌های عملیاتی را جهت ارتقاء بهره‌وری انرژی در ایران تشریح نمود.
بهروزی‌فر با تاکید بر اهمیت مکان‌یابی صحیح نیروگاه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، بیان داشت: در شرایط کنونی، سیاست توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر عمدتاً متمرکز بر احداث آنها در نزدیکی شهر‌های بزرگ و مراکز صنعتی است، چرا که این روش موجب کاهش هزینه‌های انتقال انرژی و کاهش پرت انرژی می‌شود. نزدیک بودن نیروگاه‌ها به نقاط پرمصرف، یکی از راهکار‌های موثر در مدیریت بهینه شبکه برق به شمار می‌رود.
با این حال، وی در ادامه افزود: از سوی دیگر، در مناطقی مانند سیستان و بلوچستان که انتقال انرژی با هزینه‌های بسیار بالا و مشکلات فنی فراوان همراه است، ایجاد نیروگاه‌های تجدیدپذیر می‌تواند به عنوان راهکار جایگزین و مقرون به صرفه مطرح شود. به عبارت دیگر، بجای انتقال انرژی از مراکز تولید به مناطق محروم که نیازمند کابل‌کشی‌های هزاران کیلومتری و لوله‌کشی‌های طولانی‌مدت است، می‌توان نیروگاه‌های خورشیدی یا بادی را در همان نقاط احداث کرد.
چالش ناترازی شدید در تأمین برق مناطق پرجمعیت در فصل تابستان
این عضو هیئت علمی موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی، به تشریح معضل اصلی شبکه برق در ایران اشاره نمود و اظهار داشت: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات سیستم برق کشور، ناترازی شدید در تامین برق در فصل تابستان به ویژه در مناطق پرجمعیت و صنعتی است. این نواحی، به دلیل دارا بودن جمعیت زیاد و فعالیت‌های صنعتی گسترده، بیشترین بار مصرف انرژی را بر دوش دارند.
وی در ادامه افزود: با توجه به این شرایط، منطقی است که نیروگاه‌ها به مراکز بزرگ مصرف نزدیک باشند تا علاوه بر کاهش هزینه‌های انتقال، میزان پرت انرژی نیز به حداقل برسد. در مقابل، در مناطق روستایی و دورافتاده که شبکه انتقال به آنها محدود است، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند بادی و خورشیدی امکان‌پذیر است، اما باید توجه داشت که برای تامین پایدار انرژی در این مناطق، تاسیسات ذخیره‌سازی انرژی مورد نیاز است که هزینه‌های بالایی دارد.
وی تصریح کرد: بنابراین توسعه نیروگاه‌ها در اطراف شهر‌های بزرگ با توجه با مشکلات ناترازی توجیه دارد و منطقی است، اما باید به توسعه این نیروگاه‌ها در مناطق دور افتاده نیز توجه ویژه داشته باشیم.
وضعیت موجود ناترازی انرژی و چشم‌انداز آینده
بهروزی‌فر در تشریح میزان ناترازی انرژی که پس از اقدامات اخیر همچنان باقی مانده است، گفت: با توجه به اقدامات گسترده‌ای که در سال جاری در جهت توسعه ظرفیت تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و بهبود زیرساخت‌ها انجام شده است، ناترازی شبکه برق کشور به طور نسبی کاهش یافته است، اما هنوز به طور کامل حل نشده است.
وی افزود: روند افزایش سالانه مصرف انرژی ادامه دارد و بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که ظرف یک سال آینده، مشکل ناترازی برق کاملاً برطرف شود. هدف اصلی اکنون جلوگیری از تشدید ناترازی و تعدیل آن است تا از قطعی برق در بخش‌های مختلف جلوگیری شود.و برای دستیابی به این هدف، توسعه نیروگاه‌های جدید، بهبود و ارتقای شبکه‌های انتقال برق و بهینه‌سازی مصرف انرژی از ضروریات اجتناب‌ناپذیر است.
اهمیت بهینه‌سازی مصرف انرژی در کاهش ناترازی شبکه
این کارشناس حوزه انرژی، به نقش کلیدی بهینه‌سازی مصرف انرژی در حل معضل ناترازی برق تاکید نمود و اظهار داشت: بر اساس برآوردها، اگر بتوانیم حداقل ۳۰ درصد مصرف انرژی را در بخش‌های مختلف کاهش دهیم، می‌توانیم گام بزرگی در جهت کاهش ناترازی برق برداریم.
وی تصریح کرد: بهینه‌سازی مصرف باید در تمامی بخش‌ها از جمله حمل‌ونقل، خانگی، تجاری و صنعتی به طور جدی دنبال شود. متأسفانه در کشور ما، فاصله قابل توجهی میان مصرف انرژی واقعی و میزان بهینه‌سازی وجود دارد که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
نقش فرهنگ‌سازی و توسعه فناوری در ارتقاء بهره‌وری انرژی
بهروزی‌فر در پاسخ به سوالی درباره راهکار‌های فرهنگ‌سازی در بهینه‌سازی مصرف انرژی بیان داشت: یکی از اصلی‌ترین مشکلات موجود، نبود رقابت موثر میان تولیدکنندگان کالا‌های کم‌مصرف و همچنین عدم حمایت کافی دولت در این زمینه است. باید کالا‌های با مصرف انرژی بهینه به وفور در بازار موجود باشند تا مصرف‌کنندگان بتوانند انتخاب صحیح داشته باشند.
وی ادامه داد: فرهنگ مصرف در جامعه ایرانی مصرف‌گرایی صرف نیست بلکه مشکل عمده در دسترس نبودن فناوری‌های بهینه و حمایت‌های دولتی است. اگر کالا‌های کم‌مصرف و فناوری‌های بهینه در بازار در اختیار مردم باشد، روند بهینه‌سازی مصرف به مراتب تسهیل می‌شود.
تجربه ناکامی در اجرای طرح‌های جایگزینی تجهیزات پرمصرف
بهروزی‌فر به نمونه‌ای از عدم موفقیت طرح‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی اشاره کرد و گفت: یکی از هلدینگ‌های بزرگ کشور تلاش داشت تا با جایگزینی حدود ۲۰ میلیون بخاری گازسوز پرمصرف با نمونه‌های بهینه، میزان مصرف گاز را کاهش دهد، اما به دلیل مشکلات مالی و عدم پذیرش بازپرداخت هزینه‌ها، این طرح متوقف شد. در واقع دولت قبول نکرد که بخشی از رقم حاصل از صرفه جویی را به این هلدینگ برای جبران سرمایه گذاری اش پرداخت کند و همین موضوع عامل شکست بود.
وی افزود: اجرای موفق این گونه طرح‌ها می‌توانست به طور چشمگیری تا حدود ۲۰ درصد مصرف گاز را در زمان اوج مصرف زمستان کاهش دهد که تاثیر بسزایی در بهبود تعادل شبکه انرژی داشت.
بهروزی‌فر، با اشاره به اینکه حل مشکلات انرژی کشور نیازمند یک رویکرد جامع و هماهنگ است، اظهار داشت: توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر، ارتقای شبکه‌های انتقال برق، بهینه‌سازی مصرف انرژی و فرهنگ‌سازی در جامعه باید به صورت همزمان و در قالب یک برنامه راهبردی پیگیری شود.
وی در پایان تاکید کرد: همکاری مستمر بین نهاد‌های دولتی، دانشگاه‌ها، رسانه‌ها و بخش خصوصی، کلید موفقیت در نهادینه کردن فرهنگ مصرف بهینه انرژی و تحقق اهداف توسعه پایدار کشور خواهد بود.
انتهای پیام/