«عماد آبشناس» کارشناس مسائل بین‌الملل، در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری آنا، درباره تحولات اخیر نظم جهانی اظهار کرد: آمریکا در تلاش است با تحمیل تعرفه‌های سنگین علیه کشورها، به‌ویژه چین، هژمونی خود را حفظ کند. این سیاست‌ها در واقع به دنبال تثبیت قدرت یک‌جانبه آمریکا در جهان است. با این حال، روندهای جهانی نشان می‌دهد که کاهش قدرت آمریکا و گذار جهان به سمت نظم چندقطبی، دیر یا زود اجتناب‌ناپذیر خواهد بود و هیچ کشوری نمی‌تواند این روند را به صورت بلندمدت متوقف کند.
وی افزود: واقعیت این است که دنیای آینده چندقطبی است و آمریکا قصد ندارد نظم نوین جهانی شکل بگیرد؛ بلکه هدفش حفظ تک‌قطبی بودن قدرت خود است. در مقابل، کشورهای دیگری مانند چین، روسیه، ایران، هند و برزیل به این نتیجه رسیده‌اند که نظم سابق جهانی به نفع امنیت و صلح بین‌المللی نیست و ادامه آن می‌تواند جهان را به بحران‌های بزرگ سوق دهد. تجربه تاریخی نشان می‌دهد که تلاش یک کشور برای سلطه مطلق و تحمیل نظم تک‌قطبی، پیامدهای خطرناکی دارد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به تجربه تاریخی آمریکا گفت: یک صد سال پیش، رئیس‌جمهور آمریکا اقداماتی مشابه امروز ترامپ انجام داد و این اقدامات نهایتاً به فروپاشی اقتصاد آمریکا در سال ۱۹۲۹ انجامید که میلیون‌ها نفر را بیکار کرد و زمینه جنگ جهانی دوم را فراهم کرد. این تجربه تاریخی نشان می‌دهد که تحمیل یک نظم تک‌قطبی بدون در نظر گرفتن منافع دیگر کشورها می‌تواند عواقب اقتصادی و سیاسی فاجعه‌باری داشته باشد.
کنترل جهان از طریق تحریم‌ها کارساز نیست
آبشناس ادامه داد: امروزه همان نگرانی که غربی‌ها در گذشته درباره رشد اقتصادی آلمان و ژاپن داشتند، اکنون درباره کشورهای نوظهور مانند چین، هند، برزیل، ایران و روسیه دارند. بنابراین تعامل و همکاری بین کشورها ضروری است و تقابل نمی‌تواند نتیجه مثبتی داشته باشد. تلاش آمریکا برای کنترل جهان از طریق تحریم‌ها و تعرفه‌های اقتصادی دیگر عملی نیست و این روند فرصتی تاریخی برای ایران ایجاد کرده است.
وی با اشاره به جایگاه یوان چین در تجارت جهانی اظهار کرد: افزایش استفاده تجاری از یوان و سبقت گرفتن آن از دلار، پیام روشنی به جهان دارد؛ کشورها به دنبال تنوع در ذخایر ارزی خود هستند و نمی‌توانند تنها به دلار متکی باشند. این تغییر در مناسبات پولی جهانی فرصت مهمی برای ایران ایجاد کرده است که بتواند نقش مؤثرتری در مناسبات بین‌المللی ایفا کند و از مزیت رقابتی خود بهره ببرد.
با این حال، آبشناس هشدار داد: اگر تیم اقتصادی فعلی در دولت تغییر نکند یا حداقل تقویت نشود، ایران نمی‌تواند از این فرصت‌ها بهره‌برداری کند. بزرگ‌ترین مشکل ما سوءمدیریت در اقتصاد است؛ افرادی سال‌هاست بر اقتصاد کشور حکمرانی می‌کنند که توانایی لازم را ندارند و منابع دولتی به‌طور ناعادلانه و ناپایدار مدیریت می‌شود. تا زمانی که این افراد در جایگاه خود باقی بمانند، هیچ شرایط خارجی نمی‌تواند به نفع ایران باشد.
آیا اتحادیه‌های تجاری و سیاسی رنگ باخته‌اند؟
وی در ادامه به نقش اتحادیه‌ها و سازمان‌های بین‌المللی پرداخت و گفت: برخی ادعا می‌کنند اتحادیه‌هایی مانند بریکس یا سازمان همکاری شانگهای کارکرد خود را از دست داده‌اند و کشورها از ترس آمریکا با هم همکاری نمی‌کنند. اما واقعیت این است که اعضای این اتحادیه‌ها با اقتدار عمل می‌کنند و تعاملات اقتصادی و امنیتی خود را گسترش داده‌اند. مشکل ایران بیشتر ناشی از محدودیت‌های داخلی است؛ ما دیواری مصنوعی دور خود کشیده‌ایم و به دلیل سیاست‌های نادرست داخلی نمی‌توانیم از ظرفیت این اتحادیه‌ها بهره‌برداری کنیم.
آبشناس با تأکید بر تجربه سرمایه‌گذاری خارجی در ایران گفت: حتی زمانی که تحریم‌ها وجود داشت، چین و روسیه پروژه‌هایی در ایران آغاز کردند و سرمایه‌گذاری کردند، اما پس از امضای برجام، ایران این سرمایه‌گذاری‌ها را متوقف کرد و (در اقدامی غرب‌گرایانه) پروژه‌ها را به اروپایی‌ها واگذار کرد. این رفتار نشان می‌دهد که مشکل ما نه تحریم‌ها بلکه سیاست‌های داخلی و مدیریت نادرست اقتصادی است. بنابراین حتی اگر ایران عضو بریکس یا سازمان همکاری شانگهای باشد، بدون اصلاحات داخلی، امکان بهره‌برداری از این ظرفیت‌ها وجود ندارد.
آینده نظم جهان
آبشناس درباره تحولات نظام چندقطبی گفت: آینده جهان به سمت چندقطبی شدن حرکت می‌کند و این روند حتی اگر آمریکا بخواهد آن را متوقف کند، اجتناب‌ناپذیر است. ایالات متحده تلاش می‌کند با تهدید نظامی و اقتصادی این روند را به تعویق اندازد، اما نهایتاً نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد. بنابراین کشورها باید تکلیف خود را روشن کنند و مشخص سازند که در کدام سمت این معادلات قرار دارند.
وی افزود: واقعیت این است که شما نمی‌توانید با دنیا تعامل کنید و همزمان در میان راه بایستید. اگر بخواهید هم با شرق باشید و هم با غرب، هیچ‌یک از طرف‌ها نمی‌توانند به شما اعتماد کنند. تنها کشورهایی که تکلیف خود را روشن کرده‌اند، توانسته‌اند با هر دو طرف تعامل کنند؛ کشورهای عرب حوزه خلیج فارس نمونه بارزی از این سیاست هستند.
آبشناس تأکید کرد: نظم نوین جهانی چندقطبی خواهد بود و کشورها باید تصمیم بگیرند که چه جایگاهی می‌خواهند داشته باشند. ایران نیز باید سیاست‌های داخلی و اقتصادی خود را بازتعریف کند و موانع داخلی را رفع کند تا بتواند از فرصت‌های جهانی بهره‌برداری کند. اگر چنین نشود، ایران نه از غرب و نه از شرق سودی نخواهد برد و در شرایط جدید جهان به حاشیه خواهد رفت.
احتمال وقوع مقابله نظامی میان ابرقدرت‌ها
وی درباره خطرات بالقوه تصریح کرد: اگر آمریکا روند فعلی خود را پیش ببرد، احتمال بروز مقابله نظامی میان ابرقدرت‌ها وجود دارد. البته امیدوارم چنین اتفاقی رخ ندهد، زیرا مقابله نظامی جدید بسیار متفاوت از جنگ جهانی دوم خواهد بود و هزینه‌های آن بسیار بالاست. با این حال، پیش‌بینی من این است که نظم نوین جهانی شکل خواهد گرفت و جهان به سمت چندقطبی شدن حرکت خواهد کرد.
آبشناس درباره فرصت‌های ایران افزود: شرایط کنونی فرصت بسیار خوبی است، اما بهره‌برداری از آن نیازمند اصلاحات در سیاست‌های اقتصادی و حکمرانی است. تا زمانی که مشکلات داخلی مانند رانت و سوءمدیریت وجود دارد، هیچ اقدامی در سطح بین‌الملل نمی‌تواند به نفع ایران باشد.
وی گفت: آینده جهان به سوی کاهش تنش‌ها و شکل‌گیری نظم چندقطبی حرکت می‌کند، اما ایران باید تصمیم بگیرد که در این معادلات چه جایگاهی می‌خواهد داشته باشد. بدون روشن کردن موقعیت و اصلاح سیاست‌های داخلی، کشور از هیچ‌یک از فرصت‌های جهانی بهره نخواهد برد.
آبشناس تأکید کرد: اگر ایران بتواند موانع داخلی را برطرف کند و سیاست‌های اقتصادی خود را بازتعریف کند، می‌تواند از شرایط موجود بیشترین بهره را ببرد و جایگاه خود را در نظم نوین جهانی تثبیت کند. این موضوع هم در عرصه اقتصادی و هم در عرصه سیاسی اهمیت بالایی دارد و نیازمند اراده و شجاعت در تصمیم‌گیری است.
آبشناس در پایان تأکید کرد: کشورهای دیگر در شرایط مشابه، تکلیف خود را روشن کرده‌اند و می‌دانند که با کدام طرف تعامل کنند. ایران نیز باید این مسیر را دنبال کند و با اصلاحات داخلی و حکمرانی شفاف، جایگاه خود را در نظم نوین جهانی تثبیت کند. در غیر این صورت، فرصت‌های جهانی از دست خواهد رفت و کشور متضرر خواهد شد.
انتهای پیام/