به گزارش خبرگزاری تسنیم از یزد، دشت یزد–اردکان این روزها با پدیده‌ای خاموش اما مرگبار دست و پنجه نرم می‌کند؛ فرونشست زمین، بحرانی که به‌تدریج حیات در این پهنه مرکزی کشور را تهدید می‌کند. ترک‌های عمیق در زمین، نشست‌های محسوس در مسیر جاده‌ها و تخریب سازه‌های شهری و روستایی نشانه‌هایی از خطری است که دیگر نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
در حالی‌که میزان استاندارد جهانی فرونشست حدود چهار میلی‌متر در سال است، زمین در دشت یزد–اردکان تا 15 سانتی‌متر در سال فرو می‌نشیند؛ رقمی که چندین برابر حد مجاز بوده و این منطقه را در ردیف بحرانی‌ترین نقاط کشور قرار داده است.
کارشناسان حوزه آب معتقدند این پدیده حاصل برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی و کاهش شدید سطح آبخوان‌هاست. به گفته مسئولان، اگر روند فعلی ادامه یابد، فرونشست زمین در استان یزد نه‌تنها زیرساخت‌ها را نابود می‌کند، بلکه بازگشتی برای سفره‌های آب زیرزمینی باقی نخواهد گذاشت.
برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی، عامل اصلی فرونشست یزد
جواد محجوبی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان یزد در این رابطه در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در یزد با اشاره به وضعیت نگران‌کننده فرونشست زمین گفت: در حالی‌که استاندارد جهانی فرونشست حداکثر چهار میلی‌متر در سال است، دشت یزد–اردکان با فرونشست سالانه تا 15 سانتی‌متر به یکی از بحرانی‌ترین نقاط کشور تبدیل شده است.
وی افزود: علت اصلی این پدیده، برداشت بی‌رویه از آبخوان‌ها و افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی است که تعادل طبیعی خاک را برهم زده و سبب فشردگی و تخریب زمین شده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای یزد بیان کرد: به‌طور میانگین سالانه حدود 240 میلیون مترمکعب بیش از ظرفیت تجدیدپذیر از منابع زیرزمینی برداشت می‌شود که پیامد آن از بین رفتن تدریجی خاک و در نهایت مرگ آبخوان‌هاست.
محجوبی خاطرنشان کرد: وقتی آبخوان دچار فرونشست می‌شود، حتی بارندگی‌های مناسب نیز نمی‌تواند به احیای آن کمک کند و در نتیجه، بارش‌ها به روان‌آب و سیلاب تبدیل می‌شوند که خود موجب خسارت‌های تازه است.
وی با اشاره به اینکه بیشترین میزان فرونشست در محدوده رستاق بین اشکذر تا اردکان ثبت شده است، گفت: نرخ سالانه 14 تا 15 سانتی‌متر در این منطقه زنگ خطری جدی برای منابع آبی استان محسوب می‌شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای یزد ادامه داد: یکی از راهکارهای اصلی مهار بحران، اجرای دقیق سند سازگاری با کم‌آبی است که از سال 1399 تصویب و از سال 1400 اجرایی شده و مبنای آن تنظیم برداشت‌ها بر اساس ظرفیت تجدیدپذیر هر منطقه است.
وی افزود: در چارچوب این سند، تاکنون 96 درصد چاه‌های کشاورزی و 85 درصد چاه‌های صنعتی استان به کنتور هوشمند مجهز شده‌اند تا برداشت‌ها به‌صورت مستمر پایش شود.
محجوبی تصریح کرد: برای تطبیق فعالیت‌های کشاورزی با الگوی مصرف جدید و کاهش تدریجی برداشت از منابع، بازه زمانی 10 ساله در نظر گرفته شده تا کشاورزان بتوانند با شرایط جدید سازگار شوند.
وی عنوان کرد: در بخش صنعت نیز اقدامات مثبتی در حال انجام است و بسیاری از صنایع به سمت استفاده از پساب و بازچرخانی آب حرکت کرده‌اند که نقش مؤثری در کاهش فشار بر منابع زیرزمینی دارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای یزد در پایان تأکید کرد: فرونشست زمین پدیده‌ای برگشت‌ناپذیر است، اما می‌توان از گسترش آن جلوگیری کرد. تنها با کاهش برداشت‌ها و پایبندی به برنامه‌های مدیریت منابع آبی، می‌توان امید داشت که سفره‌های زیرزمینی برای نسل‌های آینده باقی بمانند.
ضرورت تغییر رویکرد در مدیریت منابع آب از نگاه کارشناس
مریم نعمتی، کارشناس زمین‌شناسی هم در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در یزد گفت: فرونشست زمین یکی از جدی‌ترین تهدیدهای زیست‌محیطی کشور است که آثار آن به‌مراتب خطرناک‌تر از زلزله محسوب می‌شود، زیرا آرام، بی‌صدا و غیرقابل بازگشت اتفاق می‌افتد.
وی افزود: برخلاف تصور عمومی، فرونشست فقط به زمین‌های کشاورزی آسیب نمی‌زند، بلکه زیرساخت‌های شهری، خطوط انتقال انرژی، جاده‌ها و حتی ساختمان‌های مسکونی را نیز در معرض خطر قرار می‌دهد.
این کارشناس زمین‌شناسی خاطرنشان کرد: دشت یزد–اردکان اکنون در مرحله هشدار جدی قرار دارد و اگر برداشت آب‌های زیرزمینی به همین شکل ادامه یابد، طی چند سال آینده با فروچاله‌های گسترده و تخریب خاک مواجه خواهیم شد.
نعمتی تأکید کرد: مهار این بحران تنها با مدیریت علمی منابع آب، اجرای کامل سند سازگاری با کم‌آبی و مشارکت مردم در مصرف بهینه امکان‌پذیر است و اگر امروز برای نجات آبخوان‌ها اقدام نکنیم، فردا هزینه‌های جبران آن چندین برابر خواهد بود.
فرونشست؛ بحرانی خاموش در دل کویر یزد
به گزارش خبرنگار تسنیم در یزد، دشت یزد–اردکان با نرخ فرونشست سالانه 15 سانتی‌متر، یکی از بحرانی‌ترین نقاط ایران از نظر فرونشست زمین شناخته می‌شود.
این پدیده، نتیجه سال‌ها برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و بی‌توجهی به ظرفیت تجدیدپذیر منابع آبی است و کارشناسان هشدار می‌دهند که ادامه این روند می‌تواند به نابودی کامل آبخوان‌ها و بروز خسارت‌های جبران‌ناپذیر زیست‌محیطی و اقتصادی منجر شود.
گزارش از: سمانه حسینی فهرجی
انتهای پیام/781