آنفلوانزای پرندگان یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های ویروسی در دنیای حیوانات است که نه‌تنها تهدیدی جدی برای طیور محسوب می‌شود، بلکه در صورت جهش‌های ژنتیکی می‌تواند سلامت عمومی انسان‌ها را نیز به خطر بیندازد. این در حالی است که باید اقدامات متعددی در سطح استان های کشور بمنظور پیشگیری از بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان انجام شود.

آنفلوآنزای پرندگان و علایم آن

پرویز یاری دامپزشک در مورد آنفلوانزای پرندگان می گوید : آنفلوآنزای پرندگان یا آنفلوآنزای مرغی نوعی بیماری ویروسی مشترک بین طیور و انسان است که در بیشتر موارد بوقلمون و مرغ را مبتلا می کند اما حالا دیگر برخی از پستانداران وحشی مانند روباه‌ها، سگ‌های وحشی، فوک‌ها و سمورها نیز به این بیماری مبتلا می‌شوند. این ویروس تنها ظرف چند روز، از طریق مدفوع و بزاق یا از طریق آب و غذای آلوده در یک دسته از پرندگان پخش می‌شود.اگر چه به طور معمولا به انسان منتقل نمی‌شود، اما موارد نادری از انتقال این ویروس از طریق ماکیان مبتلا به ویروس یا محیط آلوده به ویرس به انسان، در گوشه و کنار جهان ثبت شده است که اکثر موارد ابتلای انسان از قاره آسیا گزارش شده‌اند این بیماری برای نخستین بار در سال ۱۹۶۰ در آفریقای جنوبی شناسایی شد و اولین همه گیری آن در ایران در سال ۱۹۷۷ مشاهده شد . عامل این بیماری دارای گونه های کشنده H۵N۱ و غیر کشنده H۷HgN۲ است . پس از نخستین همه گیری این بیماری در ایران آنفلونزای پرندگان در کشور ما بومی شده است . همه گیری های که عامل آن ویروس نوع کشنده بیماری است ، برای انسان نیز خطرناک و کشنده بوده بیماری، به علت قابلیت جهش ویروس غیر کشنده به کشنده حایز اهمیت است . چرا که عدم کنترل این همه گیری ها می تواند موجب گسترش جهانی بیماری در طیور و انتقال آن به انسان شود.

وی می افزاید: دوره نهفتگی در اشکال مختلف بیماری متفاوت و بین چند ساعت تا ۳ روز در یک پرنده و در یک گله تا ۱۴ روز است.طول این دوره به میزان آلودگی ویروسی، راه عفونت، گونه پرنده، قدرت بیماری زایی ویروس و عوامل محیطی مانند گرد و غبار و آمونیک بستگی دارد. معمولا در طیور تخم گذار شروعی ناگهانی و دوره‌ای کوتاه بین ۳ تا ۷ روز دارد.مهمترین علایم بالینی در انسان عبارتند از : تب ، سرفه ، گلودرد، درد عضلات، احساس کسالت، عفونت چشم و ریه ها ، تنگی نفس، خلط خونی و اسهال. در بوقلمون ها این علایم به صورت بیماری خفیف تنفسی و کاهش تولید تخم و در مرغ ها نیز به صورت سینوزیت، عدم تعادل و پیچ خوردن گردن سیاه شدن قسمت‌های بدون پر مانند تاج و ریش، تورم سر و صورت، ژولیدگی پرها و بروز درگیری سیستم عصبی خودش را نشان می دهد.

سرایت آنفلوانزای مرغی

این دامپزشک با اشاره به این مطلب که بیماری آنفلوانزای مرغی در اثر استنشاق ذرات معلق در هوای آلوده به ویروس و تماس مستقیم طیور با یکدیگر گسترش می یابد تاکید می کند : این ویروس به شدت مسری است و از طیور بیمار به طیور سالم منتقل می شود به طوری که در مرغداری‌ها این ویروس می‌تواند به‌سرعت گسترش یابد و تمام آنان را تلف کند. ویروس علاوه بر طیور، به پرندگان وحشی و در مواردی به پستاندارانی که در تماس با لاشه‌ها یا محیط آلوده بوده‌اند، هم سرایت می کند .

راه های پیشگیری

یاری در مورد راه‌های پیشگیری از آنفلوانزای پرندگان می گوید: این بیماری بیشتر افرادی که در محل پرورش و کشتار گاه طیور در حین انجام کار یا در هنگام جابه جایی طیور، اصول ایمنی و بهداشتی را رعایت نمی کنند دیده می شود از اینرو توصیه می شود کارگران مرغداری ها و افرادی که به هر شکل کار آن ها با این اماکن ارتباط دارد ، به هنگام ورود و خروج یا در حال انجام کار در مرغداری ها ، از دستکش و ماسک استفاده کنند و در فاصله انجام کار با طیور و قبل ازمصرف خوراکی دستان خود را با آب و صابون بشویند . یکی دیگر از راه های مبارزه و پیشگیری از بیماری دریک منطقه، جلوگیری از احداث کشتارگاه های طیور در نزدیکی محل زندگی طیور است. سریع ترین و کم هزینه ترین روش تشخیص بیماری، انجام آزمایش خون پرندگان است .

مهمترین اصولی که باید توسط کارگران رعایت شود و توسط ناظران بهداشتی تحت نظارت قرار گیرد عبارتند از: شست و شوی دست ها پس از کار در مرغداری، تعویض لباس کار قبل از خروج از مرغداری، عدم استفاده از لباس و کفش استفاده شده در مرغداری در خارج از مزرعه، تاکید بر استفاده از چکمه لاستیکی برای جمع آوری تخم ها و تغذیه طیور و خودداری از انتقال مدفوع طیور به وسیله کفش یا تجهیزات از مرغداری به داخل مزرعه است .

هموطنان نیز باید از پختن مرغ و تخم مرغ مطمئن شوند زیرا که در دمای مناسب ویروس را از بین می برد و از خطر عفونت جلوگیری می کند. از این‌رو مرغ را تا دمای داخلی حداقل ۱۶۵ درجه فارنهایت (۷۴ درجه سانتیگراد) بپزند ، از خوردن تخم مرغ نیم پز خودداری کنند و برای جلوگیری از آلودگی متقاطع از تخته های برش و ظروف جداگانه برای مرغ خام استفاده کنید.

درمان آنفلوآنزای پرندگان

وی می افزاید: برای درمان آنفلوانزای پرندگان پس از تشخیص این بیماری در افراد، لازم است که بیمار قرنطینه شود. اگر شدت علائم شدید باشد، بهتر است که فرد برای حداقل یک هفته در بیمارستان و تحت نظر پزشک قرار گیرد. تجویز داروهای ضدویروسی بسیار موثر است و می‌تواند در کاهش شدت بیماری، جلوگیری از عوارض و بهبودی بیمار نقش داشته باشد. در واقع استفاده از این داروها تنها روش درمانی موثر برای مقابله با آنفلوآنزای پرندگان است.