ظرفیت‌های خارق‌العاده گردشگری در استان‌های مختلف ایران اگرچه این فرصت را فراهم کرده که اقتصاد این استان‌ها را رشد و تعالی بخشیده و شاخص‌های درآمدی آن‌ها را افزایش دهد اما در مقابل، ممکن است برنامه‌ریزی‌های به ظاهر غلط و نادرست دولت‌ها در حوزه‌های مختلف بر زنجیره درآمدی نشأت گرفته از گردشگری در این استان‌ها تأثیر سوء از خود بر جای بگذارد. به طوری که بسیاری از کارشناسان حوزه گردشگری بر این عقیده هستند که نوسان‌های نرخ ارز و تورم افسارگسیخته در سال جاری سبب کاهش سفرها و حضور گردشگران در این استان‌ها شده است.
هشدار رکود
پیرو اثبات این ادعا؛ رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی استان یزد بر این باور است که اگر افزایش افسارگسیخته نرخ ارز ادامه یابد نه تنها اقتصاد کشور، بلکه صنعت گردشگری داخلی نیز با مشکلات بیشتری روبه‌رو خواهد شد.
احمدرضا موحد با بیان اینکه رکود در صنعت گردشگری کشور به نوعی یک هشدار برای مردم، بخش خصوصی و نهادهای دولتی بوده تا نسبت به چالش‌ها و فرصت‌های این حوزه آگاهی بیشتری پیدا کنند و برنامه‌ریزی مؤثری برای توسعه پایدار گردشگری داشته باشند، خاطرنشان می‌کند: اگرچه سفر و گردشگری یکی از نیازهای اساسی زندگی است اما شرایط اقتصادی و افزایش نرخ تورم به تدریج به سمتی پیش می‌رود که این نیاز از اولویت‌های اصلی زندگی مردم خارج شود و تأثیر آن به سرعت در ماه‌ها و سال آینده بر فعالان حوزه گردشگری نمود پیدا خواهد کرد.
کاهش ۸۰ درصدی درآمدها
عضو پژوهشکده گردشگری وزارت میراث فرهنگی و گردشگری نیز معتقد است: طبق آمارها و پیش‌بینی‌ها ادامه تلاطم بازار ارز و افزایش نرخ تورم سبب کاهش ۸۰درصدی در حوزه درآمدهای گردشگری و آژانس‌های مسافرتی در ادامه سال‌های ۱۴۰۴ و ۱۴۰۵ خواهد شد.
مرتضی خاکسار با بیان اینکه این شرایط تراکنش‌های مالی در حوزه گردشگری و سفر را با کاهش قابل ملاحظه‌ای مواجه خواهد کرد، در ادامه گفت‌وگو با خبرنگار قدس می‌افزاید: افزایش قیمت ارز و گرانی‌ها بنیه مالی خانوارها را تحت تأثیر قرار داده و سفر را از سبد هزینه‌ای خانوارها حذف خواهد کرد زیرا افزایش قیمت ارز حتی بر قیمت لاستیک، وسیله حمل و نقل و قیمت غذا تأثیر خواهد گذاشت و چرخه درآمدی اقتصادی مربوط به گردشگری و سفر داخلی را کاهش خواهد داد.
این استاد دانشگاه تصریح می‌کند: البته نکته‌ای که قابل توجه است اینکه افزایش قیمت‌ها بر اقتصاد گردشگری استان‌های زیارتی نظیر خراسان رضوی، قم و فارس تأثیر چندانی نخواهد داشت زیرا افراد در هر شرایطی سفر به این استان‌ها را بر اساس نیت قلبی و معنوی که دارند انجام می‌دهند، اگرچه ممکن است زمان سفر آن‌ها کاهش پیدا کند و از این نظر اقتصاد گردشگری آن‌ها دچار ضرر شود اما در مقابل استان‌هایی نظیر اصفهان، یزد، هرمزگان، مازندران و آذربایجان شرقی و غربی که پایه گردشگری آن‌ها بر حوزه آثار تاریخی و جاذبه‌های طبیعی قرار دارد دچار آسیب‌های جدی شده و با تنش‌های اقتصادی مواجه می‌شوند که الگوی اشتغال را در این استان‌ها با تغییراتی مواجه خواهد کرد.
تعطیلی ۵۰ درصدی مشاغل گردشگری
وی ادامه می‌دهد: پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که در صورت باقی ماندن این وضعیت ۴۰ تا ۵۰درصد مشاغل مرتبط با حوزه سفر در استان‌های گردشگرپذیر با ریزش و تعطیلی مواجه خواهند شد به طوری که بسیاری از آژانس‌های مسافرتی، مکان‌های اقامتی، تورها و لیدرهای گردشگری تعدیل نیرو را به عنوان نخستین گزینه مدنظر قرار داده و این بیکاری سبب ایجاد مسائل اجتماعی زیادی در جامعه خواهد شد و بروز این مسائل به صورت دومینووار بر زندگی همه افراد جامعه در سطوح مختلف آشکار می‌شود.
این پژوهشگر اقتصاد گردشگری تصریح می‌کند: نمایندگان مجلس از استان‌های گردشگرپذیر در کمیسیون‌ها و فراکسیون‌های مختلف باید برنامه‌ریزی جدی در این زمینه داشته باشند، به این حوزه بی‌اعتنا نبوده و با همفکری دولت به ویژه وزیر گردشگری راه حلی در این باره بیندیشند و دولت نیز باید در بستری آرام و نرم از مشوق‌هایی برای حوزه گردشگری استفاده کند و با کمک گرفتن از وزارتخانه‌های درآمدزا به کمک وزارت گردشگری بیاید و تمهیداتی برای مشاغل حوزه گردشگری مانند آژانس‌های مسافرتی، هتل‌ها و اقامتگاه‌ها نظیر معافیت‌های مالیاتی برای ثابت نگه داشتن هزینه‌های سفر در نظر بگیرد زیرا اگر وزارت گردشگری و شورای پول و اقتصاد تدبیری در سطح کلان کشور برنامه‌ریزی نکنند بسیاری از دفاتر مسافرتی و مشاغل حوزه گردشگری با تعطیلی مواجه خواهند شد، به طوری که بسیاری از آن‌ها اگرچه تاکنون حتی در شرایط سربه‌سر ادامه فعالیت می‌دادند اما تداوم این افزایش قیمت‌ها و کاهش سفرها سبب خواهد شد رفتن از این بازار را بر ماندن ترجیح دهند.
زمینه کاهش خدمات به گردشگران خارجی
وی درباره تأثیر افزایش قیمت ارز و تورم بر حضور گردشگران خارجی در استان‌های گردشگرپذیر نیز می‌گوید: اگرچه این گردشگران برای سفر به ایران از حوزه دفاتر مسافرتی کشور مبدأ استفاده می‌کنند که تأثیر چندانی بر اقتصاد دفاتر مسافرتی ایران نمی‌گذارد ولی در اقتصاد داخلی و مشاغلی نظیر هتل‌داری تأثیرگذار خواهد بود زیرا واقعیت این است که اساس خدمات گردشگری در استان‌ها بر محوریت گردشگران داخلی متمرکز است و کاهش حضور آن‌ها موجب می‌شود به تدریج برخی مشاغل از زنجیره حذف شوند که در زمینه خدمات‌رسانی به گردشگران خارجی مؤثر بوده و زمینه کاهش رضایتمندی آن‌ها را سبب می‌شود.
خاکساری با بیان اینکه ایران نگین گردشگری در منطقه بوده به طوری که در زمینه استعدادهای طبیعی گردشگری، ایران جزو ۱۰ کشور نخست دنیا و در زمینه جاذبه‌های تاریخی گردشگری نیز جزو پنج کشور نخست دنیاست که متأسفانه از این ظرفیت‌ها و قابلیت‌ها تاکنون به درستی استفاده نشده است و در برنامه‌ریزی رشد و توسعه اقتصاد گردشگری به سرعت باید اقدامی در این زمینه صورت بگیرد، می‌افزاید: بسیاری از کشورهای منطقه در حال ماکت‌سازی از جاذبه‌های گردشگری ایران هستند به طوری که مثلاً بسیاری از بازارهای خود را بر اساس طراحی آثار تاریخی نظیر پاسارگاد و تخت جمشید در استان فارس و یا ۳۳ پل اصفهان انجام داده‌اند، در حالی که اصل و ماهیت این آثار در ایران حضور دارد، از این رو اگر از اقتصاد گردشگری به درستی استفاده شود حتی ایران به درآمدهای نفتی نیز بی‌اعتنا خواهد شد و از چرخه اقتصاد تک‌محصولی که درگیر رانت و سوءاستفاده‌های سیاسی عده‌ای خاص شده است نجات پیدا می‌کند.