به گزارش خبرگزاری ایمنا، خراسان شمالی سرزمینی است که در گذر تاریخ، همچون پلی میان شرق و غرب ایران، محل تلاقی فرهنگ‌ها و اقوام گوناگون بوده است، این استان با دارا بودن ترکیبی از اقوام کرمانج، ترک، ترکمن، تات و فارس، جلوه‌ای بی‌بدیل از تنوع فرهنگی ایران را در دل خود جای داده است؛ تنوعی که نه‌تنها در زبان و موسیقی، بلکه در نوع پوشش، آئین‌ها، غذاها و حتی در سبک زندگی مردمانش به‌روشنی نمایان است.

در هر گوشه از این سرزمین، لباس مردم یادگاری از ریشه‌ها و باورهای کهن است، لباس سنتی اقوام خراسان شمالی تنها پوششی برای زیبایی یا محافظت از سرما و گرما نیست، بلکه سندی زنده از تاریخ، هویت و ارزش‌های اجتماعی مردمانی است که قرن‌ها با طبیعت و سنت‌های خود در پیوند بوده‌اند.

رنگ‌های به‌کاررفته در پارچه‌ها، نوع دوخت و نقش‌ها، حتی نوع سربند و زیورآلات، هریک زبان خاصی دارد که پیام‌هایی از عشق، ایمان، شادی، یا سوگ را در خود نهفته‌اند.

این لباس‌ها روایت‌گر تاریخ شفاهی مردمانی است که اصالت را در تار و پود زندگی خود تنیده‌اند، از دامنه‌های آلاداغ و کوه‌های شاه‌جهان تا دشت‌های پهناور، لباس اقوام خراسان شمالی بازتابی از شرایط اقلیمی، شیوه معیشت و جهان‌بینی خاص هر قوم است.

در این میان زنان با ذوق و هنر دست خود، دوخت و سوزن‌دوزی را به زبان بیان هویت تبدیل کرده‌اند؛ زبانی که بی‌کلام، اما رسا و پرمعناست، لباس‌هایی که نه‌تنها زیبایی بصری دارد، بلکه درون‌مایه‌ای فرهنگی و تاریخی را به دوش می‌کشد.

پوشش کرمانج‌ها؛ رنگ زندگی در دامنه‌های آلاداغ

کرمانج‌ها که در شمال و شمال غرب خراسان شمالی سکونت دارند، از اصیل‌ترین اقوام کرد زبان ایران به شمار می‌روند، لباس سنتی زنان کرمانج یکی از پرنقش‌ونگارترین پوشش‌های ایرانی است که با رنگ‌های تند و شاد، پارچه‌های مخمل، حریر و ساتن و زیورآلات نقره‌ای زینت پیدا کرده است.

زنان کرمانج به طور معمول پیراهنی بلند و چین‌دار با بالاپوشی به نام «یلف» یا «یل» بر تن می‌کنند که نمادی از نجابت و وقار زنانه است، شال‌های رنگارنگ و سربندهای گل‌دوزی‌شده نیز بخشی جدایی‌ناپذیر از پوشش آن‌ها به شمار می‌رود.

زنان کرمانج از روسری‌های بزرگ پشمی برای پوشش سر استفاده می‌کنند، این روسری گاهی روی دهان زنان را نیز می‌پوشاند و روی این روسری دستمالی لچک مانند بسته می‌شود که موجب محکم‌تر ماندن آن روی سر می‌شود، این لچک ها به طور معمول در رنگ‌های تیره است.

مردان کرمانج باغیرت و جنگجو هستند و از قدیم وظیفه حمایت از مرزها را برعهده داشتند، به همین دلیل لباس مردان کرد بسیار مرتب است و دست و پا گیر نیست و تزئینات لباس مردان نسبت به لباس زنان کمتر است.

پیراهن مردان به طور معمول به رنگ قرمز است، یقه خاصی ندارد و در دور یقه و لبه آستین‌ها نوار دوزی است؛ این نوار دوزی‌ها از نواردوزی لباس بانوان کمتر است و بیشتر جنس پیراهن مردان از ساتن و در دو طرف پهلو چاک‌دار است.

دور کمر این پیراهن کمربندی بسته می‌شود، مردان کرد در طول روز فعالیت زیادی دارند و این کمربند خستگی آن‌ها را کمتر می‌کند، گاهی تزئینات روی این کمربند با تزئینات دور یقه یکسان است.

مردان به طور معمول دستمالی را دور مچ دست خود می‌بندند تا با کار فراوان دست آن‌ها خسته نشود و زمانی دوتار می‌نوازند خستگی برایشان بی‌معنی باشد و از نواختن دوتار لذت ببرند.

شلوار مردان به طور معمول به رنگ مشکی و مدل آن راسته است و در قسمت مچ پا در جورابی دستباف قرار می‌گیرد که این جوراب هم طرح‌دار است.

لباس عروس اقوام کرمانج از همان اجزای لباس بانوان تشکیل شده است اما تفاوت‌هایی نیز دارد، پیراهن عروس به طور معمول رنگ سفید یا طلایی است و نوارها و قیطان‌های تزئینی آن براق هستند و نواردوزی‌های فراوانی دارد.

دامن عروس‌ها به رنگ قرمز است، روسری قرمز را روی سر عروس می‌اندازند و این روسری قرمز روی صورت عروس را نیز می‌پوشاند.

لباس امروزی اقوام کرد

زندگی امروزی با سال‌های گذشته تفاوت فراوانی دارد، تمام جنبه‌های مختلف زندگی به سمت آسان شدن می‌رود و لباس‌های اقوام کرمانج هم کمی ساده‌تر، سبک‌تر و روزمره‌تر شده است.

لباس بانوان در میان اقوام کردنشین تبدیل به پیراهن شده است، پیراهنی که دامن آن شباهت زیادی به شیلوار دارد و هم قد آن‌ها است، آستین این پیراهن‌ها به طور معمول مچ‌دار است اما روسری‌ها همچنان همان سبک قدیمی ایل کرمانج است.

لباس قدیمی کرمانجی (پیراهن، شیلوار، جلیقه) امروزه در مراسم خاص از جمله عروسی‌ها پوشیده می‌شود؛ مردان کرمانج عادی لباس می‌پوشند و لباس‌های اصیل ایل خود را در مراسم خاص از جمله عروسی‌ها و مراسم رقص بر تن می‌کنند.

پوشش ترک‌ها؛ جلوه‌ای از سادگی و وقار

ترک‌های خراسان شمالی که بیشتر در شهرستان‌های بجنورد، شیروان و مانه و سملقان زندگی می‌کنند، لباس‌هایی با طرح ساده‌تر اما دوخت دقیق و رنگ‌های متین بر تن می‌کنند.

زنان ترک پیراهن‌های بلند با آستین‌های چین‌دار، شلیته‌های پرچین و روسری‌های طرح‌دار بزرگ می‌پوشند، استفاده از رنگ‌های بنفش، زرشکی و آبی تیره در لباس آن‌ها نشانه‌ای از وقار، آرامش و نظم خانوادگی است.

مردان ترک نیز بیشتر از پیراهن سفید بلند، شلوار پارچه‌ای مشکی یا سرمه‌ای، جلیقه، شال دور کمر و کلاه پشمی استفاده می‌کنند، این نوع پوشش ریشه در فرهنگ روستایی و دامداری آن‌ها دارد و برای کار روزمره و مراسم آئینی بسیار کارآمد است.

پوشش ترکمن‌ها؛ شکوه رنگ و طرح در دشت‌های خراسان شمالی

ترکمن‌ها در شمال شرقی استان، به‌ویژه در مناطق مرزی شهرستان راز و جرگلان ساکن‌اند. لباس سنتی آنان یکی از شناخته‌شده‌ترین پوشش‌های قومی ایران است که در جشنواره‌های ملی و بین‌المللی به‌عنوان نماد هنر شرقی شناخته می‌شود.

زنان ترکمن پیراهنی بلند با پارچه‌های ابریشمی یا پنبه‌ای می‌پوشند که بیشتر با سوزن‌دوزی‌های ظریف قرمز و زرد تزئین شده است، استفاده از جواهرات نقره‌ای بزرگ و دست‌ساز همچون گردنبند «بوی‌دان» و گوشواره‌های سنگین نیز نشان‌دهنده جایگاه اجتماعی زنان ترکمن است.

لباس مردان ترکمن ساده‌تر اما بسیار باوقار است؛ پیراهنی بلند با دامن گشاد، شلوار مشکی و کلاه معروف «تلپک» از پشم گوسفند که در زمستان‌ها گرم و در تابستان‌ها خنک است.

رنگ قرمز در لباس ترکمن‌ها نماد شادی و انرژی و نشانه‌ای از تعلق آن‌ها به سرزمین خورشید است

لباس؛ زبان خاموش فرهنگ در خراسان شمالی

لباس اقوام خراسان شمالی تنها پوششی برای بدن نیست، بلکه آیینه‌ای از باورها، جایگاه اجتماعی، نقش‌های جنسیتی، شرایط اقلیمی و سبک زندگی مردمان این خطه است؛ کارشناسان میراث فرهنگی بر این باورند که احیای پوشش‌های سنتی اقوام می‌تواند گامی مهم در حفظ هویت فرهنگی استان باشد و حتی ظرفیت اقتصادی بالایی در زمینه گردشگری فرهنگی و صنایع‌دستی ایجاد کند.