به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در رشت، کتاب «موسیقی در جامعه عصر صفوی» نوشته محمدامین قدرتی‌سیاهمزگی دانشجوی دکتری تخصصی تاریخ و تمدن ملل اسلامی است که انتشارات ماه مینو در ۱۶۴ صفحه منتشر و با قیمت ۲۰۰ هزار تومان روانه بازار کرده است.
نویسنده در فصل اول کتاب با عنوان «جایگاه موسیقی در جامعه ایران عهد صفوی» با نگاهی مختصر به تاریخ دوره صفوی، وضعیت موسیقی در شهرها و ایالت ها و نیز موسیقی در پایتخت‌های دوره صفوی از جمله تبریز، قزوین و اصفهان و دیگر شهرها و ایالت های مهم همچون نطنز، کاشان، گلپایگان، هرات، خراسان غربی، فارس، گیلان، همدان، ری و کرمان را بررسی کرده و کاربرد موسیقی در موقعیت‌ها و مراسم مختلف همچون بزم‌ها، مراسم استقبال و بدرقه، عروسی‌ها و تولد نوزادان، تاج‌گذاری، مراسم خلعت‌دادن، ورزش و مسابقات، چوپانی و شکار، عزاداری و خبررسانی را بررسی کرده و توضیحی نیز در مورد موسیقی‌دانان و جایگاه اجتماعی آنان و همچنین سیاست و نقش آن در موسیقی و جایگاه زنان در موسیقی عصر صفوی آورده است.
فصل دوم کتاب شامل «انواع موسیقی در دوره صفوی» است که سازهای ایرانی در متون تاریخی و موسیقایی صفویه شامل سازهای زهی، بادی، خودصدا، ضربی و پوستی را توضیح داده و پس از اشاره‌ای در مورد موسیقی و اشکال آن همچون تلاون قرآن و اذان، به موسیقی در آیین‌های شیعیان و تعزیه پرداخته و سپس توضیحاتی در مورد سایر موسیقی مربوط به مراسم سوگواری، موسیقی دراویش، مسیحیان، مجلسی، نظامی (رزمی و جنگی)، رقص و موسیقی نقاره خانه و تشکیلات آن پرداخته است.
در این فصل به طور مختصر در مورد موسیقی خارجی شامل سازها و موسیقی هندی و عثمانی نیز اشاراتی آمده است.
فصل سوم کتاب به «آراء و فتواهای عالمان دینی دوره صفوی درباره موسیقی» پرداخته و در بخش‌هایی با عناوین فقهای عصر صفوی و غنا، محمدباقر سبزواری و مسئله غنا، فیض کاشانی و مسئله غنا توضیحاتی مرتبط نوشته است.
قدرتی در پیشگفتار کتاب نوشته: صفویه یکی از مهمترین حکومت‌ها در تاریخ ایران بعد از اسلام است. در دوره صفویان ایران پس از مدت ها به استقلال دست یافت و همچون گذشته پرافتخار خود، به عنوان کشوری مهم و تأثیرگذار در فرهنگ و تمدن مسلمانان نقش آفرینی کرد. در عصر صفوی هنرهای مختلفی در جامعه ایران گسترش یافت و موسیقی نیز با وجود آنکه در برهه ای از این حکومت مورد بی مهری قرار گرفت، در جامعه ایرانی نقشی روشن داشت تا آنکه مردم در بسیاری از مجالس خود از عروسی گرفته تا سوگواری از حضور موسیقی دانان بهره می بردند. گرچه دربار صفوی کانون اصلی موسیقی دانان بود اما جامعه ایران عصر صفوی، هم از طریق دربار و نقاره خانه و هم موسیقی دانانی که در جامعه حضور داشتند، با این هنر ارتباط داشتند.
هنرهای مختلف نقشی غیرقابل انکار در تاریخ حکومت های ایران دوره اسلامی دارند و دوره صفویه به عنوان یکی از مهمترین این حکومتهاست. در این میان هنر موسیقی با وجود رکود در برخی زمان‌های این دوره، نقشی پررنگ در میان جامعه عصر صفوی ایفا کرده و در متون تاریخی ثبت شده است. موضوع این پژوهش آنست که معمولاً در باب دیگر هنرهای دوره صفویه بیشتر سخن گفته شده و اگر در زمینه موسیقی هم اشاراتی در منابع یافت شده، بیشتر دربار مورد مطالعه قرار گرفته است حال آنکه سیاست دربار است که وضعیت جامعه را تعیین کرده و به آن جهت می‌دهد و پیوندی ناگسستنی میان دربار و جامعه وجود دارد. از این رو به طور مستقل کمتر به وضعیت موسیقی در جامعه این عصر پرداخته شده و این پژوهش بر آنست تا جایگاه هنر موسیقی را در جامعه عصر صفوی مورد بررسی قرار دهد.
به این علت سعی شده تا از طریق روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع متعدد تاریخی، موسیقایی و اجتماعی، از نگرش خاص به موضوع موسیقی در میان جامعه دوره مورد نظر پرداخته شود. نکته مهم آنکه پژوهش حاضر شامل مباحث تخصصی رشته موسیقی نیست بلکه هدف از مطالعه و بررسی آن؛ نقش و جایگاه این هنر و موسیقی‌دانان در دوره تقریبی دویست ساله جامعه عصر صفوی در میان گروه های مختلف مردم آن زمان است.
∎