به گزارش خبرنگار ایرنا در بغداد، دو اتفاق مهم در این دوره انتخابی که یکی تبدیل حوزه های متعدد انتخاباتی به یک حوزه در هر استان و دوم احتساب بالاترین آراء برای ورود به پارلمان به جای تعیین سقف رای برای کرسی پارلمان که در انتخابات سابق مرسوم بود، فضای رقابتی بین گروه های انتخاباتی را شدیدتر کرده است و همین امر باعث شده است که اغلب گروه های انتخاباتی به صورت منفرد وارد کارزار انتخابات شوند.
کمیسیون عالی مستقل انتخابات عراق در آخرین گزارش خود درباره ائتلاف ها و گروههای انتخاباتی و نامزدهای مستقل شرکت کننده در انتخابات اعلام کرد که ۳۱ ائتلاف انتخاباتی، ۳۸ حزب به علاوه ۷۹ نامزد مستقل در این دوره از انتخابات ثبت نام کرده اند.
مهمترین گروه های انتخاباتی شیعه در سطح ملی و استانی
۹ گروه انتخاباتی مهم شیعه که در این دوره باهمدیگر به رقابت می پردازند عبارتند از:
ائتلاف دولت قانون» (نوری المالکی)،
«سازندگی و توسعه» (محمد شیاع السودانی)
«سازمان بدر» (هادی العامری)
«الصادقون» (قیس الخزعلی)
«نیروهای دولت ملی» (سید عمار حکیم)
«جنبش حقوق» (حسین المونس)
«ابشر یا عراق» (همام حمودی)
«خدمات» (شبل الزیدی)
«الاساس» به رهبری «محسن المندلاوی»
جدا از رقابت گروه های بزرگ انتخاباتی در سطح ملی، در بعد استانی نیز برخی از گروه های ائتلافی برای کسب اعتماد نسبی شهروندان استان های خود، رقیب ائتلاف بزرگ انتخابی در سطح استانی محسوب می شوند که به تفکیک استان ها شامل گروههای زیر می شوند:
در استان واسط «وفاداری ما به واسط» به رهبری «جمیل المیاحی» استاندار سابق واسط،
در بصره ائتلاف «تصمیم» به رهبری «اسعد العیدانی» استاندار فعلی بصره
در استان کربلا «نصیف الخطابی» استاندار و رییس گروه انتخاباتی «نوآوری کربلا»
این گروهها مهمترین گروه های رقیب محسوب می شوند که در دوره سابق توانستند بیشترین آراء را در سطح استان های خود به دست آورده و گوی سبقت را از ائتلاف های بزرگ بربایند.
ائتلاف «اشراقه کانون» که مصطلح شده است از آن به ائتلاف سیاسی نزدیک به عتبات عالیات یاد شود، در انتخابات پارلمانی ۲۰۲۱ توانست با کسب ۶ کرسی در اولین حضور خود، شگفتی ساز باشد و در این دوره دایره تبلیغات خود را از مرکز و جنوب عراق به استان های دیگر عراق از جمله پایتخت توسعه داده و امیدوار است چند کرسی از سهمیه ائتلاف های بزرگ شیعه را از آن خود کند.
در این دوره از انتخابات، یک فهرست جدید انتخاباتی به نام «بدیل» شرکت کرده است که گرچه این اسم جدید است اما اعضای آن اغلب از چهره های شناخته شده سیاسی هستند که از جمله آنها «عدنان الزرفی» استاندار سابق نجف و چهره سیاسی نزدیک به آمریکاییها و «عامر عبدالجبار» وزیر سابق حمل و نقل است.
این ائتلاف توانسته است تعدادی از چهره های اعتراضات «اکتبر ۲۰۱۹» مثل «سجاد سالم» را به سوی خود جذب کند و امیدوار است با شعار «نحن البدیل» (ما جایگزین هستیم) بتواند رای دهندگان که عموما جامعه شیعیان را تشکیل می دهند، متقاعد کند تا به جای انتخابات فهرست های انتخاباتی متعارف شیعیان، این گروه جدید انتخاباتی را برگزینند.
محسن المندلاوی نایب رییس پارلمان عراق که در دوره قبل به عنوان نامزد مستقل با تکیه بر آراء قومیتی کردهای فیلی (کردهای شیعه) در بغداد به پارلمان راه یافت، در این دوره توانسته است یک ائتلاف انتخاباتی نسبتا گسترده را تشکیل دهد که از نامزدهای کرد و عرب در آن حضور دارند و در اغلب استان ها تبلیغات خود را گسترش داده به امید آنکه که بتواند با شعارهای ملی مثل «اصل عراق است» آراء لازم را به دست آورده و بیش از یک نماینده را به پارلمان بفرستد.
جریان صدر، مهمترین غایب سیاسی شیعیان در انتخابات
طبیعتا مهمترین غایب سیاسی شیعیان در این دوره جریان صدر است که مقتدا صدر رهبر این جریان از قبل عدم مشارکت در انتخابات را اعلام کرده بود و هواداران او هم اینک موج معکوسی با عنوان «مقاطعون» (تحریم کنندگان) برای تشویق مردم (شیعیان) به عدم مشارکت در انتخابات به راه انداخته اند.
نوری المالکی، آخرین بازمانده از نخست وزیران سابق
در این راستا مهمترین گروه های انتخاباتی شیعیان شامل «ائتلاف دولت قانون» به رهبری نوری المالکی است که خود نوری المالکی تجربه دو دوره نخست وزیری عراق (۲۰۰۶-۲۰۱۰/ ۲۰۱۰ – ۲۰۱۴) را در عراق دارد و در انتخابات ۲۰۱۴ با اینکه بیشترین آراء را به دست آورد اما به دلیل توافق های سیاسی ناچار شد از پست نخست وزیری به نفع «حیدر العبادی» همفکر سیاسی خود از حزب الدعوه چشم پوشی کند.
با کنار کشیدن ایاد علاوی نخست وزیر پیشین از فعالیت سیاسی به دلیل کهولت سن و متلاشی شدن گروه انتخاباتی او موسوم به «العراقیه» که در طول انتخابات از ۲۰۰۶ تا ۲۰۲۱ از رقبای جدی سیاسی بود و در نبود پایگاه اجتماعی «حیدر العبادی» و عدم نامزدی «عادل عبدالمهدی» در انتخابات و ناامیدی «مصطفی الکاظمی» از تصدی مجدد پست نخست وزیری، اکنون نوری المالکی تنها نخست وزیر از نخست وزیران سابق است که در ششمین دوره انتخابات پارلمانی عراق شرکت کرده است و امیدوار است بتواند پست نخست وزیری برای سومین بار تصدی کند.
ائتلاف دولت قانون متشکل از ۱۱ حزب است که بدون شک مهمترین این احزاب، حزب الدعوه است و در عین حال ائتلاف دولت قانون در این دوره ائتلاف های ثانونی در استان‌هایی مانند دیاله و صلاح الدین و نینوا ایجاد کرده است تا بتواند در مناطق غیر متعارف، آراء مردمی را به دست آورد و همچنین از چهره های جوان و فعالان اقتصادی به عنوان نامزدهای انتخاباتی برای کسب حداکثری آراء بهره برده است.
محمد شیاع السودانی، خیز مجدد برای پست نخست وزیری
ائتلاف «محمد شیاع السودانی» موسوم به «ائتلاف سازندگی و توسعه»، یکی از مهمترین و متنوع ترین ائتلاف های حاضر در این دوره است که بسیاری معتقدند می تواند با کسب بیشترین آراء شگفتی ساز بزرگ این دوره از انتخابات باشد و برخی پیش بینی کرده اند که نخست وزیر بعدی عراق باشد.
السودانی که ائتلاف سیاسی اش در انتخابات ۲۰۲۱ نتوانست توفیق چندانی داشته باشد و تنها چهره از این ائتلاف بود که به پارلمان راه یافت و با حمایت گروه پارلمانی «چارچوب هماهنگی» (ائتلاف بزرگ شیعیان در پارلمان) نخست وزیر عراق شد، امیدوار است با سابقه نسبتا مثبتی از بازسازی و عمران که در طول چهار سال گذشته داشته است، اعتماد مردم را کسب کند و بیشترین آراء را به دست آورد.
برخی از چهره های مقاومت مانند «احمد الاسدی» رییس گروه مقاومت «جند الامام» و وزیر فعلی کار و امور اجتماعی و دختر ایاد علاوی نخست وزیر اسبق و تعداد قابل توجهی از فعالان اقتصادی و چهره های عامه پسند مثل بلاگرهای معروف فعال در شبکه های اجتماعی به علاوه تعدادی از وزیران در دولت فعلی او از جمله متحدان سیاسی السودانی در این دوره از انتخابات هستند.
فهرست انتخاباتی «سازمان بدر» به رهبری «هادی العامری» یکی دیگر از فهرست های مهم انتخاباتی است که در این دوره به صورت منفرد حضور دارد در حالی که در دوره های قبل سازمان بدر و گروه مقاومت عصائب اهل الحق به رهبری «قیس الخزعلی» به صورت ائتلافی در انتخابات شرکت می کردند.
فهرست انتخاباتی «الصادقون» وابسته به گروه مقاومت عصائب اهل الحق در این دوره از انتخابات با وزن بزرگی وارد رقابت انتخابی شده و «نعیم العبودی» عضو برجسته این گروه مقاومت و وزیر فعلی آموزش عالی کاندیدای اول فهرست در بغداد است.
فهرست انتخاباتی «جنبش حقوق» به رهبری حسین المونس نزدیک به گروه مقاومت کتائب حزب الله برای دومین بار است که در انتخابات شرکت می کند اما در این دوره حضور برجسته ای پیدا کرده است تا جایی که برخی چهره های رسانه ای عراق از آن به تیم فوتبال عراق در بازی های جام آسیا در ۲۰۰۷ تعبیر کرده اند که توانست جام قهرمانی را به دست آورد.
گروه مقاومت امام علی (ع) به رهبری «شبل الزیدی» در این دوره از انتخابات با فهرست انتخاباتی «خدمات» وارد کارزار انتخابات شده و تاکنون تبلیغات انتخاباتی نسبتا خوبی را داشته است.
ائتلاف نیروهای دولت ملی به رهبری سید عمار حکیم شامل هفت حزب سیاسی است که مهمترین آنها جریان حکمت ملی به رهبری سید عمار و «ائتلاف النصر» به رهبری حیدر العبادی است و در عین حال از چهره های جوان قابل توجه و همچنین فعالان اقتصادی در این دوره به عنوان نامزدهای انتخاباتی بهره برده است.
مجلس اعلای اسلامی عراق به رهبری «شیخ همام حمودی» نیز در این دوره مانند دوره انتخاباتی ۲۰۲۱ با فهرست انتخاباتی ائتلاف «ابشر یا عراق» (عراق امیدوار باش) وارد انتخابات شده است و از چهره های جوان بهره برده است و مهمترین متحد سیاسی این ائتلاف «اقتدار ملی» به رهبری «عبدالحسین عبطان» وزیر ورزش و جوانان سابق و عضو سابق مجلس اعلای اسلامی عراق است.
عبطان در حال حاضر مهمترین نامزد ائتلاف «عراق امیدوار باش» در بغداد به شمار می رود و برخی او را یکی از نامزدهای احتمالی برای تصدی پست نخست وزیری برشمرده اند.
چهار فهرست انتخابی اهل سنت و سختی کارزار انتخاباتی
اهل سنت با چهار فهرست انتخاباتی عمده وارد رقابت انتخاباتی شده اند که مهمترین آنها «تقدم» به رهبری «محمد الحلبوسی»، «العزم» به رهبری «مثنی السامرائی»، فهرست انتخاباتی «السیاده» به رهبری «خمیس الخنجر» و فهرست انتخاباتی «الحسم» به رهبری «ثابت العباسی» هستند.
محمد الحلبوسی در آخرین کمپین انتخاباتی خود در بغداد تصریح کرد،از همه فهرست‌های انتخاباتی اهل سنت در همه استان‌ها پیشگام است و به هواداران خود وعده داده است که بیشترین آراء را کسب کند، برخی پیش‌بینی‌ها از هم اکنون حاکیست که احتمالا از ۷۰ کرسی سهمیه احتمالی اهل سنت و فهرست تقدم در دوره های گذشته پارلمانی، ائتلاف الحلبوس بتواند ۲۷ تا ۳۰ کرسی را کسب کند.
فهرست انتخاباتی تقدم متشکل از سه گروه سیاسی «قمم» (قله ها) به ریاست «خالد بتال» وزیر صنایع و معادن و «انبار هویتنا» (انبار هویت ماست) به ریاست فرحان الدلیمی و همچنین تقدم به ریاست محمد الحلبوسی است.
الحلبوسی که دادگاه عالی قضایی عراق در نوامبر ۲۰۲۳ به اتهام دستکاری و جعل اسناد او را از عضویت و ریاست پارلمان برکنار کرد، امیدوار است که بتواند در دوره جدید، ریاست پارلمان را بار دیگر به دست آورد و از چند قبل از شروع انتخابات رایزنی سیاسی با گروه های مهم سیاسی شیعه و کرد را آغاز کرده است.
فهرست انتخاباتی العزم فاصله را با تقدم می‌کاهد
فهرست انتخاباتی «العزم» که ائتلافی از مثنی السامرائی نماینده پارلمان از انتخابات ۲۰۲۱ و برادران کربولی (جمال و احمد) است در این دوره با وزن تبلیغاتی وسیعی وارد رقابت انتخاباتی با مهمترین رقیب خود به نام محمد الحلبوسی شده است و پیش بینی می‌شود این فهرست انتخاباتی بین ۲۰ تا ۲۵ کرسی کسب کند که در اولین حضور این فهرست انتخاباتی یک پیروز بزرگ به شمار می رود.
العزم در واقع حاصل جدایی از ائتلاف السیاده بود که در نتیجه اختلافات بین محمد الحلبوسی و «خمیس الخنجر» در انتخابات ۲۰۲۱ ایجاد شد و در این دوره به دلیل استمرار این اختلافات، فضای تبلیغاتی را برای الحلبوسی در استان الانبار که مهمترین حوزه های انتخابیه الحلبوسی است، سخت کرده است.
العزم در بغداد نیز با بیلبردهای سبزرنگ خود، توانسته است بسیاری از فضاهای تبلیغاتی را از تقدم (الحلبوسی) بگیرد و امیدوار است که این مهمترین رقیب سیاسی را در انتخابات آتی ۱۱ نوامبر (۲۰ آبان ۱۴۰۴) شکست دهد یا حداقل فاصله تعداد کرسی‌های پارلمان را با آن کم کند.
بعد از شکست گروه تروریستی داعش در ۲۰۱۷ و مصائب و معضلاتی که این گروه تروریستی برای مناطق اهل سنت در عراق ایجاد کرد، بسیاری از چهره های سیاسی متعارف اهل سنت، پایگاه اجتماعی خود را از دست دادند و خمیس الخنجر سرمایه دار و فعال اقتصادی اهل سنت در انتخابات ۲۰۱۸ وارد فضای سیاسی عراق شد در حالی که قبلا در پشت پرده فقط حضور داشت.
ادبیات تحریک آمیز الخنجر علیه شیعیان
الخنجر به رغم اعتدال نسبی سیاسی که در سال های گذشته از خود بروز داده است، در انتخابات جاری باز هم با استفاده از ادبیات فرقه‌گرای رژیم بعث از جمله واژه جنجال برانگیزی مثل«غوغایی» (وحشی) که الخنجر اخیرا در یکی از نشست های انتخاباتی برای اشاره به شیعیان جنوب و مرکز عراق بهره برد، فضای انتخاباتی را تا حدودی متشنج و وارد فاز تعصبات مذهبی کرد.
خمیس الخنجر که در انتخابات ۲۰۲۱ با فاصله زیادی از آراء مهمترین رقیب خود، محمد الحلبوسی قرار داشت، در این دوره کوشیده است تا با استفاده از ادبیات تنش آفرین بعثی ها، اعتماد هواداران و واجدین شرایط رای دهی جامعه اهل سنت عراق را به سمت خود جذب کند.
ناظران معتقدند وجود ائتلاف تقدم الحلبوسی و العزم مثنی السامرائی به عنوان دو حریف قدرتمند سیاسی، فضای رقابتی را به شدت به روی الخنجر تنگ کرده است و اضافه شدن یک فهرست انتخاباتی جدید به نام «الحسم» به ریاست ثابت العباسی وزیر دفاع فعلی بیش از پیش رقابت را بر خنجر دشوار کرده است و روی آوردن خنجر در این برهه به ادبیات بعثی ها در این همین راستا ارزیابی شده است.
در مقابل ثابت العباسی به عنوان جدیدترین چهره سیاسی اهل سنت، با جمع آوری جمعی از چهره های جوان و تکنوکرات و شخصیت های سیاسی امیدوار است بتواند همانند انتخابات شورای های استان در ۲۰۲۳ که اولین تجربه انتخابی العباسی بود و شگفتی آفرید، در این دوره نیز آراء لازم را برای ورود به پارلمان به دست آورد.
جدا از گروه برتر انتخاباتی اهل سنت در سطح استان های اهل سنت، برخی گروه های انتخاباتی استانی چالش دیگر پیشرو محسوب می‌شوند به ویژه اینکه برخی از این فهرست‌های انتخاباتی استانی، توانسته‌اند اعتماد عمومی بیشتری را در سطح استان‌های خود به دست آورند.
فهرست های انتخاباتی استانی، چالش فهرست های بزرگ اهل سنت
یکی از مهمترین این گروه ها در استان نینوا در شمال عراق، فهرست انتخاباتی «نینوا لاهلها» (نینوا برای مردمانش است) به رهبری «عبدالله عجیل یاور» یکی از سران مهمترین عشایر عراق یعنی عشیره «شمر» است که انتظار می رود، بیشترین آراء را در استان نینوا به دست آورد.
در استان الانبار که فهرست انتخاباتی محمد الحلبوسی روی آن حساب ویژه باز کرده است، جدا از رقابت با سه گروه انتخاباتی بزرگتر (العزم، السیاده و الحسم) فهرست های انتخاباتی استانی کوچکی وجود دارند که شاید بخشی از سهمیه الحلبوسی را بگیرند که مهمترین آنها حزب «تعاون»، حزب اسلامی و برخی نامزدهای موسوم به فهرست انتخاباتی الحشد عشایری استان الانبار است.
در عین حال ناظران پیش‌بینی کرده اند که فهرست انتخاباتی العزم در صلاح‌الدین بیشترین آراء را بدست آورد و با رقابت جدی چندانی مواجه نشود.
فهرست انتخاباتی کردها؛ دمکرات و اتحادیه میهنی همچنان پیشتاز
در اقلیم کردستان عراق شامل سه استان سلیمانیه، اربیل، دهوک و استان مختلط کرکوک و بخش‌هایی از استان نینوا و دیاله، دو حزب عمده حاکم بر اقلیم کردستان عراق شامل حزب دمکرات کردستان که در این دوره به رهبری «مسرور بارزانی» پسر مسعود بارزانی و «اتحادیه میهنی کردستان» به رهبری «بافل طالبانی» پسر جلال طالبانی رقابت همیشگی را با همدیگر دارند.
حزب دمکرات کردستان عراق تا کنون در همه انتخابات‌های ملی و محلی با اختلاف چند کرسی از رقیب همیشگی خود اتحادیه میهنی پیشه گرفته است اما در انتخابات اخیر محلی پارلمان اقلیم در ۲۰۲۴ برخلاف انتظار تعدادی از کرسی ها را از دست داد و این نگرانی وجود دارد که سناریو فقدان تعداد کرسی ها در انتخابات پارلمانی ۲۰۲۵ نیز تکرار شود.
جریان «نسل جدید» به رهبری شاسوار عبدالواحد و «تغییر» یا «گوران» به رهبری «عمر سید علی» و اتحاد اسلامی کردستان به رهبری «صلاح الدین بهاء الدین» و حزب عدل کردستان به رهبری «علی باپیر» در انتخابات محلی پارلمان اقلیم در ۲۰۲۴ همگی نتائج رو به رشدی داشتند و امیدوارند که در این انتخابات بتوانند این روند را تکرار کنند.
براساس برآوردهایی که رسانه های کرد زبان عراق منتشر کرده‌اند ۳۰۱ نامزد کرد از مجموع هفت هزار و ۷۶۸ نامزد در سراسر عراق، سهم شان از کرسی های پارلمان ملی عراق در سه استان اقلیم کردستان ۴۶ کرسی است که با احتساب کرسی هایی که در استان های مختلط کرکوک، دیاله و نینوا به دست می آورند به بیش از ۶۰ کرسی می رسد.
سهم کردها در انتخابات پارلمان ملی سال ۲۰۲۱ که به صورت حوزه های متعدد انتخابی برگزار شد، ۶۱ کرسی بود که سهم حزب دمکرات ۳۲ کرسی، اتحادیه میهنی ۱۵ کرسی، نسل جدید ۶ کرسی و اتحاد اسلامی ۴ کرسی و جماعت عدل کردستان عراق نیز یک کرسی بود.
در این دوره از انتخابات یک فهرست انتخاباتی جدید به فهرست‌های انتخاباتی کردها اضافه شده است که به نام جنبش «هه لویست» یا «موضع ملی» شناخته می‌شود که در اولین حضور خود در انتخابات محلی اقلیم کردستان عراق در ۲۰۲۴ توانست دو کرسی از مجموع ۱۰۰ کرسی پارلمان را به دست آورد.
این حزب جدید به ریاست «علی حمه صالح» (عضو سابق جنبش تغییر) در مارس ۲۰۲۴ از جنبش تغییر انشعاب یافت و تعدادی از فرهنگیان اقلیم کردستان عراق که از وضع موجود در اقلیم و تاخیر در پرداخت حقوق کارکنان دولتی ناراضی بودند به آن پیوستند و اینک در این دوره برای نخستین بار است وارد رقابت انتخاباتی در سطح پارلمان ملی شده است.
نامزدهای زن در فهرست‌های انتخاباتی کُرد
حضور زنان در این دوره در همه فهرست های انتخاباتی کُرد، قابل توجه است تا جایی که از مجموع ۳۰۱ نامزد، ۹۲ نفر زن هستند که بیش از ۳۰ درصد نامزدها را تشکیل می دهند.
بیشترین نگرانی فهرست های انتخاباتی کرد به دلیل تاخیر در تشکیل دولت محلی اقلیم بعد از گذشت یکسال از برگزاری انتخابات محلی و همچنین تاخیر متکرر در پرداخت حقوق کارکنان دولتی در اقلیم کردستان، مشارکت ضعیف رای دهندگان در انتخابات است که می‌تواند به سهمیه کردها در پارلمان به ویژه در استان های مختلط به نفع شیعیان و اهل سنت لطمه بزند.
انتخابات پارلمانی عراق ۲۰ آبان (۱۱نوامبر) برگزار خواهد شد، تعداد واجدین شرایط رای دادن بالغ بر ۲۱ میلیون نفر است که برای انتخاب نمایندگان خود به پای صندوق های رای خواهند رفت.
تعداد کرسی های پارلمان عراق ۳۲۹ کرسی است که نمایندگان مجلس مسئول انتخاب رئیس جمهور کشور و رییس جمهور بعد از انتخابات شدن در اولین جلسه پارلمان، نامزد بزرگترین فراکسیون پارلمان را مامور تشکیل دولت می کند و نخست وزیر منتصب وزیران کابینه را تعیین و آنها را به پارلمان معرفی می کند و پارلمان به وزیران پیشنهادی به صورت فرد فرد رای اعتماد می دهد و هر وزیر که رای اعتماد نگرفت، نخست وزیر منتصب موظف است وزیر جایگزین را معرفی کند تا اینکه همه اعضای هیات دولت از پارلمان رای اعتماد می گیرند.