به گزارش ایرنا، جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان که بر مبنای ظرفیت‌های فرهنگی و هنری استان کردستان شکل گرفته و بتدریج از سطح شهرستانی به استانی، ملی و آنگاه بین المللی رسیده است، امروز بعد از گذشت هجده دوره از برگزاری آن به یکی از مهمترین رویدادهای فرهنگی و هنری کشور تبدیل شده است.
این رویداد نقش برجسته ای در تقویت سرمایه فرهنگی داشته و پلی بین هنر، مردم و فضای شهری ایجاد کرده و بستری برای تعامل فرهنگی و رونق اقتصادی منطقه است؛ به گفته دکتر کهزادی استاد دانشگاه کردستان یکی از مسیرهای مهم بهره‌مندی اقتصادی از آن برگزاری تورهای تخصصی مرتبط با جشنواره است.
به منظور اطلاع بیشتر از تاثیر و نقش جشنواره تئاتر خیابانی مریوان در اقتصاد و گردشگری با دکتر سالار کهزادی، دکترای تخصصی مدیریت گردشگری از دانشگاه مرسین ترکیه و از اساتید دانشگاه کردستان گفت و گویی انجام داده‌ایم که شرح آن در ذیل می آید.
ایرنا: از دیدگاه شما جشنواره‌هایی هم چون تئاتر خیابانی مریوان تا چه حد می‌تواند به رونق گردشگری شهری یا منطقه ای کمک کند؟
کهزادی: رویدادها در دهه‌های اخیر به یکی از موثرترین ابزارهای توسعه و بازآفرینی مقاصد گردشگری تبدیل شده‌اند، آن‌ها می‌توانند شهرها و مقاصد گردشگری را به فضاهای تجربه‌محور و زنده بدل کنند. در واقع، برگزاری رویدادها فرصتی برای بازنمایی فرهنگ، هویت، و سبک زندگی جامعه میزبان در قالبی پویا و مشارکتی است. از منظر برنامه‌ریزی گردشگری، رویدادها نه‌تنها در جذب گردشگران و افزایش هزینه‌کرد آن‌ها نقش دارند، بلکه در ارتقای تصویر مقصد، ایجاد حس تعلق اجتماعی و تقویت سرمایه فرهنگی نیز اثرگذارند.
اهمیت رویدادها زمانی بیشتر می‌شود که مبتنی بر ظرفیت‌های بومی و فرهنگی شکل گرفته باشند، زیرا در این حالت، به جای بازنمایی صرف، به خلق معنا و تجربه منحصربه‌فرد منجر می‌شوند. در این میان، جشنواره تئاتر خیابانی مریوان نمونه‌ای برجسته از یک رویداد فرهنگی-هنری است که توانسته میان هنر، مردم و فضاهای شهری پلی زنده و معنادار ایجاد کند.
چنین رویدادهایی ظرفیت بالایی برای ارتقای جایگاه مقصد در نقشه گردشگری فرهنگی کشور دارند. تئاتر خیابانی مریوان نه‌تنها به معرفی هنر بومی و ظرفیت‌های فرهنگی منطقه کردستان کمک کرده، بلکه بستری برای توسعه گردشگری خلاق و مشارکتی فراهم آورده است. حضور گردشگران داخلی و خارجی در این جشنواره، فرصتی برای تعامل فرهنگی، رونق اقتصادی و بازسازی تصویر مقصد فراهم می‌کند. به همین دلیل، مطالعه و تقویت این رویداد از منظر سیاست‌گذاری گردشگری، اهمیت راهبردی دارد؛ چراکه می‌تواند الگویی از تلفیق فرهنگ، هنر و اقتصاد در مسیر توسعه پایدار گردشگری شهری ارائه دهد.
ایرنا: به نظر شما، مردم محلی چقدر می توانند از این رویداد بهره اقتصادی ببرند؟
کهزادی: یکی از بنیادی‌ترین کارکردهای رویدادهای فرهنگی و هنری، ایجاد منافع اقتصادی برای جامعه محلی است. این رویدادها می توانند به صورت مستقیم بر کسب و کارهای مرتبط با گردشگری تاثیر گذارد. درآمد مستقیم به آن بخش از منافع اشاره دارد که به‌طور هم‌زمان با حضور گردشگران در مقصد حاصل می‌شود؛ مانند هزینه‌هایی که برای اقامت، غذا، حمل‌ونقل، خرید صنایع‌دستی و سایر خدمات گردشگری پرداخت می‌شود.
در این میان، مردم محلی در مریوان می‌توانند از طریق سازوکارهایی نظیر اقامتگاه‌های بوم‌گردی، ارائه غذاهای خانگی، خدمات حمل‌ونقل محلی، فروش محصولات فرهنگی و صنایع‌دستی نقش فعالی در زنجیره ارزش اقتصادی جشنواره داشته باشند.
افزون بر این، یکی از مسیرهای مهم بهره‌مندی اقتصادی برگزاری تورهای تخصصی مرتبط با جشنواره است. آژانس‌های گردشگری و تورلیدرهای بومی می‌توانند با طراحی تورهای فرهنگی و تجربه‌محور که بازدید از اجراها، بازارچه‌های محلی و تعامل با هنرمندان را شامل می‌شود، سهم مستقیمی از منافع اقتصادی جشنواره داشته باشند. این امر نه‌تنها موجب درآمدزایی برای راهنمایان و فعالان گردشگری محلی می‌شود، بلکه به مدیریت بهتر بازدیدکنندگان و توزیع متعادل منافع میان ذی‌نفعان مختلف کمک می‌کند.
در کنار تاثیر مستقیم، رویدادی مثل تئاتر خیابانی مریوان می تواند اثرات جانبی و گسترده‌ای که فراتر از زمان و مکان برگزاری رویداد باشد را نیز به دنبال داشته باشد. برای مثال، افزایش تقاضا در ایام جشنواره موجب تحریک سرمایه‌گذاری در حوزه اقامت و خدمات می‌شود، کسب‌وکارهای کوچک رونق می‌گیرند، سطح مهارت و کیفیت خدمات گردشگری بالا می‌رود و شبکه‌های همکاری جدید بین هنرمندان، فعالان محلی و بخش خصوصی شکل می‌گیرد. حتی در سطح نمادین، بهبود تصویر مقصد و افزایش شهرت شهر، خود نوعی سرمایه اقتصادی است که در سال‌های بعد گردشگران بیشتری را جذب می‌کند.
ایرنا: زمان برگزاری جشنواره تا چه حد در میزان اثرگذاری اقتصادی آن نقش دارد؟
کهزادی: زمان برگزاری جشنواره یکی از عوامل کلیدی در تعیین میزان اثرگذاری اقتصادی آن است، زیرا بر الگوی تقاضا، نوع مخاطبان و ظرفیت جذب گردشگران تاثیر مستقیم دارد. هرچند برگزاری جشنواره تئاتر خیابانی مریوان در فصل تابستان ممکن است از نظر تعداد بازدیدکنندگان موفق‌تر باشد چرا که در این فصل شرایط جوی مناسب تر و تعطیلات تابستانی فرصت حضور گردشگران داخلی و خارجی را بیشتر فراهم می‌کند اما از دیدگاه توسعه گردشگری پایدار، این زمان‌بندی لزوما بهترین گزینه نیست.
فلسفه اصلی بسیاری از رویدادهای فرهنگی، از جمله جشنواره‌ها، تحریک تقاضا در فصول کم‌گردشگر (off-season) است تا بتوانند جریان سفر را در طول سال متعادل کنند و از فشار بیش‌ازحد بر زیرساخت‌های مقصد در دوره‌های اوج تقاضا بکاهند. در مورد مریوان نیز اگر جشنواره در فصلی برگزار شود که به‌طور معمول گردشگری در رکود قرار دارد (مثلاً پاییز)، می‌تواند به توزیع زمانی تقاضا کمک و اشتغال فصلی را تعدیل کند و از فرسایش منابع و ظرفیت‌های شهری جلوگیری کند.
بنابراین، از منظر اقتصادی، زمان‌بندی جشنواره باید با رویکردی استراتژیک انتخاب شود: در تابستان می‌توان به حداکثرسازی بازدید و درآمد کوتاه‌مدت دست یافت، اما در فصول کم‌تقاضا می‌توان به توسعه متوازن‌تر اقتصاد محلی و پایداری بلندمدت کمک کرد.
ایرنا: برای اینکه جشنواره از یک رویداد فرهنگی و هنری به موتور محرک گردشگری پایدار در مریوان تبدیل شود باید بر چه اقداماتی تمرکز و یا چه کارهایی لازم است که انجام شود؟
کهزادی: برای دستیابی به پایداری اقتصادی و تبدیل رویدادها به محور توسعه در جشنواره‌هایی مانند تئاتر خیابانی مریوان، لازم است نگاه از «برگزاری رویداد» به سمت «خلق یک اکوسیستم خلاق» تغییر کند. در این چارچوب، کسب‌وکارهای آنلاین و صنایع خلاق و فرهنگی نقش بسیار مهمی در تداوم و گسترش اثرات اقتصادی جشنواره دارند.
در عصر دیجیتال، بخش قابل‌توجهی از گردشگری فرهنگی از طریق پلتفرم‌های آنلاین شکل می‌گیرد. بنابراین، مدیریت شهری و برگزارکنندگان جشنواره می‌توانند با حمایت از تولید محتوای دیجیتال (مانند ویدئوهای مستند کوتاه، پادکست‌ها، صفحات اینستاگرامی، و فروشگاه‌های آنلاین صنایع‌دستی)، فرصت‌هایی برای درآمدزایی غیرمستقیم ایجاد کنند که محدود به زمان یا مکان برگزاری رویداد نباشد.
از سوی دیگر، جشنواره تئاتر خیابانی خود یک محصول خلاق فرهنگی است که می‌تواند مبنای شکل‌گیری کسب‌وکارهای نوآورانه شود از طراحی لباس و صحنه گرفته تا تولید محصولات هنری، گردشگری تجربی، و تورهای موضوعی شهری (مثلاً تور تئاتر خیابانی مریوان ). این نوع کسب‌وکارها نه‌تنها اشتغال پایدار برای جوانان محلی ایجاد، بلکه به تثبیت برند فرهنگی مریوان به‌عنوان مقصدی خلاق کمک می‌کنند.
به‌طور تحلیلی، اگر جشنواره با صنایع خلاق (مانند فیلم‌سازی، عکاسی، موسیقی محلی و طراحی دیجیتال) پیوند بخورد، می‌تواند زنجیره‌ای از ارزش فرهنگی–اقتصادی بسازد که درآمد آن در طول سال جریان داشته باشد. برای نمونه، هنرمندان محلی می‌توانند از طریق پلتفرم‌های آنلاین آثار خود را معرفی و بفروشند، یا از رویداد به‌عنوان سکوی نمایش توانمندی‌هایشان استفاده کنند.
در نهایت، پایداری اقتصادی جشنواره زمانی محقق می‌شود که اثرات آن در فضای فیزیکی (بازارچه‌ها، اقامتگاه‌ها، تورها) با فضای دیجیتال (پلتفرم‌ها، محتوا، برندینگ شهری) هم‌افزا شوند. این هم‌پیوندی میان فرهنگ، فناوری و گردشگری می‌تواند تئاتر خیابانی مریوان را از یک رویداد سالانه به موتور محرک توسعه خلاق و پایدار منطقه تبدیل کند.
هجدهمین جشنواره بین المللی تئاتر خیابانی مریوان از چهارم تا هشتم آبان جاری در مریوان برگزار می شود. در این جشنواره ۴۳ گروه نمایشی از میان بیش از ۲۰۰ اثر ارسالی در بخش‌های مختلف از جمله آزاد، آیینی، سنتی، دگرگونه‌ها و نشتیمان به اجرا درخواهند آمد وگروه‌هایی از تونس و هند نیز در این دوره حضور در کنار هنرمندان ایرانی قرار دارند. نمایش‌های راه یافته در طول چهار روز، ۱۰۶ بار در مکان های مختلف از جمله دریاچه زریبار، پارک شانو، پارک ملت و میدان باوه‌ره‌شی اجرا خواهند شد. در این دوره از جشنواره علاوه بر مکان های اصلی، در تعدادی از مدارس، شهر و روستاهای اطراف مریوان گروههای نمایشی به اجرا خواهند پرداخت.