به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، در روز‌های ابتدایی ماه جمادی‌الاول، بار دیگر عطر حضور بانویی در فضا می‌پیچد که تاریخ را از نو نوشت. بانویی که صبر را معنا کرد، خطابه را به رسالت بدل ساخت، و کربلا را از صحنه شهادت به صحنه آگاهی تبدیل کرد. روز پنجم جمادی‌الاول سال پنجم هجرت، جهان شاهد ولادت دختری از خاندان نور بود که نامش با «زینت پدر» معنا یافت. او دخت امیرمؤمنان علی (ع) و فاطمه زهرا (س) بود؛ دختری که هنوز زبان به سخن نگشوده بود، اما نگاهش، صداقت و صلابت علی (ع) را تداعی می‌کرد.
در گفت‌وگویی تفصیلی با حجت‌الاسلام مصطفی دهستانی خطیب و پژوهشگر برجسته تهرانی، درباره ویژگی‌های حضرت زینب کبری (س)، ابعاد تربیتی و فرهنگی شخصیت ایشان و الگو بودن آن حضرت در جامعه امروز سخن گفتیم. گفت‌وگویی که هم رنگ پژوهش دارد و هم طنین ایمان؛ روایتی از بانویی که «زینت رسالت» شد و تا همیشه تاریخ، پرچمدار عزت و بصیرت ماند که در ادامه با هم می‌خوانیم:
زینب، زینت پدر؛ تولدی از نور و معرفت
حجت‌الاسلام دهستانی در آغاز گفت‌و‌گو با تبریک سالروز ولادت حضرت زینب کبری (س) بیان داشت: روز پنجم جمادی‌الاول، روزی است که زمین و آسمان به نوری تازه مزین شد. دختری از خاندان وحی به دنیا آمد که از همان ابتدا نشانه‌هایی از کمالات پدر و مادر خود در سیمایش آشکار بود. او دختری بود که خداوند، زینت علی (ع) و فاطمه (س) قرارش داد؛ بانویی که مجموعه‌ای از صفات الهی در او جمع شد: صبر، حلم، حیا، عفت، دانایی و شجاعت.
وی افزود: حضرت زینب (س) وارث تمام زیبایی‌های خاندان رسالت است. از علی (ع) شجاعت و استقامت، از فاطمه (س) عفاف و عصمت و از رسول خدا (ص) بلاغت و مهربانی را به ارث برد. او از همان کودکی نشانه‌های بصیرت، ایمان و معرفت را در رفتار خود بروز می‌داد و به همین دلیل بود که پیامبر اکرم (ص) با دیدن او فرمودند: «او همان کسی است که در آینده مصیبت‌های بزرگ را به دوش خواهد کشید و با صبر و علمش، رسالت ما را زنده نگاه خواهد داشت.»
این خطیب تهرانی با اشاره به فلسفه نامگذاری حضرت (س) ابراز داشت: نام زینب از دو واژه «زین» و «اب» گرفته شده به معنای زینت پدر. او واقعاً زینت امیرمؤمنان (ع) بود؛ همان‌گونه که علی (ع) در عرصه عدالت و حکمت زینت امت بود، زینب (س) نیز در عرصه صبر و آگاهی زینت تاریخ شد.
بانوی خطابه و رسالت آگاهی
وی با تأکید بر اینکه حضرت زینب (س) نه تنها پیام‌آور کربلا بلکه مفسر آیات الهی بود، ادامه داد: وقتی به خطبه‌های زینب (س) نگاه می‌کنیم، درمی‌یابیم که او در سطح یک خطیب الهی و مفسر قرآنی سخن می‌گفت. در حالی که در اوج مصیبت و داغ اهل بیت بود، کلامش چنان منظم و سنجیده بود که انسان گمان می‌کرد در مجلس تفسیر نشسته است. او در کوفه با تسلطی شگفت بر فن خطابه، با قدرت بیان و استدلال، مردم را از خواب غفلت بیدار کرد.
حجت‌الاسلام دهستانی اظهار داشت: حضرت زینب (س) در خطبه‌اش تاریخ نکبت‌بار کوفیان را بازگو می‌کند، از پیمان‌شکنی و خیانت آنان می‌گوید و با استفاده از آیات قرآن، به آنان هشدار می‌دهد. در حقیقت، او در آن مجلس اسارت، در نقش یک پیامبر منذر ظاهر شد؛ بانویی که بی‌واسطه و مستقیم از وحی سخن می‌گفت و مردم را به تفکر و توبه فرا می‌خواند.
وی با اشاره به بخش‌هایی از خطبه حضرت زینب در کوفه گفت: ایشان در آغاز سخنانش خدا را ستایش می‌کند و سپس با لحنی آرام، اما کوبنده می‌فرماید:ای اهل کوفه! آیا می‌دانید چه جگری از رسول خدا دریده‌اید؟ چه دمی ریخته‌اید؟ و چه پیمانی شکسته‌اید؟ شما را چه می‌شود که اشک می‌ریزید؟ اشک شما نه گناهانتان را می‌شوید و نه داغی را تسکین می‌دهد.
عبودیت در سخت‌ترین شرایط
این خطیب تهرانی با اشاره به «مقام عبودیت و بندگی» حضرت زینب (س) تصریح کرد: زینب کبری (س) در اوج مصیبت، هنگامی که عزیزترین افرادش را از دست داده بود، باز گفت: «ما رأیتُ إلا جمیلاً»؛ چیزی جز زیبایی ندیدم. این جمله تفسیر عمیقی از بندگی و رضا است. ایشان می‌آموزد که حتی در سخت‌ترین شرایط، بنده باید خدا را حمد کند و در برابر قضا و قدر الهی تسلیم باشد.
وی افزود: در نگاه زینب (س)، حمد خداوند فقط برای نعمت نیست؛ حتی در بلا هم زیبایی می‌بیند، چون می‌داند که امتحان، راه رشد است. ایشان به ما یاد داد که در مصیبت هم باید شکرگزار بود. در حقیقت، حضرت زینب (س) جلوه‌ای از آن آموزه قرآنی است که می‌فرماید: «الَّذینَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِیبَهٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ».
تکیه بر کلام وحی؛ خطبه‌ای از قرآن
حجت‌الاسلام دهستانی با اشاره به جنبه قرآنی خطبه حضرت زینب (س) خاطرنشان کرد: او در خطبه‌اش بار‌ها به آیات قرآن تمسک جست. وقتی به خیانت کوفیان اشاره می‌کند، آنان را به زنی تشبیه می‌کند که رشته‌های خود را بعد از بافتن پنبه می‌کند. همان‌گونه که قرآن در سوره نحل فرمود که «وَلَا تَکُونُواْ کَٱلَّتِی نَقَضَتۡ غَزۡلَهَا مِنۢ بَعۡدِ قُوَّةٍ أَنکَٰثࣰا»، این استفاده از تمثیل قرآنی، نشان از تسلط کامل آن حضرت (س) بر کلام الهی دارد.
وی ادامه داد: در جایی دیگر، با استناد به آیه ۳۱ سوره انعام می‌فرماید که «الا ساء ما یزرون»؛ بدانید بد عملی کردید و بار گناهانتان بر دوش شما است. حضرت (س) با این آیه در واقع وجدان آنان را بیدار می‌کند و از آینده شومشان خبر می‌دهد.
این کارشناس مذهبی بیان داشت: حضرت زینب (س) با قرآن سخن می‌گوید، با عقل و استدلال استدعا می‌کند و با احساس مادرانه دل‌ها را می‌لرزاند. خطبه‌اش در عین ایجاز، جامع‌ترین بیانیه سیاسی و فرهنگی تاریخ است. او در همان مجلس اسارت، بزرگ‌ترین درس را به تاریخ داد که زن مؤمن می‌تواند در اوج مصیبت، مبلغ حق و نگهبان ایمان باشد.
کوفه و بیداری پس از خطابه زینب
وی در ادامه گفت‌و‌گو با اشاره به دستاورد‌های فرهنگی خطبه زینب (س) گفت: اگرچه کوفیان در روز عاشورا به ننگی بزرگ دچار شدند، اما سخنان زینب (س) بذر بیداری را در دل آنان کاشت. از همان بذر بود که بعد‌ها قیام توابین و مختار شکل گرفت. سخنان زینب کبری (س) در کوفه مثل بادی بود که وجدان مرده را تکان داد. نسل بعدی کوفه از آن خطبه الهام گرفت و به اهل بیت (ع) بازگشت.
حجت‌الاسلام دهستانی تأکید کرد: امروز که تاریخ را مرور می‌کنیم، می‌بینیم بسیاری از شاگردان امام سجاد (ع)، امام باقر (ع) و امام صادق (ع) از کوفه بودند. این نشان می‌دهد که خطبه زینب فقط یک فریاد نبود، یک جریان‌سازی فرهنگی بود؛ تبدیل شرمساری به توبه و آگاهی.
زن مسلمان؛ میان خانواده و جامعه
وی درباره جایگاه حضور اجتماعی زنان از منظر حضرت زینب افزود: در روزگار ما درباره حضور زنان در جامعه بسیار سخن گفته می‌شود. اصل حضور آنان محل اختلاف نیست، اما حدود و چارچوبش باید با معیار‌های دینی سنجیده شود. نگاه زینب کبری (س) این است که زن باید در اجتماع حضور داشته باشد، اما حضورش مزاحم نقش اصلی‌اش در خانواده نباشد. وظیفه اصلی زن، تربیت نسل مؤمن و حفظ گرمای خانواده است؛ اگر این محور آسیب ببیند، جامعه نیز دچار بحران می‌شود.
این خطیب تهرانی ابراز داشت: عقیله بنی‌هاشم (س) نشان داد که زن می‌تواند در سخت‌ترین میدان‌ها حضور داشته باشد، بی‌آنکه ذره‌ای از عفت و حیا بکاهد. او در برابر یزید سخن گفت، اما نگاهش به زمین بود. صدایش لرز نداشت، اما لحنی پر از وقار و ایمان داشت. این یعنی حضور فعال همراه با حفظ کرامت.
حیا، عفت و عقلانیت در میدان مسئولیت
وی ادامه داد: در هر جامعه‌ای اگر میان حضور اجتماعی زن و حفظ حریم‌های اخلاقی تعادل نباشد، آسیب‌های فرهنگی و تربیتی پدید می‌آید. حضرت زینب (س) الگوی تعادل است؛ زنی که در اوج پاکدامنی، در قلب حوادث سیاسی و اجتماعی نقش‌آفرین بود. او در متن تاریخ ایستاد، بی‌آنکه از قداست زنانه‌اش بکاهد.
حجت‌الاسلام دهستانی اظهار داشت: امروز باید به دختران و زنان خود بیاموزیم که عزت زن در علم، تقوا، و عفاف است، نه در تقلید از الگو‌های غربی. حضرت زینب (س) با رفتار و گفتارش، بزرگ‌ترین الگوی زن مؤمن در عرصه اجتماع است. ایشان به همه ما آموخت که زن می‌تواند در سیاست و اجتماع اثرگذار باشد، اما این اثرگذاری باید در
چارچوب اخلاق و ایمان باشد.
حضرت زینب (س)؛ الگوی عبادت در اوج رنج
وی با اشاره به عبادت و بندگی حضرت زینب (س) گفت: یکی از جلوه‌های بی‌نظیر در زندگی حضرت زینب (س)، استمرار عبادت در شرایط سخت بود. حتی در شب یازدهم محرم که داغ برادر و فرزندان بر دل داشت، نماز شبش ترک نشد. این عبادت در دل اسارت، نشانه پیوندی عمیق با خداست.
این پژوهشگر تاریخ اسلام تصریح کرد: در حدیث قدسی آمده است که «یَا ابْنَ آدَمَ ... أَطِعْنِی فِیمَا أَمَرْتُکَ أَجْعَلْکَ تَقُولُ لِشَیْءٍ کُنْ فَیَکُونُ» خداوند می‌فرماید اگر از من اطاعت کنی، تو را به جایگاهی می‌رسانم که هرچه بگویی، تحقق یابد. حضرت زینب (س) نمونه عینی این مقام است. او به مقام قربی رسیده بود که کلامش اثر داشت؛ وقتی در کوفه با اشاره دست مردم را ساکت کرد، نشان از ولایت تکوینی و روح ملکوتی او بود.
بانویی برای همه قرون
وی افزود: حضرت زینب کبری (س) تنها یک شخصیت تاریخی نیست؛ او مکتب است. مکتبی که سه پیام بزرگ دارد: بندگی خدا، دفاع از حق، و صبر در بلا. او در اوج داغ و رنج ایستاد و تاریخ را نجات داد. امروز نیز اگر جامعه ما بخواهد از انحراف و بی‌هویتی نجات یابد، باید به مکتب زینب (س) برگردد.
حجت‌الاسلام دهستانی خاطرنشان کرد: حضرت زینب (س) در هر دوره‌ای زنده است. در خانواده، الگوی تربیت؛ در جامعه، الگوی آگاهی؛ در سیاست، الگوی شجاعت. او به زنان امروز می‌آموزد که میان وظیفه خانوادگی و مسئولیت اجتماعی تعادل برقرار کنند. حضورش در میدان، حضور وظیفه‌محور بود، نه شهرت‌محور.
انتهای پیام/