موفقیت بلندمدت طرح صلح ترامپ — و نظم امنیتی و اقتصادی جدیدی که آمریکا از آن حمایت می‌کند — در صورتی قابل تردید است که به هسته سیاسی و سرزمینی درگیری فلسطین و اسرائیل به‌طور واقعی و با مسیری روشن به‌سوی یک کشور مستقل پرداخته نشود.
به گزارش سرویس بین الملل تابناک، «یونایتدپرس» در مقاله‌ای به بررسی طرح صلح دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در خاورمیانه پرداخته که در ادامه آمده است.
موفقیت رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، در تحمیل آتش‌بس در جنگ غزه، نشانه‌ای از ظهور نظمی منطقه‌ای جدید بود — خاورمیانه‌ای بازساخته‌شده که در آن صلح و امنیت برای تضمین رفاه اقتصادی تحمیل می‌شود.
اما به گفته فلسطینی‌ها و تحلیل‌گران سیاسی غربی، هسته اصلی درگیری اسرائیل و فلسطین تا حد زیادی نادیده گرفته شده است.
ترامپ در کنست اسرائیل با اطمینان ظاهر شد و «طلوع تاریخی خاورمیانه‌ای جدید» را اعلام کرد — خاورمیانه‌ای که قرار است «صلح جاودان» و شکوفایی مشترک را برای این منطقه درگیر به ارمغان آورد.
این نخستین بار نبود که به خاورمیانه وعده آینده‌ای روشن و عاری از جنگ، رنج و تراژدی داده می‌شد.
با این حال، شکست‌های پیاپی در حل مناقشه‌ی ۷۵ ساله میان اسرائیل و فلسطینی‌ها، همچنان این منطقه را در چرخه‌ای بی‌پایان از جنگ فرو برده است. طرح صلح جدید ترامپ نیز در معرض آن است که به همان سرنوشت دچار شود.
در حالی که او به‌خاطر واداشتن طرفین به آتش‌بس در جنگ دوساله‌ی غزه شایسته قدردانی بود، رئیس‌جمهور آمریکا نتوانست به نگرانی‌های فلسطینی‌ها درباره حقوق تاریخی، آرمان‌های ملی و آینده‌شان پاسخ دهد.
در عوض، او به بازسازی غزه همچون یک پروژه املاک و مستغلات نگاه کرد و مسئله اصلی را نادیده گرفت: توافق جامع و صلح عادلانه مورد انتظار فلسطینی‌ها.
کریستیان پی. الکساندر، پژوهشگر ارشد و سرپرست تحقیقات در مؤسسه امنیت و دفاع ربدان در امارات، گفت که صلح موردنظر در طرح ترامپ، صلحی است که از طریق نیروی قهری و اهرم‌های دیپلماتیک برقرار می‌شود، نه از طریق توافق سیاسی متقابل. این دیدگاه با دکترین «صلح از طریق قدرت» نخست‌وزیر اسرائیل، نتانیاهو، همسو است.
او به یونایتدپرس گفت: «این صلح به‌طور مشخص صلحی است در خدمت رفاه اقتصادی، با وعده بازسازی گسترده در غزه و سرمایه‌گذاری اقتصادی در کرانه‌ی باختری.»
وی افزود که تأکید این طرح بر خلع سلاح، بازسازی و ایجاد منطقه‌ای بدون مالیات و مناسب برای استارت‌آپ‌ها در غزه «نشان‌دهنده تلاشی برای دور زدن مناقشه سیاسی-سرزمینی از طریق تمرکز بر منافع اقتصادی ملموس است»، بر پایه این فرض که «رفاه می‌تواند شور سیاسی را کاهش دهد و به افراط‌زدایی منجر شود.»
طرح ۲۰ ماده‌ای ترامپ، راه را برای تشکیل کشور فلسطین باز می‌گذارد و از «مسیر معتبری» برای خودتعیینی و دولت‌سازی فلسطینی‌ها سخن می‌گوید —، اما تنها «زمانی که شرایط لازم فراهم شود». با این حال، نتانیاهو پیشاپیش چنین کشوری را رد کرده است.
الکساندر می‌گوید: «این یک آسیب‌پذیری اساسی است... صلحی که رفاه اقتصادی به همراه آورد، اما وجود یک کشور مستقل و قابل‌دوام را — آن‌گونه که در سطح بین‌المللی پذیرفته شده — انکار کند، دوام نخواهد داشت.»
او افزود، بدون حاکمیت واقعی بر مرزها، حریم هوایی، منابع آبی و امنیت، اقتصاد فلسطین اساساً وابسته و آسیب‌پذیر در برابر کنترل اسرائیل باقی خواهد ماند.
برای فلسطینی‌ها، این درگیری مربوط به دهه‌ها اشغال نظامی اسرائیل و گسترش شهرک‌سازی، و نیز مبارزه برای حقوق انسانی و سیاسی، حق تعیین سرنوشت، عدالت، آزادی و حق زندگی بر سرزمین خود است.
به گفته دلال عریقات، دانشیار دیپلماسی، حل مناقشه و برنامه‌ریزی راهبردی در دانشگاه عربی آمریکایی فلسطین، ترامپ هرگز به راه‌حل دوکشوری اشاره نکرد و به‌جای آن بر «دیدگاه‌ها و رؤیا‌های خود» از خاورمیانه‌ای آباد و صلح پایدار تمرکز داشت.
او در مصاحبه‌ای تلفنی از رام‌الله در کرانه باختری به یونایتدپرس گفت: «اما همه ما می‌دانیم که بدون عدالت، صلح و ثباتی وجود نخواهد داشت. تا زمانی که مردم فلسطین حقوق سیاسی خود را بازنیابند، این درگیری پایان نخواهد یافت.»
او همچنین گفت اسرائیل باید پاسخگو باشد و به‌خاطر «تمام جنایت‌هایی» که علیه مردم فلسطین مرتکب شده است، از جمله آنچه او «نسل‌کشی اخیر» در غزه نامید — جایی که در جریان جنگ بیش از ۶۷ هزار نفر کشته شدند — و همچنین سیاست‌های تداوم‌یافته «آپارتاید» خود، مجازات شود.
او گفت، افزایش به‌رسمیت‌شناختن بین‌المللی کشور فلسطین — به رهبری عربستان سعودی و فرانسه — همراه با انزوای بی‌سابقه‌ی اسرائیل و کاهش جایگاه جهانی آن، در حالی که افکار عمومی غرب به دلیل رفتار اسرائیل در جنگ غزه در حال تغییر است، ممکن است به اصلاح طرح ترامپ کمک کند.
عریقات گفت: «چنین شناسایی‌هایی نباید صرفاً نمادین باقی بماند، بلکه باید به اقدامات ملموس تبدیل شود»، و بر ضرورت بهره‌گیری از شتاب فعلی و حفظ فشار بین‌المللی بر اسرائیل تأکید کرد.
او افزود، این اقدامات باید شامل تحریم‌ها، بایکوت کالا‌ها و مؤسسات، توقف روابط تجاری و دیپلماتیک، و همچنین توقف صادرات سلاح و پایان دادن به طرح‌های الحاق کرانه‌ی باختری باشد — برای واداشتن اسرائیل به پایبندی به قوانین بین‌المللی و احترام به حقوق فلسطینی‌ها.
عریقات گفت: «اگر جهان انتظار دارد مردم فلسطین بدون هیچ واکنشی به این شکل وحشیانه تحت [اشغال اسرائیل]به زندگی ادامه دهند، این غیرعادی خواهد بود.»
در نهایت، الکساندر هشدار داد که صلح اقتصادی‌ای که اشغال و الحاق سرزمین فلسطینی در کرانه باختری را تثبیت کند، به‌طور گسترده رد خواهد شد، زیرا «کینه‌ای را ایجاد می‌کند که ناگزیر دوباره به شکل خشونت بروز خواهد کرد.»
با ویران شدن غزه و قرار گرفتن آن تحت نظارت «هیئت صلح» به ریاست ترامپ، شهرک‌سازی‌های اسرائیلی و طرح‌های شتاب‌گرفته برای تصرف بیشتر اراضی فلسطینی در کرانه‌ی باختری، راه‌حل دوکشوری را به‌شدت زیر سؤال برده است.
زندگی در کرانه‌ی باختری — جایی که ۲.۷ میلیون فلسطینی ساکن‌اند — همین حالا هم مبارزه‌ای روزمره است. گسترش شهرک‌های اسرائیلی عملاً شهر‌ها و روستا‌های فلسطینی را تکه‌تکه کرده و آنها را از هم جدا ساخته است.
شروق اسعد، روزنامه‌نگار و مادر دو فرزند، انتظار دارد روز‌های «به‌مراتب دشوارتر»ی در پیش روی کرانه‌ی باختری باشد.
او به یونایتدپرس گفت: «باید صد بار فکر کنم قبل از اینکه جایی بروم، حتی اگر فقط برای کار باشد و تنها ده دقیقه تا خانه‌ام فاصله داشته باشد. از رفت‌وآمد یا دیدار با کسی می‌ترسم.»
او زندگی‌اش را چنین توصیف می‌کند: در احاطه ۷۰۰ هزار شهرک‌نشین اسرائیلی که توسط ارتش محافظت می‌شوند، گروه‌های مسلح راست‌گرا که حمله می‌کنند و تیراندازی می‌کنند، و سربازان اسرائیلی که بدون دلیل به خانه‌های ما یورش می‌برند، جاده‌ها را می‌بندند و ایست‌های بازرسی برپا می‌کنند.
به گفته او، مهم‌ترین چیز این است که «کشتار، نسل‌کشی و آوارگی» در غزه متوقف شده است. او گفت اکنون زمان سوگواری، جست‌وجوی عزیزان، بازسازی و بازیابی است — و پس از آن باید دید چه پیش می‌آید.
اسعد، که نسل سوم از بازماندگان نکبه است — تبعید جمعی فلسطینی‌ها در سال‌های ۱۹۴۷ تا ۱۹۴۹ برای تأسیس اسرائیل — می‌خواهد بدون ترس زندگی کند؛ آزاد از آنچه او «پروژه آپارتاید-صهیونیستی» می‌نامد.
او گفت: «من حق دارم با عزت در فلسطین زندگی کنم و از حقوق مدنی همانند هر اسرائیلی برخوردار باشم.»
با توجه به پیامد‌های ویرانگر جنگ‌های غزه، لبنان و سوریه، مقاومت در برابر نظم جدید منطقه ممکن است هزینه‌برتر از همیشه باشد.
الکساندر گفت: «پیام روشن است: هرگونه مقاومت مسلحانه با نیروی قاطع پاسخ داده خواهد شد، و صلح حاصل، بر اساس الزامات امنیتی آمریکا و اسرائیل تعریف می‌شود.»
ایران، که از حضور در «نشست صلح» در شرم‌الشیخ مصر در روز دوشنبه خودداری کرد، نیز در امان نخواهد بود.
الکساندر گفت هدف، ادغام ایرانِ در نظم جدید نیست، بلکه «واداشتن آن به فروپاشی در سیاست منطقه‌ای‌اش — یا در حالت ایده‌آل برای برخی در واشنگتن و تل‌آویو، تغییر در نظام آن» است.
با این حال، الکساندر افزود، موفقیت بلندمدت طرح صلح ترامپ — و نظم امنیتی و اقتصادی جدیدی که آمریکا از آن حمایت می‌کند — در صورتی قابل تردید است که به هسته سیاسی و سرزمینی درگیری فلسطین و اسرائیل به‌طور واقعی و با مسیری روشن به‌سوی یک کشور مستقل پرداخته نشود.
∎