به گزارش «سای‌تک‌دیلی» (Sci Tech Daily)، دو دانشمند در ایرلند، دکتر «ایتنه دمپسی» (Eithne Dempsey) و دانشجوی سابق دکترای او دکتر «کالم مک‌کیوِر» (Colm McKeever) از «دپارتمان شیمی دانشگاه ماینوت» (Maynooth)، روشی نوآورانه بر پایه الکتروشیمی توسعه داده‌اند که می‌تواند اثر انگشت‌ها را روی پوکه‌های برنجی حتی پس از دمای شدیدی که در هنگام شلیک ایجاد می‌شود، آشکار کند.

در طول دهه‌ها، متخصصان پزشکی قانونی با چالش بزرگی در بازیابی اثر انگشت‌های قابل‌استفاده از سلاح‌های گرم روبه‌رو بوده‌اند؛ زیرا حرارت بالا، اصطکاک و گاز‌های ناشی از شلیک معمولا هرگونه رد و اثر زیستی را از بین می‌برد. در نتیجه، مجرمان اغلب اطمینان داشتند که رها کردن پوکه‌ها در صحنه جرم، آنها را به هیچ مدرکی در پیوند نخواهد داد.‌

دکتردمپسی می‌گوید: «آروزی دیرینه در تحقیقات پزشکی قانونی همیشه بازیابی اثر انگشت از پوکه‌های فشنگ بوده است. به‌طور سنتی، حرارت شدیدِ ناشی از شلیک هرگونه بقایای بیولوژیکی را نابود می‌کند. با این‌حال، روش ما توانسته است خطوط برجسته اثر انگشت را که در غیر این صورت نامرئی می‌ماندند، آشکار کند».

چگونه روش الکتروشیمیایی عمل می‌کند

پژوهشگران دریافتند که با پوشاندن پوکه‌های برنجی با لایه‌ای بسیار نازک از مواد خاص، می‌توانند خطوط اثر انگشت پنهان را نمایان سازند. برخلاف روش‌های سنتی که به مواد شیمیایی قوی و آسیب زا یا تجهیزات پیچیده نیاز دارند، این روش از پلیمر‌های ایمن، در دسترس و مقدار اندکی انرژی استفاده می‌کند تا در عرض چند ثانیه اثر انگشت را قابل مشاهده سازد.

فرآیند شامل غوطه‌ور کردن پوکه در یک سلول الکتروشیمیایی حاوی ترکیبات شیمیایی ویژه است. وقتی ولتاژ کوچکی اعمال می‌شود، مواد موجود در محلول به سطح می‌آیند و در میان خطوط اثر انگشت رسوب می‌کنند، به‌ طوری که تصویری واضح و با کنتراست بالا شکل می‌گیرد. اثر انگشت تقریبا بلافاصله ظاهر می‌شود، به شکلی که به نظر می‌رسد از دل جادو بیرون آمده باشد.

دکتر مک‌کیوِر توضیح می‌دهد: «ما از مواد سوخته باقی‌مانده روی سطح پوکه به عنوان نوعی شابلون استفاده می‌کنیم تا مواد خاصی را در فاصله بین خطوط رسوب دهیم و در نتیجه الگو را آشکار کنیم».

آزمایش‌ها نشان دادند که این تکنیک حتی روی نمونه‌هایی که تا ۱۶ ماه از عمر آنها گذشته بود نیز مؤثر است. این امر نشان‌دهنده پایداری چشمگیر آن است.

پوکه فشنگ با اثر انگشت (عکس منتشر شده از سوی دانشگاه مینوث)

دگرگونی در شناسایی و تحقیقات جنایی

این پژوهش پیامد‌های مهمی برای تحقیقات جنایی دارد؛ چرا که تاکنون تصور می‌شد شلیک گلوله، هرگونه بقایای اثر انگشت را از بین می‌برد.
دکتر مک‌کیوِر می‌گوید: «در حال حاضر، بهترین نتیجه‌ای که می‌توان از تحلیل پوکه‌ها گرفت، تطبیق آن با سلاحی است که آن را شلیک کرده؛ اما ما امیدواریم روشی مانند این بتواند پوکه را به شخصی که اسلحه را پُر کرده پیوند دهد».

تیم پژوهش تمرکز خود را بر پوکه‌های برنجی گذاشت. این ماده از دیرباز در برابر شناسایی اثر انگشت مقاوم بوده و متداول‌ترین نوع پوکه در سراسر جهان است.

پژوهشگران بر این باورند که آزمایشی که برای فلز برنج طراحی کرده‌اند می‌تواند برای سطوح فلزی دیگر نیز سازگار شود و دامنه کاربرد آن از جرایم مرتبط با سلاح گرم تا آتش‌سوزی‌های عمدی گسترش یابد.

گامی به سوی فناوری قابل حمل پزشکی قانونی

این روش از دستگاهی به نام «پتانسیواستات» (potentiostat) استفاده می‌کند که ولتاژ را کنترل می‌کند و می‌تواند به اندازه یک تلفن همراه کوچک باشد؛ بنابراین، امکان ساخت یک کیت جمع و جور پزشکی قانونی فراهم می‌کند.

دکتر مک‌کیوِر می‌گوید: «با این روش، ما خود پوکه فشنگ را به الکترود تبدیل کرده‌ایم و توانسته‌ایم واکنش‌های شیمیایی را مستقیما روی سطح آن کنترل کنیم».

با این حال، هرچند نتایج بسیار امیدبخش است، این فناوری تازه باید تحت آزمایش‌ها و ارزیابی‌های گسترده قرار گیرد تا پیش از پذیرش رسمی از سوی نیرو‌های اجرای قانون در سراسر جهان تایید شود.