بیماری پارکینسون یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی پیشرونده است که در اثر تخریب سلول‌های تولیدکننده دوپامین در بخشی از مغز رخ می‌دهد. این کاهش دوپامین موجب بروز علائمی چون لرزش دست، کندی حرکات، سفتی عضلات و اختلال در تعادل می‌شود. علاوه بر علائم حرکتی، فرد ممکن است دچار افسردگی، اختلال خواب، کاهش بویایی و مشکلات شناختی نیز گردد.
این بیماری معمولاً در سنین بالای ۶۰ سال آغاز می‌شود، هرچند موارد زودرس نیز وجود دارند.
علت دقیق پارکینسون هنوز مشخص نیست، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی نقش دارند. عوامل خطرساز می‌توانند شامل تماس طولانی با مواد شیمیایی، سابقه خانوادگی و ضربه‌های مکرر به سر باشند. درمان قطعی برای پارکینسون وجود ندارد، اما دارو و درمانهای فیزیوتراپی می‌توانند علائم را تا حد زیادی کنترل کنند. در ایران نیز پارکینسون یکی از نگرانی‌های رو به رشد حوزه سلامت سالمندان است. با افزایش امید به زندگی و رشد جمعیت بالای ۶۰ سال، تعداد مبتلایان به این بیماری در حال افزایش است. طبق تخمین‌های انجمن پارکینسون ایران، حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار نفر در کشور با درجات مختلفی از این بیماری زندگی می‌کنند.
فیزیوتراپی در درمان بیماری پارکینسون نقش کلیدی و حیاتی دارد، زیرا این بیماری علاوه بر لرزش و کندی حرکت، موجب کاهش قدرت عضلانی و اختلال در تعادل و راه رفتن می‌شود. هدف اصلی فیزیوتراپی در بیماران مبتلا، حفظ حداکثر توان حرکتی، کاهش خطر زمین‌خوردن و بهبود استقلال فردی است. در مراحل اولیه بیماری، تمرین‌های فیزیوتراپی بر افزایش انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات تمرکز دارد؛ حرکات کششی، تمرینات تعادلی و تمرین‌های تقویت اندامها به بیمار کمک می‌کنند تا حرکات طبیعی را حفظ کند. با اجرای منظم برنامه‌های فیزیوتراپی، بیماران احساس ثبات و توان‌مندی بیشتری در انجام فعالیت‌های روزمره دارند. همچنین، فیزیوتراپی در کنار داروهای کنترل حرکتی می‌تواند پیشرفت کاهش عملکرد حرکتی را کندتر کند و کیفیت زندگی را به‌طور قابل توجهی افزایش دهد. در نتیجه، فیزیوتراپی نه‌تنها یک درمان مکمل است، بلکه جزء ضروری مراقبت جامع از مبتلایان به پارکینسون محسوب می‌شود.
ایرج عبداللهی، رئیس انجمن علمی فیزیوتراپی ایران در گفت‌وگویی با اشاره به اینکه عقده‌های قاعده‌ای مغز مسئول تنظیم و کنترل حرکات بدن هستند، اظهار داشت: در بیماران مبتلا به پارکینسون به دلیل کاهش دوپامین در این ناحیه، علائمی مانند کندی یا اختلال در شروع حرکت، لرزش اندامها ، سفتی عضلات و وضعیت خمیده بروز پیدا میکند که بر وضعیت ایستادن، تعادل، راه رفتن و عملکردهای روزمره بیماران اثر می‌گذارد.
وی افزود: پارکینسون یک بیماری پیشرونده عصبی است که شیوع آن در مردان بیشتر است و سن بروز این عارضه اغلب بین ۵۰ تا ۶۰ سالگی است. درمانهای دارویی مانند لودوپا نقش مهمی در کنترل علائم بیماری دارد و تحول مهمی در درمان بیماران پارکینسون ایجاد کرد، اما گذشت زمان و پیشرفت بیماری، علائم حرکتی بیمار نیز پیشرفت میکند و در این مرحله فیزیوتراپی می‌تواند نقشی اساسی در بهبود عملکرد بیماران ایفا کند.
عبداللهی ادامه داد: در فیزیوتراپی، تمرکز اصلی بر بهبود توانایی فیزیکی، حفظ قدرت عضلات و دامنه حرکتی مفاصل، اصلاح وضعیت ستون فقرات و تعادل، بهبود الگوی راه رفتن با یا بدون استفاده از وسایل کمکی، حفظ عملکرد تنفسی با استفاده از تمرینات تنفسی است. این تمرینات به بیماران کمک میکند تا استقلال حرکتی خود را حفظ کرده و منجر به بهبود کیفیت زندگی و استقلال فردی بیمار شود.
رئیس انجمن علمی فیزیوتراپی ایران با بیان اینکه فیزیوتراپی و سایر درمانهای رایج تأثیر قابل‌توجهی در کاهش لرزش ندارد، گفت: با این حال، انجام تمرینات مناسب موجب بهبود سفتی عضلات، افزایش تحرک و کاهش خطر زمین خوردن می‌شود.
عبدالهی ابراز کرد: از سوی دیگر، ورزش، فعالیت بدنی منظم و حضور در اجتماع، اعتماد به نفس بیماران را تقویت کرده و از بروز مشکلات روانی جلوگیری میکند.
وی تأکید کرد: انجام به‌موقع و مداوم فیزیوتراپی می‌تواند روند پیشرفت علائم بیماری را کند کند و کیفیت زندگی بیماران را به شکل محسوسی بهبود بخشد و هدف اصلی در واقع، حفظ استقلال و بهبود توانایی انجام عملکردهای عمده حرکتی است.