به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، فعال شدن مکانیزم «اسنپ‌بک» توسط سه کشور اروپایی و اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، چشم‌انداز همکاری‌های تهران و مسکو را پررنگ‌تر کرده است؛ روسیه تحریم‌ها را نامشروع می‌داند و با تضعیف اجرای آنها، مسیر چرخش استراتژیک ایران به سمت شرق و تعمیق روابط اقتصادی و نظامی با مسکو را هموار می‌کند.

«جورجیو کافیرو» استادیار دانشگاه جورج تاون در مرکز مطالعات آتلانتیک به چشم‌انداز روابط ایران و روسیه پس از «اسنپ‌بک» پرداخت.  متن این گزارش در ادامه آمده است: 

تنش‌های هسته‌ای بین ایران و غرب با اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل متحد پیش از سال 2015 علیه تهران در ماه سپتامبر به طور قابل توجهی تشدید شد. این تحول نتیجه فعال شدن مکانیسم «اسنپ‌بک» برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) توسط سه کشور اروپایی - فرانسه، آلمان و بریتانیا - در ماه قبل بود.

در نتیجه، همکاری ایران با روسیه که اعمال مجدد این تحریم‌های سازمان ملل را نامشروع می‌داند، احتمالاً عمیق‌تر خواهد شد. انتظار می‌رود این تحول، چرخش استراتژیک تهران به سمت شرق را تسریع کند، تغییری که پس از خروج دولت اول دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، از برجام در ماه مه 2018 شتاب بیشتری گرفت. ایران و روسیه بازیگران بسیار عملگرایی هستند. تا زمانی که غرب به دنبال سیاست‌های تحمیل انزوا باشد، همکاری اقتصادی عمیق‌تر بین تهران و مسکو پیامد منطقی آن است. ایران و روسیه با تمایل به مقابله با نفوذ ایالات متحده، آماده‌اند تا همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه خود را تعمیق بخشند.
 
موضع روسیه درباره «اسنپ‌بک»

پس از آنکه سه کشور اروپایی در 28 اوت فرآیند «اسنپ‌بک» را آغاز کردند، روسیه با ابراز مخالفت با فعال شدن این مکانیسم این اقدام «ناقص» را محکوم و استدلال کرد که خود کشورهای اروپایی برجام را نقض کرده‌اند و بنابراین فاقد جایگاه لازم برای اجرای چنین اقدامی هستند.

روسیه همچنین اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل متحد پیش از سال 2015 علیه ایران را علیرغم ادعای سه کشور اروپایی مبنی بر حق «بدون ابهام» برای انجام این کار، فاقد الزام قانونی بین‌المللی دانست.

در سال 2020، زمانی که دولت اول ترامپ به دنبال فعال کردن یکجانبه مکانیسم «اسنپ بک» بود، روسیه و چین به طور رسمی با این اقدام مخالفت کردند، به این دلیل که خروج واشنگتن از برجام، ایالات متحده را از هرگونه توجیه قانونی برای استناد به «اسنپ بک» محروم کرده است. مسکو و پکن برای پشتیبانی از ادعای خود با استفاده از حقوق بین‌الملل، به نظر مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) در ژوئن 1971 در مورد حضور آفریقای جنوبی در نامیبیا استناد کردند و آن را در مورد تحریم تسلیحاتی ایران و همچنین رویه «اسنپ بک» اعمال کردند. طبق این نظر مشورتی، طرفی که تعهدات خود را طبق یک توافق کنار می‌گذارد، نمی‌تواند همزمان ادعای حقوق ناشی از آن توافق را داشته باشد.

مسکو که به روشنی اعلام کرده بود تحریم‌های اعمال شده قبل از 2015 علیه تهران را به رسمیت نمی‌شناسد و از آنها پیروی نمی‌کند، تلاش کرد تلاش‌های سه کشور اروپایی برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل را به تأخیر بیندازد، تضعیف و مانع‌تراشی کند.

اما قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که توسط روسیه و چین برای تداوم لغو تحریم‌ها برای ایران تهیه شده بود، در 26 سپتامبر تصویب نشد و 9 عضو، از جمله ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه، به آن رأی منفی دادند و چهار کشور روسیه، چین، الجزایر و پاکستان از آن حمایت کردند و دو کشور رأی ممتنع دادند. دیمیتری پولیانسکی، معاون سفیر روسیه در سازمان ملل، درباره جلسه شورای امنیت گفت: «ما امیدوار بودیم که همکاران اروپایی و ایالات متحده دوباره فکر کنند و به جای باج‌گیری ناشیانه خود که صرفاً منجر به تشدید اوضاع در منطقه می‌شود، مسیر دیپلماسی و گفت‌و‌گو را انتخاب کنند.»

عمق بخشی روابط ایران و روسیه در بحبوحه تحریم‌ها

امتناع فعلی روسیه از رعایت تحریم‌های اخیر سازمان ملل علیه تهران، حداقل تا حدی به ایران کمک می‌کند تا از فشار اقتصادی ناشی از آن عبور کند. تجارت و همکاری دوجانبه در بخش‌های مختلف، از جمله انرژی هسته‌ای، احتمالاً با پیشبرد اجرای پیمان مشارکت جامع استراتژیک دو کشور، که ولادیمیر پوتین، رئیس‌ جمهوری روسیه و مسعود پزشکیان، رئیس ‌جمهوری ایران، 9 ماه پیش در مسکو امضا کردند، تعمیق خواهد یافت. در همین حال، می‌توان روی روسیه حساب کرد که از منافع ایران در شورای امنیت سازمان ملل حمایت می‌کند، در حالی که به طور فزاینده‌ای از سیاست‌های غرب در قبال تهران انتقاد می‌کند.

اتحاد روسیه، چین، پاکستان و ایران علیه فعال شدن مجدد مکانیسم «اسنپ بک» و تحریم‌های ناشی از آن توسط سازمان ملل، این باور را در میان مقامات ایرانی تقویت خواهد کرد که ورود این کشور به نهادهای غیرغربی مانند بریکس پلاس و سازمان همکاری شانگهای معقول بوده است.

 در راستای طرح «نگاه به شرق» سیاست خارجی ایران، تهران معتقد است که سرنوشت ژئوپلیتیکی این کشور با روسیه، چین و دیگر قدرت‌های غیرغربی مانند پاکستان، جمهوری‌های آسیای مرکزی و کره شمالی هم راستاست.

از دیدگاه تهران، اقدام سه کشور اروپایی، دیدگاه دیرینه آن مبنی بر غیرقابل اعتماد بودن قدرت‌های غربی را بیشتر تأیید می‌کند و امتیازات هسته‌ای را بیهوده جلوه می‌دهد. علاوه بر این، حمایت اروپا، بویژه آلمان، از اسرائیل در طول جنگ دوازده روزه اخیر و البته حملات نظامی ایالات متحده به تأسیسات هسته‌ای ایران تنها این برداشت را تعمیق بخشید.

با این اوصاف، ایران درهای مذاکره با غرب را باز نگه خواهد داشت، البته در حالی که بازدارندگی را بر مصالحه‌های دیپلماتیک اولویت می‌دهد. با امتناع مسکو از اجرای تحریم‌های 2015 سازمان ملل قبل از سال 2015، ایران برای همکاری بیشتر در زمینه اشتراک‌گذاری اطلاعات، پشتیبانی فنی و فناوری پیشرفته نظامی به دولت پوتین روی خواهد آورد، در حالی که روی روسیه برای تسهیل بیشتر همکاری‌های دفاعی بین ایران و جمهوری‌های مختلف شوروی سابق از تاجیکستان تا بلاروس حساب می‌کند.

با نگاهی به آینده، اتحاد فزاینده ایران و روسیه تلاش‌های غرب برای منزوی کردن تهران را بیشتر تضعیف خواهد کرد. همزمان با تعمیق هماهنگی‌های اقتصادی، نظامی و دیپلماتیک هر دو کشور، آنها نه تنها برای کاهش اثربخشی تحریم‌های غربی، بلکه برای به چالش کشیدن معماری گسترده‌تر نظم جهانی به رهبری ایالات متحده نیز تلاش می‌کنند. اگرچه چشم‌انداز احیای برجام یا دستیابی به یک توافق هسته‌ای جدید کاملاً مبهم است، اما عدم موفقیت غرب در تعامل معنادار با ایران در مورد برنامه هسته‌ای، احتمالاً روند گرایش تهران به مدار شرق را تسریع خواهد کرد.

مسکو مانع اعمال تحریم‌های جدید

اگرچه مسکو نتوانست مانع از اعمال مجدد تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد قبل از سال 2015 علیه ایران شود، اما ظرفیت قابل توجهی برای جلوگیری از اجرای آنها دارد. یک نمونه کلیدی، توانایی آن در جلوگیری از فعال شدن مجدد کمیته تحریم‌های 1737 (که در ابتدا در دسامبر 2006 برای نظارت و اجرای تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه تهران تأسیس شد) یا جلوگیری از انتصاب کارشناسان به هیأت کمیته است. از آنجایی که مأموریت این کمیته مستلزم اجماع در شورای امنیت سازمان ملل متحد است، روسیه می‌تواند از موقعیت خود برای جلوگیری از احیای آن استفاده کند.

رد «اسنپ بک» توسط مسکو چیزی بیش از حرکت نمادین است، این نشان‌دهنده یک استراتژی برای کاهش تأثیر تحریم‌های جدید سازمان ملل متحد علیه ایران است. با وجود این، حتی با اینکه روسیه و چین اجرای تحریم‌ها را تضعیف می‌کنند، به نظر می‌رسد اجتناب از این نتیجه‌گیری که «بازگشت تحریم‌ها» توسط سه کشور اروپایی تأثیر منفی بر اقتصاد ایران خواهد داشت، دشوار است.

 منبع: ایران

انتهای پیام/