به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛صدیقه قاسمی در نشستی با موضوع نظریه کارکرد عاطفی و چالش‌های امروز که به مناسبت نود و هفتمین سال تولد شهید آیت الله دکتر بهشتی در خانه‌موزه شهید بهشتی برگزار شد، گفت: حاصل مطالعات بیش از ۲۰ ساله‌ام درباره آراء و اندیشه‌های شهید بهشتی را در این نشست بیان می‌کنم. کاربست اندیشه شهید بهشتی در نظام تعلیم و تربیت و آموزش خانواده‌ها به شدت جایش خالی است. درباره آدم‌ها اساطیری فکر نمی‌کنم و معتقد نیستم آدم‌ها اصلاً اشتباه نمی‌کنند اما مانند بهشتی نداریم و همچنان نخواهیم داشت. تحلیل‌های شهید دکتر بهشتی را در اصل دهم قانون اساسی بخوانید، آن وقت متوجه می‌شوید که در سالی که قانون اساسی نوشته شد چه کسانی جامعه آن روزگار ایران را به خوبی می‌شناختند که بهشتی را حذف کردند، البته بهشتی قبل از حذف فیزیکی مورد ترور سیاسی قرار گرفته بود.
این پژوهشگر ادامه داد: وقتی قرار است آزادانه بیندیشید باید پرهزینه زندگی کنید، این چیزی است که در تاریخ وجود داشته است. تردید نکنید آزادانه و اخلاقی اندیشیدن و واقع‌بین بودن و خدا را در لحظه لحظه‌های اندیشیدن، شاهد گرفتن، پرهزینه است، باید این را پذیرفت. شهید بهشتی دو تعریف در مورد خانواده دارند. اول، تعریف جامعه شناختی و دوم تعریف به کارکرد که تعریف دوم مختص ایشان است. بنده در حد مطالعات خود بین اندیشمندان مسلمان و بسیاری دیگر از اندیشمندان حوزه خانواده، چنین نظری ندیده‌ام. شهید بهشتی در تعریف جامعه‌شناختی خانواده، آن را جامعه انسانی کوچک می‌داند که پیوندهای زن و شوهری و والد و فرزندی دارند. در این معنا وقتی از خانواده سخن می‌گویند مفهوم زوجیت را مدنظر دارند. خب این زوجیت درباره سایر موجودات هم وجود دارد اما وقتی می‌گویند خانواده محیطی است که بچه‌ها حیات انسانی پیدا می‌کنند، اینجا مصداق زوجیت از بقیه موجودات جدا می‌شود. ایشان در بحث غریزه جنسی یک نظریه خاص دارند می‌گویند «نگویید غریزه جنسی، غریزه جنسی مربوط به حیوانات است و آن‌ها به این دلیل تولید مثل می‌کنند، اما در انسان میل جنسی مطرح است و انسان انتخاب می‌کند که از این میل استفاده کند یا خیر اما حیوانات انتخابی در این مسئله ندارند».
قاسمی خاطرنشان کرد: ثمره انتخاب صحیح، در تشخیص صحیح کاربست آن است که به عنوان میل جنسی از آن نام می بریم. انسان انتخاب می‌کند و انتخاب صحیح او در ازدواج مطرح است نه پاسخ تنها به میل جنسی؛ بنابراین نباید غریزه جنسی تنها دلیل ازدواج باشد این تفسیر در کتاب "نقش آزادی در تربیت کودکان" مطرح شده است. خیلی از ازدواج‌هایی که به طلاق می‌انجامد به این دلیل است که والدین برای جلوگیری از انحراف اجتماعی فرزندان‌شان را به سمت تشکیل خانواده سوق می‌دهند در حالی که این مسئله لطمه سنگینی هم به دختر و هم به پسر وارد می‌کند. از جمله دلایلی که نباید علت تامه برای ازدواج باشد این است که شهید بهشتی معتقد بودند دوست داشتن و حتی عاشق شدن به تنهایی دلیل ازدواج و تشکیل خانواده نیست. همه این‌ها به دلیل اهمیت جایگاه خانواده در تعالیم اسلام است، موضوعی که آیت الله بهشتی را از دیگر متفکران و اسلام‌شناسان و حتی مجتهدان متمایز می‌کند این است که ایشان حقیقت جامعه و انسان را می‌شناختند و به همین دلیل در مورد بنیان خانواده و جایگاه آن در جامعه اهمیت خاصی قائل می‌شدند.
وی بیان کرد: نظریه کارکرد عاطفی در کتاب "نقش آزادی در تربیت کودکان" مطرح شده است. ایشان آنجا می‌فرمایند «خانواده کانون محبت و صفاست. عاطفه و محبت، کارکرد خانواده است.» وقتی کارکرد برای خانواده تعریف می‌شود، یعنی خانواده برای اجتماع مؤثر است و ثمره خانواده به اجتماع انتقال پیدا می‌کند. کارکرد عاطفیِ خانواده برآیند تعاملات پدر، مادر و فرزندان است یعنی همه در تحقق این کارکرد خانواده سهم دارند. شهید بهشتی وقتی درباره حقوق خانواده صحبت می‌کند، جنس خانواده ایرانی را خیلی خیلی خوب می‌شناسد به همین دلیل محبت و مهربانی را به مثابه اصلی‌ترین کارکرد خانواده قلمداد کرده است که ویژگی خانواده عاطفی است. باید تأکید کنم این تعریف انضمامی از خانواده یعنی تعریف به کارکرد عاطفی، دستاورد اصول صحیح شکل‌گیری خانواده است که در کتاب "کارکردهای عاطفی خانواده از دیدگاه شهید بهشتی" آن را مورد بررسی قرار داده‌ام.
پژوهشگر مطالعات زن و خانواده اظهار کرد: دیدگاه شهید بهشتی در مورد حق انتخاب، به ویژه در مورد ازدواج، نهاد خانواده را بسیار ارزشمند و گران‌بها ساخته است. در میان اندیشمندان اسلامی تنها کسی که تأکید کرده حق انتخاب امانتی است که خدا به همراه آزادی و قدرت اراده به انسان بخشیده، شهید بهشتی است. ایشان به صراحت در کتاب "درس گفتارهای فلسفه دین" بر این مسئله تأکید کرده و آن را قلب فطرت انسان دانسته است. دکتر بهشتی می‌گوید خانواده سالم، خانواده‌ای است که با حق انتخاب سرنوشت آن رقم می‌خورد، این خانواده حق‌محور است یعنی معیار تعاملات آن منافع فرد نیست، نه پدر و نه مادر و نه فرزندان هیچکدام نباید خانواده را بر مدار خواسته‌های حتی مشروع خود اداره کنند، اعضای خانواده باید تسلیم حق باشند انتخابگری در خانواده‌ها در بسیاری موارد صحیح صورت نمی‌گیرد و باید والدین نسبت به تربیت با محوریت حق انتخاب فرزندان آگاهی لازم را داشته باشند.
∎