به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، سه کشوری که پیش از این به عنوان سه هم‌پیمان استراتژیک در منطقه و جهان شناخته می‌شدند، یک سال پس از سقوط بشار اسد در جایگاه‌های متفاوت نظام بین‌الملل قرار گرفته‌اند، شاید کمتر کسی می‌توانست تصور کند که پس از سقوط نظامی سیاسی در سوریه، یکی از مهمترین چهره‌های معارض این نظام که زمانی در فهرست تروریستی برخی کشورهای غربی هم بود؛ در مقام رئیس‌جمهور به کشورهای مختلف سفر و با مقامات آن‌ها دیدار کند.
«احمد الشرع» رئیس‌جمهور خود خوانده سوریه ۲۳ مهر ماه سال جاری در یکی از مهمترین این سفرها و دیدارها به روسیه رفت و با «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور این کشور دیدار و گفت‌وگو کرد. سفری که یکی از موضوعات آن از دیدگاه شمار زیادی از تحلیلگران موضوع آینده روابط ایران و سوریه در دوره جدید بود. حضور «الکساندر لاورنتیف» نماینده ویژه رئیس‌جمهور روسیه در امور سوریه در ایران به فاصله کوتاهی از این سفر، گمانه‌زنی‌ها درباره روابط ایران و سوریه و نقش روسیه در آینده این روابط را پررنگ ساخت. به منظور بررسی این موضوع و پاسخ به پرسش‌هایی درباره چارچوب روابط آینده تهران-دمشق و الزامات آن، با «سید هادی برهانی» استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل منطقه به گفت‌وگو پرداختیم.
نقش‌آفرینی روسیه در احیای رابطه تهران-دمشق
استاد دانشگاه تهران درباره احتمال میانجیگری روسیه در روابط ایران و سوریه با توجه به سفرهای اخیر رئیس‌جمهور دولت موقت سوریه به مسکو و نیز سفر نماینده ویژه روسیه در امور سوریه به تهران، گفت: سفرهای مورد اشاره و برخی از جزئیات و نتایج و دستاوردهای آن که در مطبوعات منتشر شده این گمان را تقویت می‌کند که هم یخ‌های روابط سوریه با روسیه در حال آب شدن است و هم از آن طرف، ظاهراً روسیه برای ایجاد تحول میان ایران و حکومت جدید سوریه نقشی را به عهده گرفته تا این وضعیت تیرگی روابط که حاصل شده است، برطرف شود و ظاهراً تحولاتی در روابط ایران و سوریه با وساطت روسیه در حال وقوع است.
ایران و روسیه به رابطه دوجانبه مثبت بیش از هر زمانی نیاز دارند
برهانی درباره نتیجه‌بخش بودن این تحولات و میانجیگری‌ها و چشم‌انداز آن با توجه به مجموع واقعیات منطقه و روابط ایران و سوریه گفت: در حال حاضر دو کشور بیش از هر زمان دیگر و بیش از هر موضوع دیگری به روابط مثبت نیاز دارند. ایران و سوریه هر دو در یک منطقه (خاورمیانه) قرار دارند و از سوی دیگر ایران یک‌بار هدف حملات اسرائیل قرار گرفته و سوریه هم در حال حاضر به صورت متناوب مورد حمله قرار می‌گیرد. موضوع لبنان هم تبدیل به مسئله پیچیده‌ای شده است. در تحولات لبنان، سوریه نقش کلیدی دارد، چون لبنان کشوری است که از یک طرف با سرزمین‌های اشغالی اسرائیل مرز دارد و از طرف دیگر با سوریه و از این رو اگر ایران تصمیم داشته باشد کمک‌های خود به حزب‌الله را ادامه دهد به همکاری و مساعدت سوریه را در این زمینه نیاز دارد و بنابراین احیای روابط با دمشق برای تهران اهمیت حیاتی دارد.
احیای رابطه با تهران، منافع پیدا و پنهان برای دمشق دارد
وی درباره دیدگاه‌ها در سوریه نسبت به ایران هم گفت: ممکن است عادی سازی روابط با ایران در بخش‌هایی از دولت گذار سوریه با تردیدهایی روبرو شده باشد اما طرفین به کمک هم و به روابط با یکدیگر نیاز دارند. سوریه هم تحت فشار اسرائیل قرار دارد و این دو می‌توانند در این زمینه با هم همکاری داشته باشند. علاوه بر این، سوریه می‌داند که ایران در مسئله کردها در سوریه و در مسئله علوی‌ها تاثیرگذار است و اگر ایران با سوریه همکاری کند، دولت مرکزی می‌تواند تسلط خود را بر همه اراضی سوریه احیا کند. لذا از این جهت، برای سوریه هم در این احیای رابطه و تجدید رابطه منافعی وجود دارد که برایش مهم است.
تحلیلگر مسائل منطقه درباره چشم‌انداز کوتاه مدت روابط ایران و سوریه و نیز امکان بازگشایی سفارت‌های دو کشور در پایتخت‌ها هم گفت: پیش‌بینی این مسئله دشوار است؛ از آن رو که به هر حال در هر دو کشور مخالفت‌هایی در این زمینه وجود دارد که بیشتر هم جنبه‌های روانی و احساسی داشته و به منافع واقعی دو کشور ارتباط چندانی ندارد. یعنی منافع ملی و امنیت دو کشور اقتضا می‌کند که ایران و سوریه هرچه سریع‌تر روابط را برقرار کنند.
برهانی با بیان اینکه در داخل سوریه عده‌ای به دلیل حمایت ایران از رژیم سابق با عادی‌سازی روابط مخالف‌اند؛ توضیح داد: این موضوع در داخل ایران هم به همین ترتیب است و جریان‌هایی وجود دارند که معتقدند که دولت کنونی نزدیک به گروه‌ها و سازمان‌های تروریستی بوده و با ما در خاک سوریه جنگیده‌اند.