به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری دانشجو، آسه‌آن یکی از اصطلاحات رایج در حوزه تجارت بین‌الملل است و به مجموعه‌ای از ده کشور در جنوب شرق آسیا اشاره دارد که برای توسعه اقتصادی، ثبات سیاسی کشورهای عضو و همچنین تقویت ثبات منطقه‌ای با یکدیگر همکاری می‌کنند. این انجمن در ۸ آگوست ۱۹۶۷ با عضویت تایلند، سنگاپور، فیلیپین، مالزی و اندونزی تأسیس شد. در ادامه، کشورهای ویتنام، میانمار، لائوس، کامبوج و برونئی نیز به عضویت این اتحادیه درآمدند.
آسه‌آن نه‌تنها به توسعه سیاسی و اقتصادی توجه دارد، بلکه بر پیشرفت‌های اجتماعی، روابط فرهنگی و اجتماعی میان اعضا و یافتن راهکارهایی برای حل مسائل منطقه‌ای نیز تأکید می‌کند.
تاریخچه تشکیل آسه‌آن
اتحادیه ملل جنوب شرق آسیا، موسوم به آسه‌آن (ASEAN)، مخفف عبارت Association of Southeast Asian Nations است. نخستین‌بار این ایده در ژوئیه ۱۹۶۱ توسط مالزی، تایلند و فیلیپین با هدف گسترش همکاری‌های اقتصادی و فرهنگی پایه‌گذاری شد.
با این حال، به‌دلیل وابستگی برخی از اعضا به پیمان‌های نظامی غربی (مانند عضویت تایلند و فیلیپین در پیمان سیتو و مالزی در پیمان دفاعی بریتانیا)، اختلافات سیاسی میان اعضا بروز کرد و فعالیت این اتحادیه اولیه متوقف شد.
در سال ۱۹۶۷، پس از تغییرات سیاسی در اندونزی و کاهش تنش‌ها میان کشورهای منطقه، پنج کشور اندونزی، مالزی، فیلیپین، تایلند و سنگاپور تصمیم به تشکیل یک اتحادیه جدید گرفتند تا در برابر نفوذ ایدئولوژی‌های کمونیستی از جمله در چین و ویتنام ایستادگی کنند. این اتحادیه با صدور «اعلامیه بانکوک» در تاریخ ۸ آگوست ۱۹۶۷ رسماً شکل گرفت.
در سال‌های بعد، برونئی دارالسلام (۱۹۸۴)، ویتنام (۱۹۹۵)، لائوس و میانمار (۱۹۹۷) و کامبوج (۱۹۹۹) نیز به این اتحادیه پیوستند و اکنون آسه‌آن ده عضو دارد.
اهداف آسه‌آن
تشکیل این اتحادیه با اهداف مشخصی صورت گرفت که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تسریع روند رشد و توسعه منطقه‌ای از طریق همکاری میان کشورهای عضو
تضمین صلح و ثبات در منطقه
گسترش همکاری‌های اقتصادی
ارتقاء همکاری‌های فنی و پژوهشی
تقویت بخش‌های کشاورزی، حمل‌ونقل و صنایع میان اعضا
ساختار و تشکیلات آسه‌آن
اجلاس سران: عالی‌ترین مرجع تصمیم‌گیری آسه‌آن، که هر سه سال یک‌بار با حضور رؤسای کشورهای عضو برگزار می‌شود.
اجلاس وزیران: این نشست سالانه با حضور وزرای امور خارجه کشورهای عضو در یکی از کشورهای عضو برگزار می‌شود.
کمیته دائمی: معمولاً هر دو ماه یک‌بار برگزار شده و متشکل از وزیر خارجه کشور میزبان و سفرای سایر کشورهای عضو است.
دبیرخانه: مقر اصلی دبیرخانه در جاکارتا، پایتخت اندونزی، در سال ۱۹۷۶ تأسیس شد. دبیرکل آسه‌آن برای مدت پنج سال منصوب می‌شود.
کمیته‌ها و اجلاس مقام‌های ارشد: هماهنگی‌های لازم از طریق سه کمیته اصلی در حوزه فرهنگ و اطلاعات، علم و فناوری، و توسعه اجتماعی صورت می‌گیرد. سیاست‌گذاری سیاسی نیز از طریق اجلاس مقام‌های ارشد انجام می‌شود.
نشست‌ها و مجامع دیگر مرتبط با آسه‌آن
علاوه بر نشست‌های رسمی سران و وزرا، نشست‌های دیگری نیز در چارچوب آسه‌آن برگزار می‌شود:
مجمع منطقه‌ای آسه‌آن (ARF): متشکل از ۲۷ عضو شامل ۱۰ کشور عضو به‌علاوه کشورهای دیگری نظیر چین، آمریکا، اتحادیه اروپا، ژاپن، روسیه و غیره. هدف آن، گسترش گفت‌و‌گو‌های چندجانبه و تقویت همکاری منطقه‌ای است.
نشست آسیا-اروپا (ASEM): گفت‌و‌گو‌های غیررسمی میان آسه‌آن و اتحادیه اروپا که از سال ۱۹۹۶ آغاز شده است.
آسه‌آن +۳: مذاکرات بین کشورهای عضو آسه‌آن با چین، ژاپن و کره جنوبی برای ارتقای روابط منطقه‌ای
نشست آسه‌آن – روسیه: گفت‌و‌گو‌های سالانه میان روسیه و کشورهای عضو آسه‌آن درباره مسائل مشترک
اجلاس آسیای شرقی: نشستی منطقه‌ای با حضور ۱۶ کشور آسیای شرقی و آسه‌آن
نشست آسه‌آن–استرالیا و زلاندنو: برای بررسی و گسترش روابط دوجانبه میان آسه‌آن و این دو کشور
روابط خارجی آسه‌آن
اتحادیه اروپا: در مارس ۱۹۸۰ توافق‌نامه‌ای میان آسه‌آن و اتحادیه اروپا برای تقویت روابط تجاری و همکاری در زمینه‌های علمی و کشاورزی امضا شد.
چین: از سال ۱۹۹۳ گفت‌و‌گو‌های مشورتی میان چین و آسه‌آن آغاز شد. در سال ۱۹۹۷، چین حمایت خود را از توسعه آسه‌آن اعلام کرد.
ژاپن: نشست آسه‌آن-ژاپن در سال ۱۹۹۷ با محوریت تجارت، سرمایه‌گذاری و انتقال فناوری برگزار شد.
استرالیا: با ارائه حمایت‌های مالی و ایجاد شورای بازرگانی مشترک، همکاری‌های اقتصادی با آسه‌آن را از سال ۱۹۸۰ آغاز کرد.
زلاندنو: در چارچوب برنامه‌هایی در حوزه جنگل‌داری، دامپزشکی و تولید لبنیات، روابط همکاری برقرار شد.
ایالات متحده: از سال ۱۹۹۰ کارگروه‌های مشترکی با هدف تقویت روابط اقتصادی با آسه‌آن تشکیل شد. در سال ۱۹۹۴ نیز وزیران خارجه آمریکا و آسه‌آن در مجمع امنیتی دیدار کردند.
کانادا: همکاری در حوزه‌هایی، چون شیلات، انرژی خورشیدی و فناوری مخابرات
کره جنوبی: از سال ۱۹۹۱ به‌عنوان "شریک گفت‌و‌گو" پذیرفته شد. طرح‌های مشترکی در زمینه توسعه انسانی، فناوری و تجارت در سال‌های بعد اجرا شدند.
موافقت‌نامه منطقه آزاد تجاری آسه‌آن (AFTA)
این موافقت‌نامه در ۲۸ ژوئیه ۱۹۹۲ با هدف کاهش تعرفه‌های تجاری و گمرکی میان کشورهای عضو، در سنگاپور به امضا رسید. در آن زمان آسه‌آن شامل ۶ کشور بود. کشورهای جدیدتر مانند ویتنام، میانمار، لائوس و کامبوج، تنها بخشی از تعهدات این توافق‌نامه را پذیرفته‌اند.
بحران اقتصادی جنوب شرق آسیا
این بحران که در دهه ۹۰ میلادی رخ داد، پیامد مجموعه‌ای از عوامل داخلی و خارجی بود. پس از پیمان پلازا در سال ۱۹۸۵، ارز کشورهای منطقه به دلار وابسته شد. با کاهش ارزش دلار، صادرات این کشور‌ها افزایش یافت، اما در سال‌های بعد با تقویت دلار و کاهش مزیت صادراتی، بحران اقتصادی آغاز شد.
در سال ۱۹۹۷، تایلند با بحران مالی مواجه شد که به‌سرعت به دیگر اعضای آسه‌آن و حتی کشورهای بیرون از این اتحادیه مانند کره جنوبی سرایت کرد.
عوامل اصلی این بحران عبارت بودند از:
نظام نرخ ارز ثابت
کاهش ارزش پول چین و افزایش ارزش دلار
کسری حساب جاری و تحرک آزاد سرمایه
عملکرد ضعیف بانک‌ها و مؤسسات مالی
سرمایه‌گذاری بیش از ظرفیت واقعی
رقابت فشرده با چین و ژاپن
کاهش توان صادراتی منطقه
گسترش فعالیت‌های سفته‌بازی در بازار ارز
افزایش ورشکستگی شرکت‌ها و بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران
نبود هماهنگی اقتصادی منطقه‌ای
واکنش ناکارآمد بانک‌های مرکزی
اجرای سیاست‌های تعدیلی توسط صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی