به گزارش خبرگزاری آنا به نقل از مرکز رسانه پژوهشکده شورای نگهبان، هادی طحان‌نظیف در این نشست ضمن قدردانی از پژوهشکده شورای نگهبان برای برگزاری این نشست علمی و از پژوهشگرانی که طرح پژوهشی «تحقیق در متون و اسناد حقوق عمومی و تحلیل محتوای نظرات شورای نگهبان» را به نتیجه رسانده‌اند، اظهار کرد: واقعیت این است که کار پژوهش هم شیرین است و هم سخت. جلساتی که برگزار می‌شود، نظراتی که تبادل می‌گردد و رفت‌وآمد‌هایی که انجام می‌شود، همه نشان از سختی و در عین حال ارزشمندی این مسیر دارد؛ لذا هم از نویسندگان این کار و هم از نظارتی که عزیزان داشتند، به‌ویژه از آقای نیکونهاد که وقت گذاشتند، حقیقتاً تشکر می‌کنم و امیدوارم این راه ادامه پیدا کند.
ضرورت شناخت وظایف واقعی شورای نگهبان فراتر از نظارت انتخاباتی
سخنگوی شورای نگهبان افزود: یکی از دغدغه‌های بنده که در حوزه سخنگویی شورا نیز با آن مواجه هستم، این است که شورای نگهبان بیشتر به وظیفه تخصصی خود، یعنی بررسی مصوبات مجلس و کارکرد حقوقی‌اش، شناخته شود. در فضای عمومی، شورای نگهبان بیشتر با نظارت بر انتخابات شناخته می‌شود، در حالی که این تنها بخشی از مأموریت آن است. شورا به‌صورت روزانه و پا‌به‌پای مجلس درگیر بررسی مصوبات است. معرفی شورا فقط از دریچه انتخابات مانند معرفی یک وزارت‌خانه از منظر یکی از اداره‌های آن است. شورای نگهبان در حوزه مصوبات نیز فعالانه و دقیق، وظایف خود را انجام می‌دهد، حتی با وجود محدودیت‌های زمانی در قانون اساسی.
فرآیند علمی و کارشناسی در بررسی مصوبات مجلس
طحان‌نظیف درباره فرآیند تصمیم‌گیری در شورای نگهبان گفت: وقتی از فرآیند تصمیم‌گیری شورا سخن می‌گوییم، در حقیقت از یک فرآیند علمی و تخصصی صحبت می‌کنیم. از ابتدای اعلام وصول طرح یا لایحه در مجلس، پژوهشکده شورای نگهبان رصد خود را آغاز می‌کند و تا مرحله نهایی تصویب، کارشناسان شورا درگیر بررسی‌های علمی هستند. در جلسات کارشناسی، ذی‌نفعان، موافقان، مخالفان و نمایندگان دولت دعوت می‌شوند تا نظراتشان بیان شود. البته محدوده ورود شورا تنها در چارچوب شرع و قانون اساسی است. این جلسات کارشناسی کمک می‌کند تا اعضا موضوع را دقیق‌تر درک کنند و سپس اظهار نظر نمایند.
تأکید بر اهمیت گزارش‌های کارشناسی و مشروح مذاکرات شورای نگهبان
وی ادامه داد: جلسات کارشناسی و گزارش‌های پژوهشکده شورای نگهبان امروز به بخشی از فرآیند تصمیم‌گیری شورا تبدیل شده است. این گزارش‌ها به‌قدری اهمیت دارد که اگر در اختیار اعضا نباشد، بررسی مصوبه به جلسه بعد موکول می‌شود. مشروح مذاکراتی که به مرور منتشر می‌شود، بیانگر مباحثات جدی و تخصصی اعضای شورا است.
سامانه جامع نظرات شورای نگهبان، تجلی شفافیت حقوقی
سخنگوی شورای نگهبان درباره سامانه جامع نظرات این نهاد اظهار داشت: این سامانه در حقیقت سامانه شفافیت شورای نگهبان است. در آن، همه اطلاعات از طرح‌ها و لوایح تا مصوبات مجلس و نظرات شورا، گزارش‌های استدلالی و مشروح مذاکرات بارگذاری می‌شود. جامعه علمی باید از این منبع بهره ببرد. نقد و بررسی آرای شورا در مجامع علمی بسیار مفید است و ما از چنین مباحثاتی استقبال می‌کنیم. پژوهشکده شورای نگهبان نیز جلسات نقد آراء و رویه‌های شورا را برگزار می‌کند و این امر را برای رشد نظام حقوقی کشور مفید می‌داند.
شورای نگهبان نهادی رویه‌مند و منسجم در تصمیم‌گیری‌ها
طحان‌نظیف یکی از ویژگی‌های شورای نگهبان را «رویه‌مندی» دانست و گفت: شورای نگهبان نهادی است که در تصمیم‌گیری‌هایش دارای رویه است. حتی اگر تغییری در رویه ایجاد شود، آگاهانه و با استدلال صورت می‌گیرد. این رویه‌ها گنجینه‌ای ارزشمند هستند که طی چهار دهه توسط فقها و حقوقدان‌های گوناگون شکل گرفته‌اند. بازخوانی این رویه‌ها در مجامع علمی برای نظام حقوق اساسی کشور بسیار مفید است.
لزوم الگوی منسجم برای تحلیل و بازخوانی آرای شورای نگهبان
وی افزود: بازخوانی نظرات شورای نگهبان نیازمند یک الگوی منسجم و علمی است. متأسفانه گاهی تحلیل‌های سیاسی یا رسانه‌ای جای تحلیل‌های حقوقی را می‌گیرد. برای تحلیل صحیح باید از منابع معتبر، همچون سامانه جامع نظرات شورا و گزارش‌های استدلالی پژوهشکده استفاده شود. انتشار مشروح مذاکرات شورا نیز اقدامی داوطلبانه و در راستای شفافیت است.
ضرورت درک اقتضائات زمانی و تمایز میان نظرات شرعی و قانون اساسی
طحان‌نظیف با اشاره به اهمیت درک شرایط زمانی هر نظر شورا اظهار کرد: نظرات شورای نگهبان باید در بستر زمانی خود تحلیل شوند. تفاوت اقتضائات دوران جنگ با شرایط فعلی کشور باید در نظر گرفته شود. همچنین باید میان نظرات شرعی و ایرادات قانون اساسی تفکیک قائل شد. وفاداری به متن رسمی شورا ضروری است و افزودن مطالب شخصی به نظر رسمی، تحریف محسوب می‌شود.
تحلیل نظرات در چارچوب مبانی جمهوری اسلامی ایران
وی تأکید کرد: نقد نظرات شورای نگهبان باید بر مبنای قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران باشد، نه قوانین سایر کشورها. هر نظری باید با نگاه نظام‌مند به قانون اساسی تحلیل شود، زیرا هر اصل در پیوند با سایر اصول معنا می‌یابد. همچنین برای بررسی مبانی شرعی، باید روش اجتهادی فقهای شورای نگهبان مدنظر قرار گیرد.
جایگاه کارشناسی در تصمیم‌گیری‌های شورای نگهبان
سخنگوی شورا در توضیح حدود کارشناسی گفت: کارشناسی در شورای نگهبان برای تشخیص مغایرت با شرع و قانون اساسی انجام می‌شود، نه ارزیابی ضرورت یا مطلوبیت مصوبات. هر نهاد باید در چارچوب صلاحیت خود کارشناسی کند. مجلس، مجمع تشخیص مصلحت و شورای نگهبان، هر یک مأموریتی خاص دارند و نباید حوزه‌های کارشناسی آنها با یکدیگر تداخل یابد.
جمع‌بندی: بازخوانی علمی، راه ارتقای نظام حقوقی کشور
هادی طحان‌نظیف در پایان سخنان خود تصریح کرد: تحلیل و تبیین آرای شورای نگهبان، رکن و پایه فهم قانون اساسی است. بدون چارچوب علمی، دچار تحلیل‌های سطحی خواهیم شد. امیدوارم نهادینه‌سازی روش تحلیلی و ساختار نهادی در بازخوانی نظرات شورای نگهبان، موجب تقویت عقلانیت حقوقی و ارتقای نظام حقوقی کشور شود.
انتهای پیام/