به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه در مشهد، حجت‌الاسلام والمسلمین علی خیاط، مدیر حوزه علمیه خراسان در آیین اختتامیه کنگره بین‌المللی مرحوم آیت‌الله العظمی میرزای نائینی(ره) با شعار «میرزای نائینی؛ استوانه فقاهت، معنویت و سیاست» که با حضور علما و اندیشمندان برجسته حوزه‌های علمیه برگزار شد، اظهار داشت: مایه مباهات است که اختتامیه این کنگره عظیم علمی و حوزوی در مشهد مقدس و در جوار مضجع نورانی حضرت امام رضا(علیه‌السلام) برگزار می‌شود و حوزه علمیه خراسان افتخار دارد میزبان جمعی از علما، اساتید و مهمانان ارجمند از حوزه‌های علمیه قم، مشهد، عراق و سایر کشورها باشد. از همه عزیزان که برای تکریم این شخصیت تاریخ‌ساز و اثرگذار حضور یافتند، صمیمانه تقدیر و تشکر می‌کنم.
وی با بیان اینکه مرحوم میرزای نائینی از برجسته‌ترین چهره‌های فکری و سیاسی سده‌های اخیر شیعه به شمار می‌آید، خاطرنشان کرد: زندگی پرفراز و نشیب جهادی این عالم بزرگ، تجسم تعادل میان سنت اصیل دینی و نوآوری‌های تحول‌آفرین اوست. ایشان استوانه‌ای رفیع در مکتب فقاهت نجف و از شاگردان برجسته شیخ انصاری بود که با آثار ماندگار و نظام‌مند خود، مفاهیمی نو در فقه سیاسی و اجتماعی اسلام عرضه کرد. شماری از بزرگ‌ترین مراجع تقلید از جمله آیات عظام حکیم، میلانی، حلی و بجنوردی از شاگردان او بودند که اندیشه وی را در تاریخ معاصر تداوم بخشیدند.
میرزای نائینی؛ پیشگام تبیین فقه مقاومت و پیوند دین و سیاست است
مدیر حوزه علمیه خراسان، نقش میرزای نائینی را در بنیان‌گذاری اندیشه سیاسی نوین شیعه برجسته دانست و گفت: مرحوم نائینی از پیشگامان فقه مقاومت در برابر استعمار بود و دفاع از پیوند دین و سیاست را نه در چارچوب جدل‌های فلسفی، بلکه در عرصه عمل اجتماعی تبیین کرد. دوستی و هم‌فکری او با سید جمال‌الدین اسدآبادی و همکاری‌اش با میرزای شیرازی در جنبش تحریم تنباکو، ریشه اندیشه سیاسی او شد و در جریان مشروطه، به عنوان مشاور فکری آخوند خراسانی، نقش راهبردی ایفا کرد. کتاب ارزشمند «تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله» موضوع حکومت دینی و عدالت اجتماعی را با بیانی روشن در حمایت از مشروطه اسلامی عرضه کرد و از همین رو، یکی از استوارترین متون فکری در تبیین مبانی حکومت ولایی به زبان فارسی شناخته می‌شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین خیاط در ادامه افزود: زمان‌شناسی نائینی و درک او از تحولات فکری و فرهنگی دوران خود، ممتاز و درس‌آموز است. در روزگاری که جهان اسلام درگیر چالش‌ها و انحرافات گوناگون بود، او پرچم‌دار تعامل میان فقاهت و حکمت عملی شد و با طرح مباحث نو در مشروعیت قدرت دینی، بن‌مایه‌های نظری تمدن اسلامی معاصر را پایه‌گذاری کرد. برگزاری همایش‌هایی از این دست، نه یک عمل تشریفاتی، بلکه یک ضرورت معرفتی و تاریخی برای بازشناسی میراث علمیِ عالمان مؤسس و الهام‌بخش است.
پیوند قم، نجف و مشهد؛ میراث ماندگار کنگره نائینی است
مدیر حوزه علمیه خراسان ارزش دیگر این کنگره را در ایجاد همگرایی میان مراکز اصلی علم و اندیشه شیعی دانست و تصریح کرد:یکی از جلوه‌های معنوی این مراسم، پیوند دوباره میان سه حوزه بزرگ قم، نجف و مشهد است. این ارتباط علمی، فکری و انسانی، سرمایه‌ای ارزشمند برای امت اسلامی به شمار می‌آید که استمرار اندیشه فقاهتی و سیاسی میرزای نائینی را در سطح حوزه‌های علمیه منطقه و جهان تشیع زنده نگاه می‌دارد و مسیر آینده را برای همکاری‌های علمی و تمدنی میان عالمان و مراکز پژوهشی هموار می‌سازد.
وی با اشاره به نتایج علمی این کنگره خاطرنشان کرد: به برکت تلاش‌های محققان در چارچوب این کنگره، بیش از چهل و یک جلد از مجموعه آثار مکتوب آن عالم ربانی گردآوری و منتشر شده است؛ آثاری که در سال‌های اخیر کمتر مورد توجه قرار داشت و اکنون می‌تواند چراغ راه پژوهشگران فقه سیاسی و اجتماعی در حوزه‌های علمیه باشد.
حجت‌الاسلام والمسلمین خیاط در پایان ضمن تقدیر از همه استادان، پژوهشگران و نهادهایی که در برگزاری این آیین علمی نقش‌آفرینی کرده‌اند، اظهار امیدواری کرد که «راه نائینی» به‌عنوان میراث‌دار سنت عقلانی، مجاهدانه و مردمی حوزه‌های علمیه، الهام‌بخش نسل جدید عالمان دین در مسیر احیای تمدن نوین اسلامی باشد.