به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، در میان جنگل‌های انبوه هیرکانی و دامنه‌های سبز البرز مرکزی، روستایی وجود دارد که زمان در آن کندتر می‌گذرد و گذشته هنوز در سنگ‌فرش کوچه‌ها نفس می‌کشد؛ روستای کندلوس، یکی از کهن‌ترین و زیباترین روستا‌های ایران، این روز‌ها با ثبت جهانی در فهرست روستا‌های گردشگری سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، در کانون توجه قرار گرفته است.

موقعیت و مسیر دسترسی

کندلوس در شهرستان نوشهر و در بخش کجور واقع شده است؛ جایی در ارتفاع حدود ۱۶۵۰ متر از سطح دریا، میان دره‌ای سرسبز و پرآب. مسیر دسترسی به آن از محور کرج ـ چالوس آغاز می‌شود و پس از عبور از مرزن‌آباد، با پیچ‌و‌خم‌های دل‌انگیز جاده کجور به مقصدی می‌رسد که بسیاری آن را «روستای همیشه بهار» می‌نامند. فاصله کندلوس تا نوشهر حدود ۷۵ کیلومتر است و مسیر کوهستانی، اما کاملاً آسفالت دارد.

پیشینه تاریخی و فرهنگی

بر اساس پژوهش‌های میدانی و یافته‌های باستان‌شناسی، کندلوس یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های انسانی البرز است و آثار به‌دست‌آمده از این منطقه، قدمتی بیش از چهار هزار سال را نشان می‌دهد. این روستا در طول تاریخ با نام‌های متفاوتی، چون «کندلوس»، «کندلوسا» و «کَندلوسه» شناخته شده و میراث فرهنگی، در پرونده ثبت جهانی آن، بر حفاظت از «سبک زندگی بومی» و «قصه‌های محلی» به‌عنوان سرمایه فرهنگی تأکید کرده است. یکی از این روایت‌های کهن، افسانه «مینا و پلنگ» است که به‌عنوان نماد فرهنگی کندلوس در پرونده جهانی آن درج شده و بر اساسش عروسک‌ها و مسیر گردشگری ادبی طراحی شده است.

طبیعت و چشم‌انداز بکر

کندلوس در دل منطقه‌ای قرار گرفته که بخشی از جنگل‌های کهن هیرکانی به شمار می‌رود؛ منطقه‌ای با تابستان‌های معتدل، زمستان‌های سفید و مه‌آلود و چشمه‌های خروشان.

جویبار‌ها از میان کوچه‌ها می‌گذرند، بام‌های چوبی و شیروانی خانه‌ها بر فراز درختان بلوط و افرا پنهان شده‌اند و صدای آب، موسیقی هر روز اهالی است. این روستا در فصل بهار و تابستان مقصد محبوب گردشگران داخلی و خارجی است و در پاییز، با رنگ‌های طلایی و نارنجی، جلوه‌ای تماشایی به خود می‌گیرد.

معماری سنتی و موزه‌های کندلوس

معماری کندلوس نمونه‌ای کم‌نظیر از سازگاری انسان با طبیعت است. خانه‌ها با چوب، سنگ و کاهگل ساخته شده‌اند و سقف‌های شیب‌دارشان در برابر باران‌های سنگین مازندران مقاومت می‌کنند. کوچه‌های سنگ‌فرش‌شده، پله‌های باریک و حیاط‌های پرگل، جلوه‌ای از زیبایی روستایی اصیل ایرانی‌اند.

یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های فرهنگی این روستا، موزه مردم‌شناسی کندلوس است؛ موزه‌ای که از نخستین موزه‌های روستایی ایران به‌شمار می‌رود و مجموعه‌ای ارزشمند از اشیای تاریخی، اسناد، صنایع‌دستی، ابزار کشاورزی، ظروف سفالی و آثار هنری از دوران پیش از میلاد تا دوره قاجار را در خود جای داده است.

در کنار آن، موزه گیاهان دارویی و باغ گیاه‌شناسی کندلوس نیز قرار دارد که از دهه ۶۰ شمسی آغاز به کار کرده و امروز یکی از مراکز شناخته‌شده پرورش، فرآوری و صادرات گیاهان دارویی کشور محسوب می‌شود.

زندگی بومی و اقتصاد محلی

اقتصاد مردم کندلوس بر پایه کشاورزی، دامداری، پرورش گیاهان دارویی و صنایع‌دستی استوار است. بافندگی جاجیم، جوراب‌های پشمی و نمدمالی از صنایع بومی منطقه به شمار می‌رود.

در سال‌های اخیر، گردشگری روستایی بخش مهمی از درآمد اهالی را تشکیل داده و با ثبت جهانی روستا، پیش‌بینی می‌شود که این سهم به شکل چشمگیری افزایش یابد. اقامتگاه‌های بوم‌گردی، کارگاه‌های صنایع‌دستی و فروشگاه‌های محلی اکنون بخش جدایی‌ناپذیر بافت روستا شده‌اند.

ثبت جهانی و اهمیت آن

کندلوس در سال ۱۴۰۴، پس از طی مراحل ارزیابی، به‌عنوان یکی از روستا‌های جهانی گردشگری سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) به ثبت رسید.

این انتخاب بر اساس شاخص‌هایی، چون حفاظت از میراث فرهنگی، پایداری محیط زیست، مشارکت مردم محلی، تنوع زیستی و توسعه گردشگری مسئولانه صورت گرفت. در جریان این فرآیند، اداره‌کل میراث فرهنگی مازندران، با همکاری سازمان جهانی گردشگری، طرح‌های متعددی از جمله ایجاد مسیر گردشگری ادبی، مستندسازی داستان‌های محلی، بهسازی مسیر‌های دسترسی، آموزش راهنمایان بومی و اجرای پروژه‌های زیست‌محیطی را در کندلوس به انجام رساند.

چالش‌ها و فرصت‌ها

با وجود ثبت جهانی، کندلوس با چالش‌هایی نیز روبه‌روست: حفظ اصالت بافت سنتی در برابر ساخت‌وساز‌های جدید، کنترل حجم ورود گردشگران و حفظ تعادل محیط زیست از جمله دغدغه‌های اصلی است.

در مقابل، ثبت جهانی فرصتی تازه برای توسعه پایدار، اشتغال جوانان، ارتقای کیفیت زندگی روستایی و معرفی چهره‌ای اصیل از ایران به گردشگران جهان به شمار می‌رود.

میراث زنده در دل طبیعت

کندلوس تنها یک روستا نیست؛ روایت زنده‌ای از تاریخ، طبیعت و فرهنگ ایرانی است. در هر سنگ‌فرش و هر پنجره چوبی‌اش ردّی از زیست چند هزار ساله مردم این سرزمین پیداست. اکنون که نامش در کنار روستا‌های جهانی گردشگری در فهرست سازمان جهانی گردشگری قرار گرفته، می‌توان امید داشت که صدای آب و عطر نعنا و گلپرش، تا دوردست‌ها شنیده شود.