شناسهٔ خبر: 75509355 - سرویس سیاسی
نسخه قابل چاپ منبع: رسا | لینک خبر

یادداشت؛

مبانی نفی سلطه و تقویت اقتدار داخلی در اندیشه امام خمینی

امام خمینی(ره) با ارائه گفتمانی نوین و تمدن‌ساز برگرفته از اسلام ناب محمدی، استقلال و نفی سلطه را بر پایه مبانی توحیدی استوار کردند.

صاحب‌خبر -

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، امام خمینی(ره) با ارائه گفتمانی نوین و تمدن‌ساز برگرفته از اسلام ناب محمدی، استقلال و نفی سلطه را بر پایه مبانی توحیدی استوار کردند. ایشان در اولین سخنان خود در آغازین روزهای نهضت اسلامی، دل‌های امت‌ها و انسان‌ها را به سوی خود جلب نمودند و نگاه دولتها و سازمانهای جهان را متوجه این حرکت عظیم کردند. از منظر ایشان، محوریت توحید در همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی بدان معنا بود که هر بعد از زندگی انسان باید بر پایه اندیشه، اخلاق و رفتار توحیدی سامان یابد. این نگرش، مبنای فکری مبارزه با استکبار و طرد هرگونه سلطه‌جویی خارجی را تشکیل می‌داد.

رهبر کبیر انقلاب با نگاهی ژرف به تعالیم اسلامی تأکید داشتند که مهم‌ترین عنصر سعادت بشری، ترویج فرهنگ توحیدی و قیم لله است. در تاریخی ترین سند مبارزاتی امام خطاب به علما و ملت ایران می‌فرمایند: «هان ای روحانیین اسلامی! ای علمای ربانی! ای دانشمندان دیندار! ای‌گویندگان آیین دوست! ای دینداران خداخواه! ای خداخواهان حق‌پرست! ای حق‌پرستان شرافتمند! ای شرافتمندان وطنخواه! ای وطنخواهان با ناموس!موعظت خدای جهان رابخوانید و یگانه راه اصلاحی را که پیشنهاد فرموده بپذیرید و ترک نفعهای شخصی کرده تا به همۀ سعادتهای دو جهان نایل شوید و با زندگانی شرافتمندانه دو عالم دست در آغوش شوید.». (1)

بر این اساس، ایشان آسایش و سعادت بشر را تنها در سایه معارف توحیدی و قیام للّه امکان‌پذیر می‌دانستند و علت اصلی مشکلات جوامع را فاصله گرفتن از وحدت و غلبه نگاه مادی‌گرایانه و عافیت طلبانه معرفی می‌کردند. این بینش توحیدی، جوهر اصلی اندیشه نفی سلطه در مکتب امام بود.

امام خمینی(ره) باورمند بودند که استکبارستیزی بدون اتکا به مبانی توحیدی، خود می‌تواند به عاملی برای سلطه‌گری جدید تبدیل شود. از این رو در بیانی تاریخی در نهم اسفند سال 1366 در جمع اعضای شورای مرکزی حزب الله لبنان می فرمایند: «همه شیاطین مجتمعند که نگذارند اسلام رشد کند و ما باید این معنا را در نظر داشته باشیم که با تمام قوا و تا آخرین نفرمان مهیا شویم و در راه خدا جهاد کنیم». این جمله تاریخی نشان می‌دهد که در اندیشه ایشان، مقابله با استکبار جهانی نه یک انتخاب سیاسی، که یک تکلیف الهی و خدایی است.

مکانیسم‌های عملیاتی تقویت اقتدار داخلی

امام خمینی(ره) برای تحقق عملی استقلال و اقتدار داخلی، بر وحدت واقعی امت اسلامی به عنوان قوی‌ترین راهبرد مقابله با مستکبران تأکید داشتند. ایشان وحدت جوامع اسلامی را تضمین‌کننده عزت و سربلندی تمام ملت‌ها می‌دانستند و معتقد بودند این راهبرد با بهره‌گیری از منابع معرفتی، انسانی و مالی می‌تواند دنیا را متحول کند. این وحدت، تنها راه مقابله با «نفاق و استکبار سازمان‌یافته جهانی» بود که امام(ره) جهان را از خطر آن آگاه ساختند.

ایشان می فرمایند: «تفرقه موجود در بین کشورهای مسلمان یا از خیانت سران ممالک اسلامی و یا از جهل و بی‌اطلاعی آنان است ... سنی و شیعه مطرح نیست، در اسلام کرد و فارس مطرح نیست، در اسلام همه برادر و با هم هستیم. یک دسته از مسلمانان؛ سنی، یک دسته حنفی و دسته‌ای اخباری هستند ... در یک جامعه‌ای که همه می‌خواهند به اسلام خدمت کنند و برای اسلام باشند، این مسائل نباید مطرح شود. ما همه برادر و باهم هستیم ... . اینها دلیل اختلاف نیست، ما نباید با هم اختلاف و یا یک تضادی داشته باشیم.» (2)

امام در بیانی دیگر خط این مبارزه را اینگونه ترسیم کرده و می فرمایند: « اکنون مسلمین در آستانه قرن پانزدهم هجری، و ایران در آستانه سالگرد انقلاب و هجرت، این ولادت سعید و هجرت بزرگ و انقلاب اسلامی را جشن می‌گیریم و مبارک باد می‌گوییم. ولی جشن بزرگتر در وقتی است که مستضعفین بر مستکبرین غلبه کنند و آنان را تا ابد منزوی نمایند و مسلمین با وحدت کلمه زیر پرچم توحید، دست بیدادگران را از  کشورهایشان قطع کنند... ملتهای برادر عرب و برادران لبنانی و فلسطینی بدانند که هر چه بدبختی دارند از اسرائیل و امریکاست، هر چه گرفتاری دارند از اختلاف بین سران کشورهای اسلامی است. باید متحد شوند و با نیروی ایمان، «اسرائیل» ریشه فساد منطقه را از بُن برکنند.» (3)

ایشان با درک و فهم بالایی از وقایع و آینده جهان، تقابل با مکاتب مادی و علوم انسانی ناتراز با حقیقت انسان را ضروری می‌شمردند. در سیره امام خمینی (ره) مستکبرین و ظالمین به مردم که سرشت حکمرانی آنان براساس جنایت و چپاول منابع و منافع ملتها بوده، در طول تاریخ نهضت و انقلاب اسلامی مورد دافعه انقلاب اسلامی بوده‌اند. این موضع‌گیری قاطع، خط مشی جمهوری اسلامی در برخورد با دشمنان را تعیین کرده است.

امام خمینی (ره) برای نهادینه کردن روحیه استکبارستیزی، بر فرهنگ مقاومت به عنوان یک ضرورت استراتژیک تأکید داشتند. بر اساس دیدگاه ایشان، فرهنگ مقاومت با مولفه‌هایی چون استکبارستیزی، روحیه جهادی و تقویت هویت دینی می‌تواند ملت ایران را در مقابله با ناتوی فرهنگی یاری داده و امنیت پایدار را به ارمغان آورد. این فرهنگ، امروز به یکی از پایه‌های اصلی اقتدار نظام جمهوری اسلامی تبدیل شده است.

انقلاب اسلامی به عنوان الگوی جهانی

امام خمینی(ره) انقلاب اسلامی را حرکتی جهانی با شعارها و اهداف اسلام ناب می‌دانستند که می‌تواند الهام‌بخش ملت‌های آزادی‌خواه و عدالت‌طلب جهان باشد و این نگاه جهانی به مأموریت انقلاب اسلامی، دلیلی بر جهان‌شمولی اندیشه ضداستعماری امام بود. 

ایشان در باب این جهان شمولی و حمایت ملت ایران فرمودند:« ملت آزاده ایران هم اکنون از ملتهای مستضعف جهان در مقابل آنان که منطقشان توپ و تانک و شعارشان سرنیزه است کاملًا پشتیبانی می‌نماید. ما از تمام نهضتهای آزادیبخش در سراسر جهان که در راه خدا و حق و حقیقت و آزادی مبارزه می‌کنند، پشتیبانی می‌کنیم....ما مسلمانیم و شرق و غرب برایمان مطرح نیست. ما از مظلوم دفاع می‌کنیم و بر ظالم می‌تازیم. این یک وظیفه اسلامی است. هان ای ملتهای جهان که همه مستضعفید! از جای برخیزید و حق خود را بستانید و از عربده‌های قدرتمندان نهراسید که خداوند با شماست و زمین ارث شماست. و وعده خداوند متعال تخلف ناپذیر است. (4) 

رهبر فقید انقلاب با ارائه تصویری روشن از «جاذبه‌ها و دافعه‌های» انقلاب اسلامی، نشان دادند که این انقلاب هم‌زمان می‌تواند برای مظلومان و ستم‌دیدگان جهان جذاب باشد و مستکبران و ظالمان را طرد کند. امام معتقد بود مهمترین عامل رویکرد جهانی به گفتمان انقلاب اسلامی در جاذبه‌ها و دافعه‌های آن است. این ویژگی دوگانه، باعث شد انقلاب اسلامی هم‌زمان هم مورد اقبال ملت‌های مستضعف قرار گیرد و هم مورد نفرت استکبار جهانی.

امروز جهان بیش از هر زمان دیگری هشدارها و راهبری‌های جهانی امام خمینی (ره) را درک می‌کند. جهانیان نیاز خود را در همان موضوعاتی می‌بینند که از آغاز نهضت اسلامی ملت مسلمان ایران به رهبری امام خمینی(ره) آنها را به گوش جهانیان رساند.

برای تداوم راه امام و تحقق کامل آرمان‌های ایشان، شناخت صحیح مکتب امام به عنوان تنها راه پیشگیری از تحریف انقلاب و تحقق اهداف بلند آن ضروری است. همان‌طور که رهبر معظم انقلاب تأکید داشته‌اند، جمهوری اسلامی امتداد انقلاب امام است و مظهر حاکمیت اسلام. پایبندی به این شاخص، ضامن تداوم راه ایشان است.

در پایان باید بر این نکته تأکید کرد که امام خمینی حق بزرگی بر جهانیان دارد. امروز آزادی‌خواهان جهان همان ندای امام خمینی (ره) را فریاد می‌زنند که نشانه آن آغاز خیزش جهانی بر ضد صهیونیسم خبیث و به میدان آمدن وجدان‌های بیدار در مسأله فلسطین و غزه می‌باشد. این همان تحقق وعده‌های الهی است که امام به آن ایمان داشتند.

(1) تاریخی ترین سند مبازاتی امام، ۱۳۲۳/۰۲/۱۵

(2) صحیفه امام، ج12، ص259

(3) امام خمینی ، ÷یام به ملت ایران، 15 بهمن 1358 

(4) همان

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، امام خمینی(ره) با ارائه گفتمانی نوین و تمدن‌ساز برگرفته از اسلام ناب محمدی، استقلال و نفی سلطه را بر پایه مبانی توحیدی استوار کردند. ایشان در اولین سخنان خود در آغازین روزهای نهضت اسلامی، دل‌های امت‌ها و انسان‌ها را به سوی خود جلب نمودند و نگاه دولتها و سازمانهای جهان را متوجه این حرکت عظیم کردند. از منظر ایشان، محوریت توحید در همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی بدان معنا بود که هر بعد از زندگی انسان باید بر پایه اندیشه، اخلاق و رفتار توحیدی سامان یابد. این نگرش، مبنای فکری مبارزه با استکبار و طرد هرگونه سلطه‌جویی خارجی را تشکیل می‌داد.

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا

رهبر کبیر انقلاب با نگاهی ژرف به تعالیم اسلامی تأکید داشتند که مهم‌ترین عنصر سعادت بشری، ترویج فرهنگ توحیدی و قیم لله است. در تاریخی ترین سند مبارزاتی امام خطاب به علما و ملت ایران می‌فرمایند: «هان ای روحانیین اسلامی! ای علمای ربانی! ای دانشمندان دیندار! ای‌گویندگان آیین دوست! ای دینداران خداخواه! ای خداخواهان حق‌پرست! ای حق‌پرستان شرافتمند! ای شرافتمندان وطنخواه! ای وطنخواهان با ناموس!موعظت خدای جهان رابخوانید و یگانه راه اصلاحی را که پیشنهاد فرموده بپذیرید و ترک نفعهای شخصی کرده تا به همۀ سعادتهای دو جهان نایل شوید و با زندگانی شرافتمندانه دو عالم دست در آغوش شوید.». (1)

بر این اساس، ایشان آسایش و سعادت بشر را تنها در سایه معارف توحیدی و قیام للّه امکان‌پذیر می‌دانستند و علت اصلی مشکلات جوامع را فاصله گرفتن از وحدت و غلبه نگاه مادی‌گرایانه و عافیت طلبانه معرفی می‌کردند. این بینش توحیدی، جوهر اصلی اندیشه نفی سلطه در مکتب امام بود.

امام خمینی(ره) باورمند بودند که استکبارستیزی بدون اتکا به مبانی توحیدی، خود می‌تواند به عاملی برای سلطه‌گری جدید تبدیل شود. از این رو در بیانی تاریخی در نهم اسفند سال 1366 در جمع اعضای شورای مرکزی حزب الله لبنان می فرمایند: «همه شیاطین مجتمعند که نگذارند اسلام رشد کند و ما باید این معنا را در نظر داشته باشیم که با تمام قوا و تا آخرین نفرمان مهیا شویم و در راه خدا جهاد کنیم». این جمله تاریخی نشان می‌دهد که در اندیشه ایشان، مقابله با استکبار جهانی نه یک انتخاب سیاسی، که یک تکلیف الهی و خدایی است.

مکانیسم‌های عملیاتی تقویت اقتدار داخلی

مکانیسم‌های عملیاتی تقویت اقتدار داخلی مکانیسم‌های عملیاتی تقویت اقتدار داخلی

امام خمینی(ره) برای تحقق عملی استقلال و اقتدار داخلی، بر وحدت واقعی امت اسلامی به عنوان قوی‌ترین راهبرد مقابله با مستکبران تأکید داشتند. ایشان وحدت جوامع اسلامی را تضمین‌کننده عزت و سربلندی تمام ملت‌ها می‌دانستند و معتقد بودند این راهبرد با بهره‌گیری از منابع معرفتی، انسانی و مالی می‌تواند دنیا را متحول کند. این وحدت، تنها راه مقابله با «نفاق و استکبار سازمان‌یافته جهانی» بود که امام(ره) جهان را از خطر آن آگاه ساختند.

ایشان می فرمایند: «تفرقه موجود در بین کشورهای مسلمان یا از خیانت سران ممالک اسلامی و یا از جهل و بی‌اطلاعی آنان است ... سنی و شیعه مطرح نیست، در اسلام کرد و فارس مطرح نیست، در اسلام همه برادر و با هم هستیم. یک دسته از مسلمانان؛ سنی، یک دسته حنفی و دسته‌ای اخباری هستند ... در یک جامعه‌ای که همه می‌خواهند به اسلام خدمت کنند و برای اسلام باشند، این مسائل نباید مطرح شود. ما همه برادر و باهم هستیم ... . اینها دلیل اختلاف نیست، ما نباید با هم اختلاف و یا یک تضادی داشته باشیم.» (2)

امام در بیانی دیگر خط این مبارزه را اینگونه ترسیم کرده و می فرمایند: « اکنون مسلمین در آستانه قرن پانزدهم هجری، و ایران در آستانه سالگرد انقلاب و هجرت، این ولادت سعید و هجرت بزرگ و انقلاب اسلامی را جشن می‌گیریم و مبارک باد می‌گوییم. ولی جشن بزرگتر در وقتی است که مستضعفین بر مستکبرین غلبه کنند و آنان را تا ابد منزوی نمایند و مسلمین با وحدت کلمه زیر پرچم توحید، دست بیدادگران را از  کشورهایشان قطع کنند... ملتهای برادر عرب و برادران لبنانی و فلسطینی بدانند که هر چه بدبختی دارند از اسرائیل و امریکاست، هر چه گرفتاری دارند از اختلاف بین سران کشورهای اسلامی است. باید متحد شوند و با نیروی ایمان، «اسرائیل» ریشه فساد منطقه را از بُن برکنند.» (3)

ایشان با درک و فهم بالایی از وقایع و آینده جهان، تقابل با مکاتب مادی و علوم انسانی ناتراز با حقیقت انسان را ضروری می‌شمردند. در سیره امام خمینی (ره) مستکبرین و ظالمین به مردم که سرشت حکمرانی آنان براساس جنایت و چپاول منابع و منافع ملتها بوده، در طول تاریخ نهضت و انقلاب اسلامی مورد دافعه انقلاب اسلامی بوده‌اند. این موضع‌گیری قاطع، خط مشی جمهوری اسلامی در برخورد با دشمنان را تعیین کرده است.

امام خمینی (ره) برای نهادینه کردن روحیه استکبارستیزی، بر فرهنگ مقاومت به عنوان یک ضرورت استراتژیک تأکید داشتند. بر اساس دیدگاه ایشان، فرهنگ مقاومت با مولفه‌هایی چون استکبارستیزی، روحیه جهادی و تقویت هویت دینی می‌تواند ملت ایران را در مقابله با ناتوی فرهنگی یاری داده و امنیت پایدار را به ارمغان آورد. این فرهنگ، امروز به یکی از پایه‌های اصلی اقتدار نظام جمهوری اسلامی تبدیل شده است.

انقلاب اسلامی به عنوان الگوی جهانی

انقلاب اسلامی به عنوان الگوی جهانی انقلاب اسلامی به عنوان الگوی جهانی

امام خمینی(ره) انقلاب اسلامی را حرکتی جهانی با شعارها و اهداف اسلام ناب می‌دانستند که می‌تواند الهام‌بخش ملت‌های آزادی‌خواه و عدالت‌طلب جهان باشد و این نگاه جهانی به مأموریت انقلاب اسلامی، دلیلی بر جهان‌شمولی اندیشه ضداستعماری امام بود. 

ایشان در باب این جهان شمولی و حمایت ملت ایران فرمودند:« ملت آزاده ایران هم اکنون از ملتهای مستضعف جهان در مقابل آنان که منطقشان توپ و تانک و شعارشان سرنیزه است کاملًا پشتیبانی می‌نماید. ما از تمام نهضتهای آزادیبخش در سراسر جهان که در راه خدا و حق و حقیقت و آزادی مبارزه می‌کنند، پشتیبانی می‌کنیم....ما مسلمانیم و شرق و غرب برایمان مطرح نیست. ما از مظلوم دفاع می‌کنیم و بر ظالم می‌تازیم. این یک وظیفه اسلامی است. هان ای ملتهای جهان که همه مستضعفید! از جای برخیزید و حق خود را بستانید و از عربده‌های قدرتمندان نهراسید که خداوند با شماست و زمین ارث شماست. و وعده خداوند متعال تخلف ناپذیر است. (4) 

رهبر فقید انقلاب با ارائه تصویری روشن از «جاذبه‌ها و دافعه‌های» انقلاب اسلامی، نشان دادند که این انقلاب هم‌زمان می‌تواند برای مظلومان و ستم‌دیدگان جهان جذاب باشد و مستکبران و ظالمان را طرد کند. امام معتقد بود مهمترین عامل رویکرد جهانی به گفتمان انقلاب اسلامی در جاذبه‌ها و دافعه‌های آن است. این ویژگی دوگانه، باعث شد انقلاب اسلامی هم‌زمان هم مورد اقبال ملت‌های مستضعف قرار گیرد و هم مورد نفرت استکبار جهانی.

امروز جهان بیش از هر زمان دیگری هشدارها و راهبری‌های جهانی امام خمینی (ره) را درک می‌کند. جهانیان نیاز خود را در همان موضوعاتی می‌بینند که از آغاز نهضت اسلامی ملت مسلمان ایران به رهبری امام خمینی(ره) آنها را به گوش جهانیان رساند.

برای تداوم راه امام و تحقق کامل آرمان‌های ایشان، شناخت صحیح مکتب امام به عنوان تنها راه پیشگیری از تحریف انقلاب و تحقق اهداف بلند آن ضروری است. همان‌طور که رهبر معظم انقلاب تأکید داشته‌اند، جمهوری اسلامی امتداد انقلاب امام است و مظهر حاکمیت اسلام. پایبندی به این شاخص، ضامن تداوم راه ایشان است.

در پایان باید بر این نکته تأکید کرد که امام خمینی حق بزرگی بر جهانیان دارد. امروز آزادی‌خواهان جهان همان ندای امام خمینی (ره) را فریاد می‌زنند که نشانه آن آغاز خیزش جهانی بر ضد صهیونیسم خبیث و به میدان آمدن وجدان‌های بیدار در مسأله فلسطین و غزه می‌باشد. این همان تحقق وعده‌های الهی است که امام به آن ایمان داشتند.

(1) تاریخی ترین سند مبازاتی امام، ۱۳۲۳/۰۲/۱۵

(2) صحیفه امام، ج12، ص259

(3) امام خمینی ، ÷یام به ملت ایران، 15 بهمن 1358 

(4) همان