به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مطالعه‌ای تازه از گروه مطالعات صنعت کتاب آمریکا (BISG) نشان می‌دهد که بسیاری از فعالان حوزه نشر نسبت به استفاده از هوش مصنوعی در محل کار خود تردید دارند و از نبود چارچوب‌های اخلاقی و حفاظتی ابراز نگرانی می‌کنند. در حالی که نمایشگاه کتاب فرانکفورت ۲۰۲۵ پر بود از برنامه‌هایی درباره نقش هوش مصنوعی در آینده نشر، داده‌های این پژوهش تصویر محتاطانه‌تری از واقعیت درون صنعت ارائه می‌دهد.
در فضای پرهیاهوی نمایشگاه کتاب فرانکفورت، جایی که بسیاری از غرفه‌ها و نشست‌ها به هوش مصنوعی اختصاص یافته بود، پرسش اصلی این بود: ناشران واقعاً چقدر از این فناوری استفاده می‌کنند؟
«پورتر اندرسون» سردبیر مجله پابلیشینگ پرسپکتیو، در گزارشی از نمایشگاه می‌نویسد که بر خلاف تصور عمومی، میزان استفاده واقعی از هوش مصنوعی در انتشارات بسیار کمتر از آن چیزی است که تبلیغات و هیاهوی شرکت‌های فناوری القا می‌کند.
در حالی که شکایت‌های حقوقی علیه غول‌های فناوری به‌دلیل استفاده بدون مجوز از محتوای دارای حق نشر ادامه دارد، تصویر روشنی از نحوه استفاده کارمندان ناشرها از ابزارهای هوش مصنوعی در کارهای روزمره وجود ندارد: چه کسانی از آن استفاده می‌کنند؟ برای چه کارهایی؟ و چند بار؟
بر اساس این مطالعه که در ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۵ منتشر شد، از میان ۵۵۹ پاسخ‌دهنده – عمدتاً از ایالات متحده (۷۵ درصد) و کانادا (۱۸ درصد) – حدود نیمی گفته‌اند که در محیط کاری خود از ابزارهای هوش مصنوعی استفاده می‌کنند.
دغدغه‌های اصلی ناشران
در بخش مربوط به نگرانی‌ها، اعداد قابل توجه هستند:
۸۶ درصد از نبود کنترل کافی بر استفاده از آثار دارای حق نشر نگران هستند.
۸۴ درصد از «هذیان‌گویی» یا تولید اطلاعات نادرست توسط مدل‌ها بیم دارند.
۸۱ درصد از سیل کتاب‌های تولیدشده با هوش مصنوعی در پلتفرم‌ها شکایت دارند.
۷۹ درصد به داده‌های آموزشی ناقص یا جانبدارانه اشاره کرده‌اند.
گزارش BISG تاکید می‌کند که بیشتر سازمان‌های استفاده‌کننده از هوش مصنوعی هنوز سیاست‌ها و دستورالعمل‌های رسمی ندارند و بسیاری هنوز به سراغ مدل‌های سازمانی بسته (closed enterprise models) برای حفاظت از داده‌های خود نرفته‌اند. این مطالعه نشان می‌دهد که اگرچه هوش مصنوعی موضوعی داغ در صنعت نشر است، اما استفاده واقعی از آن هنوز محدود، ناهماهنگ و از نظر اخلاقی مناقشه برانگیز است.
در نگاه اول، این نگرانی‌ها شاید نشانه‌ی نوعی مقاومت محافظه‌کارانه به‌نظر برسد، اما در عمق خود، بازتاب پرسشی قدیمی‌تر است: خلاقیت انسانی تا کجا می‌تواند در برابر خودکارسازی و سرعتِ بی‌وقفه دوام بیاورد؟
نشر کتاب، برخلاف بسیاری از صنایع دیگر، بر مبادله‌ی معنا و تجربه‌ی انسانی استوار است. در جایی که درک مهم‌تر از تولید است، واگذاری بخشی از کار به ماشین نه فقط تغییر در روش، بلکه تغییری در ماهیت کار به‌حساب می‌آید.
به خاطر همین است که نمایشگاه کتاب فرانکفورت ۲۰۲۵، با همه براقیت دیجیتال و سخنرانی‌های پرشور درباره آینده، یادآور یک تنش بنیادین بود: میان نیاز به بهره‌وری و ضرورت حفظ روح انسانی در آفرینش فرهنگی.
نویسندگان، ویراستاران و ناشران، هر یک به شکلی میان این دو قطب در نوسان هستند. از امید به ابزارهایی که کار را آسان‌تر می‌کنند، تا ترس از فناوری‌هایی که شاید جای آنها را بگیرد.
∎