به گزارش «ساینس دیلی»، بسیاری از زنان در دوره یائسگی از نوعی فراموشی، کاهش تمرکز و خستگی ذهنی شکایت دارند؛ حالتی که به آن «مه مغزی» گفته می‌شود. تصور می‌شود که این وضعیت تا حدی ناشی از نوسانات هورمونی است که در این مرحله از زندگی رخ می‌دهد. برای بررسی دقیق‌تر این موضوع، تیمی از پژوهشگران مطالعات پیشین را مرور کردند تا چگونگی تاثیر یائسگی بر ساختار مغز و سلامت شناختی، عاطفی و جسمی را روشن‌تر کنند. نتایج این مرور در نشست سالانه انجمن یائسگی ۲۰۲۵ در اورلاندو ارائه خواهد شد.

تغییرات ساختاری مغز در دوران یائسگی

بر پایه یافته‌های پژوهش‌ها، یائسگی با کاهش حجم ماده خاکستری در بخش‌هایی از مغز مانند قشر‌های پیشانی (به‌ویژه قشر پیش‌پیشانی)، قشر گیجگاهی و هیپوکامپ همراه است؛ یعنی نواحی که نقشی اساسی در فرآیند‌های حافظه، تمرکز و تصمیم‌گیری دارند. این کاهش [در نواحی گفته شده] با افت عملکرد حافظه کلامی و دیداری فضایی در برخی زنان مرتبط بوده‌اند.

علاوه بر این، افزایش لکه‌های سفید مغزی که در اسکن‌های «ام‌آر‌آی» (MRI) به صورت نقاط روشن دیده می‌شوند و معمولا نشانگر آسیب بافتی‌اند، در دوران یائسگی بیشتر مشاهده می‌شود. این پدیده به ویژه در زنانی شایع‌تر است که زودتر وارد یائسگی می‌شوند یا دچار گرگرفتگی‌های مکرر هستند. این تغییرات می‌تواند ناشی از کاهش جریان خون در ماده سفید مغز باشد. چنین ضایعاتی با خطر بالاتر بروز علائم عصبی مانند افت شناختی، مشکلات تعادل، تغییرات خلقی و افزایش احتمال سکته و زوال عقل ارتباط دارند.

نشانه‌هایی از ترمیم و سازگاری مغز

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که پس از پایان یائسگی، بخشی از حجم ماده خاکستری ممکن است بازیابی شود. این امر به توانایی مغز برای سازگاری از طریق انعطاف‌پذیری عصبی اشاره دارد. افزایش تراکم گیرنده‌های استروژن در این دوره احتمالا تلاشی طبیعی برای جبران افت هورمون‌های جنسی به‌ویژه استروژن است، هرچند گاهی با عملکرد ضعیف‌تر حافظه همراه است. تغییرات در واکنش‌پذیری عروق خونی و سوخت‌وساز انرژی در مغز نیز نشان می‌دهد که یائسگی چگونه بر سلامت و تاب‌آوری عصبی تاثیر می‌گذارد.

این مرور علمی توسط دو دانشجوی دکترای روان‌شناسی از دانشگاه علوم بهداشتی پونس یعنی «آنخلیکا رودریگز» و «آندریا پریرا»، با نظارت دکتر «باربارا باروس» و دکتر «کارلا مارتینز» انجام شد. یافته‌ها در قالب پوستری با عنوان «یائسگی و تغییرات ساختاری مغز: یک بازنگری کتابشناختی» در نشست انجمن یائسگی ۲۰۲۵ ارائه می‌شود. 

هدف: درمان‌های موثرتر برای زنان

دکتر «استفنی فابیو»، مدیر پزشکی انجمن یائسگی، می‌گوید: «این مطالعه بیانگر مجموعه‌ای از داده‌های علمی درباره تغییرات ساختاری مغز در دوران یائسگی است. این داده‌ها می‌توانند به درک بهتر عوامل زمینه‌ساز مشکلات شناختی در دوران یائسگی کمک کند تا در نهایت بتوانیم درمان‌های موثرتری برای زنان در این دوره شناسایی کنیم».