به گزارش خبرنگار ایرنا ، شهرستان قصرشیرین در غرب استان کرمانشاه، با بیش از ۲۷ هزار نفر جمعیت، ۲ بخش مرکزی و سومار و ۵۶ روستا دارد که ۳۶ روستای نوار مرزی آن همچنان خالی از سکنه مانده و پیش از جنگ تحمیلی، بیش از ۹ هزار نفر در آنها ساکن بودند.
بخش مرزی سومار - نفت‌شهر، واقع در ۹۰ کیلومتری مرکز شهرستان، با ۸۶ کیلومتر مرز مشترک با عراق، ۱۳ روستا را در بر می‌گیرد که در جریان جنگ تحمیلی به طور کامل تخریب و آلوده به مین و مواد منفجره شد؛ این آلودگی، سال‌ها مانع بازگشت اهالی بود و تنها نیروهای نظامی و کارکنان شرکت نفت، حضور محدودی در منطقه دارند
پس از پاکسازی مین و مهمات، عملیات بازسازی شهر نفت‌شهر با نام امام جواد (ع) در شهریور ۱۳۹۳ آغاز شد، اما زیرساخت‌های ناکافی، بازگشت را به تأخیر انداخت، جمعیت سومار پیش از جنگ حدود ۲ هزار نفر و نفت‌شهر تا پنج هزار نفر بود؛ مردمان این منطقه، کُردزبان و از طوایف کلهر ایوانی، کله‌پا، زوله، سنجابی، کرندی و باوندپور، سالهاست در حسرت بازگشت و ایجاد زیرساخت‌های شهری هستند.
پیش از انقلاب، نفت‌شهر میزبان پالایشگاه نفت بود که بر اساس قرارداد دارسی، به شرکت نفت ایران و انگلیس تعلق داشت و پس از ملی شدن صنعت نفت، به شرکت ملی نفت ایران تغییر نام یافت.
در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹، رژیم بعث عراق با هجوم ناجوانمردانه، نفت‌شهر را اشغال کرد، اما با مقاومت هموطنان بازپس گرفته شد؛ هرچند مردم مجبور به مهاجرت به دیگر نقاط کرمانشاه شدند.
موافقت اخیر دولت، که در کارگروه ویژه مرز با حضور استاندار کرمانشاه و مقامات امنیتی تصویب شد، نویدبخش احیای این منطقه مرزی است.
به گفته نماینده مردم قصرشیرین، سرپل‌ذهاب و گیلانغرب در مجلس، این تصمیم گامی تاریخی برای عدالت و امنیت پایدار است چرا که پس از پاکسازی و بازسازی اولیه، حالا با واگذاری زمین‌ها و حمایت اعتباری، اهالی می‌توانند به خانه‌های اجدادی بازگردند و زندگی پررونقی بسازند.
این اقدام، نه تنها بازگشت ساکنان را تسهیل می‌کند، بلکه توسعه اقتصادی و جمعیتی نوار مرزی را تقویت خواهد کرد.
اهالی سومار و نفت‌شهر، خسروی و دیگر روستاهای نوار مرزی امیدوارند با ایجاد امکانات و زیرساخت و بستر حضورشان در این مناطق رونق به منطقه بازگردد و حسرت دهه‌ها دوری به شادی تبدیل شود البته پیگیری‌های مستمر مسوولان، ضامن اجرای سریع این مصوبه است.
فتح الله حسینی روز پنجشنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به جلسه روز گذشته کارگروه مرز کرمانشاه با حضور استاندار کرمانشاه و مسوولان امنیتی برگزار شد، افزود: موافقت ۱۰۰درصدی برای بازگشت مردم به نفت شهر، خسروی و سومار جهت ساخت منازل با حمایت اعتباری دولت حاصل شد تا ساکنان مجاز به ساخت واحدهای مسکونی با اعتبارات حمایتی دولت شوند.
وی اظهار کرد: این تصمیم، گام مهمی در احیای زندگی و تقویت حضور مردمی در نوار مرزی غرب استان است.
نماینده غرب کرمانشاه در خصوص وضعیت روستاهای مرزی واقع در شهرستان‌های سرپل‌ذهاب، قصرشیرین و گیلانغرب، توضیح داد که همچنین از ۵۲ روستای مرزی خالی از سکنه در این شهرستان ها، مجور ساخت منازل در ۳۸ روستا به طور کامل دیروز به تصویب شورای تأمین رسید و امکان حضور و بازسازی برای اهالی فراهم شد.
حسینی ادامه داد: با این حال، ۱۲ روستای باقی‌مانده با چالش‌هایی مواجه است که در کارگروه مرز به ریاست استاندار کرمانشاه ۲ راهکار اصلی تصویب گردید: نخست، تجدیدنظر و بازگشت مستقیم اهالی برای آبادانی روستاها، مشروط به موافقت دستگاه‌های امنیتی که با نگرش مثبت دیروز، محقق خواهد شد و دوم ادغام این ۱۲ روستا در قالب چهار مجتمع روستایی تجمیعی، به نحوی که هر چهار روستا در یک مکان متمرکز شوند تا امنیت و پایداری جمعیتی افزایش یابد.
او با اشاره به اهمیت این مصوبات، تأکید کرد: به برکت نظام جمهوری اسلامی، این راهکارها امیدبخش است و پیگیری‌های مستمر، ضامن اجرای سریع آنها خواهد بود.
تحقیق و تفحص در مرزهای غربی کرمانشاه
نماینده مردم غرب کرمانشاه در خانه ملت در بخش دیگری از این گفت گو از تصویب تحقیق و تفحص در کمیسیون اقتصادی مجلس برای بررسی در آمدها و عواید گمرکات مرزی خبر داد و اظهار کرد: شهرستان های غربی کرمانشاه با وجود مرزهای سومار، پرویزخان و خسروی نباید شاهد بیکاری باشند؛ خدمات گمرکی به مردم قابل لمس است اما تخلفات احتمالی در حق ساکنان محلی پیگیری خواهد شد.
حسینی بیان کرد: در گمرکات مرزی، فعالیت‌ها توسط برخی افراد انجام می‌شود اما خروجی آن برای مردم محلی چه بوده؟ با وجود بازارچه‌های ایمن در فاصله سه تا پنج کیلومتری مرز، نباید حتی یک نفر بدون درآمد باشد.
او گفت: به درخواست مردم، تحقیق و تفحص را پیگیری کردم که در کمیسیون اقتصادی مجلس به تصویب رسید؛ امیدوارم در صحن علنی مجلس به نتیجه برسد.
نماینده غرب کرمانشاه تأکید کرد: افرادی که در حوزه گمرک در حق مردم تخلف کرده‌اند، مورد حسابرسی قرار خواهند گرفت؛ البته خدمات ارائه‌شده توسط گمرک قابل تقدیر است ولی مردم بایدخدمات را لمس کنند و عواید مرز باید به نفع ساکنان محلی باشد تا توسعه واقعی محقق شود.
وی با اشاره به پتانسیل بالای این مرزها، گفت: عواید مرز باید صرف اشتغال‌زایی و رفاه مردم نوار مرزی شود؛ بیکاری در چنین مناطقی توجیه‌پذیر نیست و پیگیری‌های قانونی، ضامن عدالت خواهد بود.
شهرستان مرزی قصرشیرین با عراق ۱۸۶ کیلومتر مرز دارد که در امتداد این مرز، ۲ معبر رسمی پرویزخان و خسروی قرار دارد که مبادلات اقتصادی، تجاری و صادرات کالا به اقلیم کردستان و حکومت مرکزی عراق از این ۲ مرز انجام می‌شود.
مرز خسروی در ۲۰ کیلومتری قصرشیرین دارای بزرگترین پایانه زمینی بین المللی خاورمیانه است.
مرز رسمی پرویزخان در شهرستان قصرشیرین هم مرز با اقلیم کردستان عراق و در همسایگی استان سلیمانیه قرار دارد.
عمده کالاهای صادراتی از مرز رسمی پرویزخان قصرشیرین با مناطق کردنشین عراق به ویژه شهرهای کلار، سلیمانیه، موصل، خانقین و کرکوک در بخش مرکزی این کشور انجام می شود.
مرز سومار نزدیکترین مرکز مبادلاتی ایران به بغداد با ۱۵۵ کیلومتر است که در فاصله تقریبی ۸۰ کیلومتری شهر گیلانغرب و مجاورت شهر سومار از توابع شهرستان مرزی قصرشیرین واقع شده و به دلیل نزدیکی به پایتخت عراق در میان دیگر مرزهای کشورمان با بخش عربی این کشور از مسیرهای مهم برای فعالان اقتصادی و تجار ایرانی و عراقی جهت تسهیل صادرات و واردات محسوب است.
دولت در سال ۱۳۹۰ با الحاق بخشی از منطقه مرزی سومار در شهرستان قصرشیرین به شهرستان گیلانغرب، زمینه بهره‌مندی این منطقه از مزایای مرزی بودن را فراهم کرد و هم‌اکنون مرز تجاری سومار در محدوده جغرافیایی گیلانغرب با هدف خارج کردن این شهرستان از بن‌بست جغرافیایی، افزایش درآمد ارزی، ایجاد اشتغال، ارتقای امنیت نوار مرزی، کاهش قاچاق کالا، جلوگیری از مهاجرت مرزنشینان و توسعه روابط با کشور عراق فعالیت دارد.
بررسی تخلفات در سامانه گرمسیری و مهار آب‌های مرزی غرب کرمانشاه
نماینده مردم قصرشیرین در ادامه سخنانش همچنین گفت: ۵۰ هزار هکتار اراضی حاصلخیز در گیلانغرب و قصرشیرین و سرپل ذهاب به دلیل سوءاستفاده از لوله‌های ورودی آب و عدم جمع‌آوری مناسب، ۱۵ سال بلاتکلیف مانده؛ مجلس با تدبیر، حقوق مردم را احقاق خواهد کرد.
حسینی در تشریح مشکلات سامانه گرمسیری و مهار آب‌های مرزی در غرب استان کرمانشاه، بیان کرد: مردم منطقه از عدم بهره‌برداری عادلانه و مناسب از منابع آب مرزی رنج می‌برند؛ در هفته‌های اخیر، این موضوع در مجلس شورای اسلامی مطرح و در کمیسیون کشاورزی با اکثریت آرا تصویب شد تا تخلفات شناسایی و مقابله شود.
وی اظهار کرد: این تخلفات، شامل سوءاستفاده از لوله‌های ورودی آب است که حدود ۱۵ سال در منطقه وجود دارد اما مورد استفاده قرار نگرفته یا به درستی جمع‌آوری نشده؛ این منابع بیت‌المال هستند و باید به بهترین شکل برای رفاه مردم بهره‌برداری گردد.
نماینده غرب کرمانشاه با اشاره به تشکیل هیات تحقیقاتی مجلس، توضیح داد: در نتیجه این مصوبه، هیاتی برای بررسی علل بلاتکلیفی ۵۰ هزار هکتار اراضی در گیلانغرب و قصرشیرین و سرپل ذهاب اقدام خواهد کرد؛ مردم این مناطق، به ویژه در محور چله، گورسفید در گیلانغرب، سومار و سایر نواحی مرزی، از امکانات بهره‌مند نشده و توزیع آب عادلانه صورت نگرفته است.
وی تأکید کرد: در قصرشیرین، بیش از ۱۰ هزار هکتار زمین وجود دارد که نتوانسته از این منابع استفاده کند؛ درخواست اصلی، با تدبیر، تحقیق و تفحص، رعایت حقوق مردم و بهره‌برداری عادلانه است.
حسینی به پتانسیل‌های کشاورزی منطقه اشاره کرد و گفت: مردم گیلانغرب و قصرشیرین، به ویژه در زمین‌های دیم و حاصلخیز که بهترین اراضی برای کشاورزی هستند انتظار دارند از این امکانات بهره‌مند شوند تا رونق اقتصادی و اشتغال‌زایی محقق گردد که این پیگیری‌ها، نویدبخش عدالت در توزیع منابع آب و توسعه پایدار مناطق مرزی غرب کرمانشاه است.
درباره سامانه گرمسیری
سامانه گرمسیری به عنوان هدیه نظام جمهوری اسلامی به مردمان غرب کشور در استان‌های مرزی کرمانشاه و ایلام است که با سرمایه‌گذاری بیش از یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان به بار نشست و فرصتی راهبردی برای توسعه کشاورزی و معیشت مرزنشینان و بهبود امنیت غذایی و ترویج تولید پایدار در مناطق محروم و مرزی غرب کرمانشاه است.
این پروژه با تأمین آب مطمئن و توسعه شبکه‌های فرعی، زمینه‌ساز افزایش سطح زیرکشت، کاهش مهاجرت از روستاها و تقویت اقتصاد محلی است که به طور مستقیم به ارتقای معیشت هزاران خانوار کشاورز و ساکنان مرزنشین منجر خواهد شد.
مطالعات طرح ملی سامانه گرمسیری به عنوان بزرگترین طرح عمرانی در تاریخ کشورمان از سال ۱۳۱۸ شروع و در نظام جمهوری اسلامی به مرحله اجرا رسید که با وجود گذشت سال ها از آغاز طرح انتقال آب رودخانه سیروان در کردستان به کرمانشاه و راکد ماندن آن با تاکید رهبر معظم انقلاب و اهتمام دولتمردان برای ارتقای وضعیت معیشت مرزنشینان و نگاه خاص به عمران و آبادانی و پیشرفت استان های مرزی به منظور تامین آب ۵۳ هزار هکتار از اراضی کشاورزی آنها کلید خورد.
سامانه گرمسیری با هدف مهار رودخانه سیروان و هدایت آن به سمت دشت‌های کرمانشاه و ایلام اجرایی شد که از ابتدای آن در شمال کرمانشاه تا موسیان دهلران در استان ایلام ۴۰۰ کیلومتر طول دارد و تا پیش از این بیشتر آب پنجمین رودخانه بزرگ کشور بدون آنکه حق‌آبه ایران را بپردازد، از مرز خارج می شد.
اکنون سیروان توسط سد ۳۳۸ میلیون متر مکعبی «داریان» در شمال شهرستان پاوه مهار شده و چند کیلومتر پس از آن، تونل نوسود و بازی دراز در ۲ قطعه ۲۳ و ۲۵.۷ کیلومتری آغاز شده است که طبق اطلاعات این طرح، تونل نوسود با قطر حدود ۶ متری قادر است تا دبی ۴۵ متر مکعب بر ثانیه آب را منتقل کند.
ابتدای عملیات اجرایی طرح عنوان می شد که با تکمیل آن حدود ۱۰۰ هزار هکتار از اراضی زارعی استان کرمانشاه آبی می شود یا توسعه می‌یابد اما این عدد به مرور به حدود ۳۴ هزار هکتار رسید.