کشف فاجعه‌ای خاموش که هیچ‌کس از آن نمی‌گوید: چگونه زباله فضایی حاصل از هزاران ماهواره لایه ازن را نابود می‌کند؟
هر روز هزاران ماهواره به تدریج به زباله فضایی تبدیل شده و خطری خاموش برای زمین ایجاد می‌کنند. این اجرام ضمن به خطر انداختن فعالیت‌های فضایی، با سوختن در جو، ترکیباتی آزاد می‌کنند که لایه ازن را تخریب کرده و آینده زمین را با چالشی جدی روبرو می‌سازند.
افزایش سرسام‌آور زباله‌های فضایی و خطرات آن
از سال ۱۹۵۷، بیش از ۲۰ هزار شی با وزن ۵۰ هزار تن به فضا پرتاب شده و ۱۰ هزار تن از آنها هنوز در مدار زمین سرگردانند. در سال ۲۰۲۴، نزدیک به ۲۹۰۰ ماهواره و کاوشگر فضایی پرتاب شده که ده برابر آمار یک دهه قبل است. این اجرام با سرعت بالا حرکت کرده و برخورد آنها می‌تواند آسیب‌های جدی به زیرساخت‌های ارتباطی، ناوبری و پیش‌بینی‌های آب‌وهوا وارد کند. حتی با توقف پرتاب‌ها، تعداد برخوردها در ۲۰۰ سال آینده افزایش خواهد یافت و برای ایستگاه‌های فضایی ریسک جدی محسوب می‌شود.
بیشتر بخوانید- هشدار جدی دانشمندان و زنگ خطر برای آینده اکتشافات بشری: مدار زمین پر از زباله شده است!
- چگونه ژاپن قصد دارد بدون لمس زباله های فضایی، آنها را از بین ببرد؟
- سلاح بی‌صدا چین در مدار زمین؛ جمع‌آوری زباله برای بشر یا شکار ماهواره دشمنان
فیل توی اتاق: نقش استارلینک در تشدید بحران
شبکه ماهواره‌ای استارلینک از سال ۲۰۱۸ نزدیک به ۸۰۰۰ ماهواره پرتاب کرده و برای پرتاب ۴۰ هزار ماهواره دیگر مجوز دارد. دیگر شبکه‌های ماهواره‌ای نیز برنامه‌های مشابهی دارند. این افزایش تعداد ماهواره‌ها نگرانی‌های جدی ایجاد کرده، زیرا پرتاب موشک‌ها و مجموعه‌های عظیم ماهواره‌ای می‌توانند به لایه ازن آسیب برسانند.
نابودی لایه ازن و راهکارهای محدود
ماهواره‌ها پس از پایان عمر مفیدشان هنگام ورود مجدد به جو زمین می‌سوزند و گرد و غبار آلومینیوم آزاد می‌کنند که به لایه ازن آسیب می‌رساند. این تخلیه می‌تواند منجر به تغییرات گسترده در شیمی طبیعی جو شود. ماهواره‌های استارلینک نیز روزانه در جو می‌سوزند و سالانه صدها تن ترکیبات اکسید آلومینیوم به جو اضافه می‌کنند.
در واکنش به این مشکل، نهادهای فضایی رویکرد «زباله صفر» (Zero Debris) را برای دفع تجهیزات از کار افتاده ترویج می‌کنند. ماهواره‌های مدار پایین در جو می‌سوزند و ماهواره‌های مدار بالاتر به مدارات گورستان منتقل می‌شوند. برای اشیاء بزرگتر، «پوینت نمو» در اقیانوس آرام به عنوان گورستان فضاپیماها در نظر گرفته شده است.
∎