مازوت از جمله سوخت‌های ارزان محسوب می‌شود که در برخی نیروگاه‌ها و صنایع سنگین به‌عنوان منبع اصلی انرژی برای تولید برق و گرما به کار می‌رود، با این حال، به دلیل ویژگی‌های آلاینده آن، مصرف مازوت از سوی سازمان‌های محیط زیستی با انتقادها و محدودیت‌هایی مواجه است.
مازوت به طور خاص حاوی مقادیر بالایی از گوگرد، فلزات سنگین و ترکیبات کربنی است و سازمان‌های محیط زیستی در بسیاری از کشورها تلاش دارند با معرفی سوخت‌های پاک‌تر، استفاده از مازوت را کاهش دهند.
در ایران به دلیل شرایط خاص آب و هوایی و سطح بالای آلودگی در برخی کلانشهرها، مصرف مازوت در فصول سرد سال مورد نقد قرار گرفته است و وزارت نیرو و وزارت نفت مکلف شده‌اند توزیع سوخت مایع را با کمترین تبعات زیست محیطی انجام دهند.
به‌واسطه این آلایندگی‌ها اگرچه دولت چهاردهم سال گذشته و در پاسخ به مطالبات مردمی، مازوت‌سوزی در سه نیروگاه شازند اراک، شهید منتظری اصفهان و منتظر قائم البرز را ممنوع کرد اما این تصمیم یک ماه بیشتر اعتبار نداشت و مازوت‌سوزی دوباره از سر گرفته شد.
از جمله شهرهایی که بنا به آمار ۹۸ درصد آلودگی آن از منابع ثابت نظیر مازوت‌سوزی نیروگاه صورت می‌گیرد می‌توان به شهر اراک اشاره کرد که در اتفاقی عجیب و غیرمنتظره مردم این شهر حتی در تابستان امسال نیز شاهد مازوت‌سوزی نیروگاه حرارتی شازند بودند.
جانمایی نادرست نیروگاه
نماینده اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی از قطع مازوت‌سوزی به عنوان یکی از اصلی‌ترین مطالبات بحق مردم اراک خبر داده و می‌گوید: سال گذشته در جلسه‌ای با حضور رئیس جمهور و معاون وی اعلام شد مردم این شهر قطع مازوت‌سوزی را به عنوان یک مطالبه جدی از دولت چهاردهم خواستار هستند.
سیدمحمد جمالیان در ادامه گفت‌وگو با خبرنگار قدس می‌افزاید: در کشور هیچ نیروگاهی وجود ندارد که به اندازه نیروگاه شازند نزدیک شهر باشد. فاصله این نیروگاه با شهر اراک ۲۰ کیلومتر بوده و از طرفی متأسفانه در بدترین نقطه از لحاظ جغرافیایی و در مسیر وزش باد واقع شده که این موضوع سبب می‌شود مازوت به داخل شهر روانه شود.
همچنین از لحاظ توپوگرافی و به خاطر کاهش ارتفاعی که اراک نسبت به شازند دارد و شرایط اقلیمی که به کویر و سه طرف کوهستان ختم می‌شود، تمام آلودگی‌ها در این شهر ماندگار می‌شوند.
مرگ سالیانه ۷۰۰ شهروند اراکی
از این رو سیاهه انتشار دی‌اکسید گوگرد که سمی‌ترین گاز ناشی از سوخت مازوت است و موجب سرطان می‌شود، دو برابر بیشتر در این شهر ماندگار شده و در ریه مردم رسوب می‌کند.
وی تصریح می‌کند: شهر اراک در سال گذشته ۲۸ روز آلایندگی دی‌اکسید گوگرد را تجربه کرد که از لحاظ علمی عامل بسیاری از بیماری‌های ریوی و تنفسی است.
همچنین وزارت بهداشت و درمان سال گذشته آمار سالیانه مرگ‌های منتسب به آلایندگی را مشخص کرد، به طوری که بنا بر این آمار سالیانه ۷۰۰نفر در شهر اراک به علت آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند که زیان اقتصادی این موضوع به دلیل غیبت افراد در محیط کار، هزینه‌های درمان و همچنین مرگ افراد افزون بر ۱۲ هزار میلیارد تومان برآورد شده است.
استفاده از مازوت کم‌سولفور
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی خاطرنشان می‌کند: سال گذشته با توجه به پیگیری‌هایی که صورت گرفت رئیس جمهور با ابلاغ مصوبه‌ای مازوت‌سوزی در شهر اراک را به مدت یک ماه ممنوع اعلام کرد که این تصمیم تأثیر ملموسی بر افزایش کیفیت هوا و کاهش میزان مراجعه افراد به اورژانس قلبی و تنفسی بیمارستان‌ها داشت که نشان‌دهنده آن است که مازوت‌سوزی نه تنها غلو نیست بلکه واقعیت تلخی بوده که سلامت مردم را به بهای تولید انرژی نشانه گرفته است، اما با همه این خطرات متأسفانه به خاطر مسئله ناترازی انرژی که عنوان شد مازوت‌سوزی دوباره از سر گرفته شد و مردم مظلوم اراک به قیمت جان خود، به تولید برق برای مردم کشور تن دادند.
مازوت سوزی در تابستان
نماینده اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه موضوع نگران‌کننده دیگر این است که مازوت‌سوزی همیشه در نیمه دوم سال و به ویژه در زمستان رخ می‌داد اما در اقدامی تعجب‌برانگیز امسال مصرف مازوت برای نیروگاه از فصل تابستان آغاز شد، می‌افزاید: وزارت نیرو با دلایلی نظیر اینکه در تابستان باد کمتری وجود داشته و انتقال آلاینده‌ها کمتر صورت می‌گیرد این اقدام را انجام داد و ما نیز بنا به تفاسیر آن‌ها اعتراضی نداشتیم اگرچه در صورت اعتراض نیز نتیجه‌ای در بر نمی‌داشت.
وعده وزیران نیرو و نفت
جمالیان با بیان اینکه دولت به ویژه وزیران نیرو و نفت متعهد شدند در فصل زمستان این مسئله را جبران کنند، اظهار می‌کند: تاکنون اقدامی که در این راستا رخ داده این است که مازوت کم‌سولفور طبق ذخیره‌ای که نیروگاه در اختیار داشت برای مصرف در فصل زمستان در نظر گرفته شده که این نوع مازوت استاندارد بیشتری داشته و در همه نقاط دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که این میزان از ذخیره‌ای که وجود دارد اگر در روزهای فصل سرد سال تداوم پیدا نکند تنها ۳۰درصد نیاز نیروگاه را تأمین خواهد کرد.
سوخت ال‌پی‌جی و نیروگاه‌های خورشیدی
نماینده اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی تصریح می‌کند: برای اینکه بتوانیم خلأ مازوت کم‌سولفور را تأمین کنیم پیشنهادی مبنی بر تغییر روش مصرف سوخت به ال‌پی‌جی مطرح شد که وزارت نفت نیز با آن موافقت کرد تا پالایشگاه میزان ال‌پی‌جی مورد نیاز را در اختیار نیروگاه قرار دهد، ولی با توجه به اینکه این تغییر نوع سوخت به تغییراتی روی تجهیزات نیروگاه احتیاج دارد یک شرکت دانش‌بنیان روی این مسئله در حال کار است که امیدواریم بتوانیم طی دو ماه آینده این تغییر سوخت را انجام دهیم. همچنین در جلسه‌ای با حضور استاندار نسبت به تأمین هزینه‌های این پروژه مساعدت لازم صورت گرفت و وزارت نفت نیز بخشی از هزینه‌های این پروژه را بر عهده گرفته است.
وی ادامه می‌دهد: از آنجا که در صورت عملیاتی شدن این پروژه افزون بر نصف واحدهای نیروگاه از سوخت ال‌پی‌جی استفاده خواهند کرد و مابقی باید از گاز تأمین شوند در جلسه‌ای با حضور وزیر نیرو، مجوزی از وی گرفته شد مبنی بر اینکه به هر میزان که در استان انرژی خورشیدی افتتاح شده و در چرخه استفاده قرار گرفته که طبق آخرین آمار حدود ۵۰۰مگاوات است به همان میزان از سهم تولیدی برق نیروگاه شازند که هزار و ۳۰۰ مگاوات است در فصل سرد سال کم و مشکلات مردم حل شود.
پیگیری تا حصول نتیجه
جمالیان با بیان اینکه امیدواریم این سه راهکار مازوت کم‌سولفور، استفاده از سوخت ال‌پی‌جی و کسر سوخت‌های تجدیدپذیر از سهم برق تولیدی نیروگاه بتواند شرایطی را رقم بزند که ریه‌های مردم شهر اراک و شازند زمستان را با آلایندگی کمتری تجربه کنند، می‌گوید: ما به عنوان نماینده مجلس و همچنین دولت چهاردهم در تلاش هستیم با همکاری یکدیگر مشکل آلودگی هوای شهر اراک را برطرف کنیم و این موضوعات اجرایی شود و مثل سال گذشته که به یک باره مصوبه منع مازوت‌سوزی متوقف شد این تجربه تکرار نشود.
وی ادامه می‌دهد: اراک علاوه بر بحث مازوت‌سوزی، مسئله ریزگردها را نیز دارد، به طوری که آسمان اراک تقریباً از اردیبهشت ماه با غبار نسبتاً شدیدی قابل دیدن است که بخشی از آن ناشی از کویر میقان و بخشی نیز به دلیل ریزگردهایی است که از استان قم به سمت شهر اراک سرازیر می‌شوند و تقریباً در معدود روزهایی مردم قادر هستند آسمان و کوه‌های مجاور شهر را با وضوح مشاهده کنند.
کم‌کاری در اجرای قانون هوای پاک
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه طبق قانون هوای پاک باید مازوت کم‌سولفور برای همه ۱۴ نیروگاهی که در کشور از طریق مازوت‌سوزی به تولید برق مشغول هستند به ترتیب و با رعایت اولویت‌هایی مانند فاصله آن‌ها تا شهر تأمین شود که در حال حاضر متأسفانه این موضوع اجرایی نمی‌شود، می‌گوید: این موضوع حداقل باید برای شهرهای اراک، البرز و اصفهان که آلایندگی آن‌ها بیشتر از نوع ثابت است عملیاتی شود و با توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر نیروگاه‌های مازوت‌سوز را به سمت مازوت کم‌سولفور هدایت کرده و یا گاز مورد نیاز آن‌ها را تأمین کرد.
جمالیان خاطرنشان می‌کند: همچنین تولید مازوت کم‌سولفور باید برای نیروگاه‌ها توسعه داده شود که در اراک این موضوع توسط پالایشگاه در حال انجام است و باید جزو برنامه‌های وزارت نیرو نیز قرار بگیرد که در دیدار اعضای کمیسیون بهداشت و درمان با وزیر نفت یکی از مطالبات کمیسیون و به ویژه من و نماینده قزوین که به طور مستقیم در حوزه انتخابیه با این مسئله مواجه هستیم این مسئله بود که وزیر نفت نیز نسبت به آن قول‌های مساعدی ارائه کرد.