به گزارش ایکنا، به نقل از پایگاه اطلاع رسانی معاونت فناوری وزارت علوم، جایزه نوبل اقتصادی سال ۲۰۲۵ به طور مشترک به سه محقق به جهت توضیح «رشد اقتصادی مبتنی بر نوآوری» اهدا شد.

«شناسایی پیش‌نیازهای رشد پایدار از طریق پیشرفت فناوری» توسط جوئل موکیر و «نظریه رشد پایدار از طریق تخریب خلاق» توسط فیلیپ آگیون و پیتر‌هاویت، از برگزیدگان این جایزه هستند.

به همین مناسبت محمد نبی شهیکی معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم طی یادداشتی که در اختیار رسانه‌ها قرار داد، به ضرورت نوآوری باز در پارک‌های علم و فناوری ایران پرداخته، که در ادامه آمده است:

تحولات فناورانه جهانی و دگرگونی در منطق رشد اقتصادی سبب شده که نوآوری به اصلی‌ترین پیشران توسعه تبدیل شود. در چارچوب نظری رشد درون‌زا و فراتر از الگوهای کلاسیک رشد، که توسط برندگان نوبل 2025 یعنی آگیون، موکیر و‌هاویت طراحی شده، نوآوری و تحقیق و توسعه (R&D)  نه نتیجه عوامل بیرونی، بلکه حاصل سازوکارهای درونی اقتصاد و تعامل میان دانش، بنگاه و سیاست عمومی است. در این میان پارک‌های فناوری می‌توانند به عنوان کانون نوآوری باز و تخریب خلاق عمل کنند و پنجره فرصت تازه‌‌ای برای توسعه صنعتی بگشایند.

باید بپذیریم که تحولات فناورانه دو دهه اخیر دیگر تنها به معنای انباشت منابع فیزیکی، سرمایه انسانی و انباشت موجودی سرمایه نیست، بلکه این تحولات دیگر بر مدار تولید و جذب دانش و نوآوری استوار هستند. جهانی شدن بازار‌ها، دیجیتالی شدن فرآیند‌ها و افزایش سرعت نوآوری در جهان امروز، سبب شده کشور‌ها با«پنجره فرصت توسعه» روبرو شوند. مقاطعی زمانی که در آن، با ورود فناوری‌های نوین، مسیر‌های تازه‌‌ای برای جهش اقتصادی باز می‌شود.

در ایران بهره‌گیری از این فرصت، نیازمند وجود زیرساخت‌های نهادی و فناورانه‌ای است که بتوانند دانش را به محصول تبدیل کرده و محصول را به بازار روانه کند. یکی از بازیگران اصلی این فرآیند در کشور ما، پارک‌های علم و فناوری یکی از ارکان مهم و اساسی در زیست بوم نوآوری هستند. با اینکه در دو دهه گذشته پارک‌های فناوری در ایران رشد کمی قابل توجهی یافته‌اند، اما محتوا و نقش کیفی آنها در نظام نوآوری ملی به درستی نهادینه نشده است. در حالی که ساختارسازی تخصصی و وزن دادن نهادی به این نهاد مهم در عرصه فناوری کشور، می‌تواند چهارچوب نظری رشد درون‌زا را ایجاد و موتور محرک نوآوری و پنجره پیشرفت در حوزه اقتصاد دانش بنیان و‌ با فناوری بالا را فراهم آورد.

در حال حاضر در ایران 59 پارک علم و فناوری، 295 مرکز رشد واحدهای فناور و 23 پردیس فناوری وجود دارد که برخی از این پارک‌ها سیری مؤثر در نظام نوآوری ملی داشته و داستان موفقیت آنها به عنوان نقطه امیدبخش در کشور بوده و برخی نیز در چرخه ناکامی و عدم موفقیت بوده اند.

بررسی محتوایی نظریات و آرای برندگان جایزه نوبل اقتصادی امسال حاکی از آن است که در مسیر تخریب خلاق و رشد اقتصادی مبتنی بر نوآوری و طراحی مدل آینده و در عرصه حکمرانی هوشمند اکوسیستم ساز مبتنی بر نوآوری در الگوسازی اقتصادی مسیر آینده ایران، توجه جدی به موارد زیر حائز اهمیت است: 

۱- الگوی «نوآوری باز» که «هنری چسبرو» مطرح کرده، بر این فرض استوار است که بنگاه‌ها و نهاد‌ها نباید نوآوری را در مرزهای درونی خود محصور کنند، بلکه باید در تعامل پیوسته با دانشگاه‌ها، استارت‌آپ‌ها، مراکز تحقیقاتی و سایر ارکان زیست بوم نوآوری طراحی کنند. این رویکرد نه تنها باعث کاهش هزینه مبادلاتی، بلکه باعث ارتقای چرخه یادگیری و نوآوری پایدار می‌شود. در بستر نوآوری باز، تحقیق و توسعه R&D دیگر یک فعالیت درون سازمانی صرف نیست، بلکه بخشی از شبکه گسترده خلق ارزش است.

اما شواهد تجربی در ایران نشان می‌دهد که علی‌ رغم ظرفیت ماده ۱۱ و ۱۳ قانون جهش تولید دانش بنیان که می‌تواند بستر نهادی اکوسیستم نوآوری باز را فراهم سازد، شکاف بسیار پررنگ است. بدون تردید با باز طراحی و بازآرایی سازمانی پارک‌های علم و فناوری در ایران است که می توان در قالب یک برنامه عملیاتی هوشمند، این شکاف را کاهش داد.

۲- پیوند نظری الگوسازی اقتصادی با نظریات سه اقتصاددان برجسته برنده نوبل اقتصاد ۲۰۲۵، یعنی آگیون‌،‌ هاویت و موکیر که در نظریات خود به نقش نوآوری و تخریب خلاق بر رشد اقتصادی درون زا تاکید دارند، و بررسی واقعیات موجود در زیست بوم فناوری ایران، نیاز به نهادسازی و زیر نهادسازی کارآمد در ارکان این زیست بوم نوآوری و فناوری را به خوبی نمایان می‌سازد.