به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، حسن فرطوسی روز سه‌شنبه در نشست خبری ضمن تشریح عملکرد یک‌ساله کمیسیون ملی یونسکو در ایران و چشم‌انداز آینده این نهاد اظهار داشت: برنامه‌های جاری مشارکتی با یونسکو با هدف جلب حمایت بین‌المللی از اهداف ملی کشور در حال اجراست.
وی افزود: حضور فعال ایران در برنامه‌های یونسکو با هدف بازتاب دستاوردهای کشور و انتقال دانش و تجربه به دستگاه‌ها، شرکت‌ها و نهادهای مختلف دنبال شده است.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران با اشاره به ثبت جهانی قلعه الموت به عنوان میراث ملموس و آیین‌های شب چله و مهرگان به عنوان میراث ناملموس فرهنگی ایران گفت: تلاش کردیم جایگاه تمدنی و فرهنگی کشور در گستره تمدن بشری برجسته شود.
فرطوسی یادآور شد: از دیگر اقدامات این نهاد، تقویت کرسی‌های یونسکو در دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کشور با دو رویکرد ایفای نقش مؤثر در شبکه داد و ستد علمی و تمرکززدایی از تهران است.
وی بیان داشت: در سال گذشته چهار کرسی یونسکو پیگیری و تقویت شده و سیاست اصلی، گسترش کرسی‌های فرهنگی در دانشگاه‌های خارج از پایتخت است.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران افزود: توانمندسازی مراکز نوع دوم یونسکو نیز در دستور کار بوده تا اشتراک‌گذاری دانش و تجربه در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی بهینه شود.
وی بیان داشت: در سال گذشته چهار کرسی یونسکو پیگیری و تقویت شده و سیاست اصلی، گسترش کرسی‌های فرهنگی در دانشگاه‌های خارج از پایتخت است.فرطوسی با اشاره به نقش یونسکو در توسعه «دیپلماسی شهری» اظهار داشت: شهرهای خلاق و یادگیرنده از جمله ظرفیت‌های مهم یونسکو هستند و کمیسیون ملی در تلاش است دیپلماسی شهری ایران را ارتقا دهد.
به گفته وی در یک سال گذشته تمرکززدایی، توجه متوازن به مناطق مختلف کشور و تقویت فعالیت‌های مشارکتی نهادهای مدنی برای ترویج آرمان‌های یونسکو از جمله سیاست‌های محوری کمیسیون بوده است.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران اظهار داشت: در سطح بین‌المللی نیز تسهیل حضور نمایندگان دستگاه‌های ایرانی در نشست‌ها و برنامه‌های جهانی یونسکو به منظور معرفی ظرفیت‌های کشور از دیگر اقدامات این نهاد به شمار می‌رود.
فرطوسی در پایان با اشاره به برنامه‌های آینده گفت: چشم‌انداز ما ارتقای دیپلماسی علمی و فرهنگی، بازسازی ساختار، تصویب بودجه مستقل و پیگیری ثبت‌های جهانی جدید است.
وی گفت: تاکنون سه نامه تحذیری و هشدارآمیز از سوی یونسکو درباره وضعیت برخی میراث جهانی در ایران دریافت کرده‌ایم و کمیسیون ملی مطابق وظیفه ذاتی خود، موضوع را به متولیان امر گزارش داده است.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران افزود: این نامه‌ها با هدف آگاهی‌بخشی و پیشگیری از هرگونه آسیب یا تعرض احتمالی به حریم آثار ثبت‌شده جهانی صادر شده است. کمیسیون ملی نیز به‌عنوان نهاد هماهنگ‌کننده، موضوع را به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اطلاع داده و پیشنهاد برگزاری نشست‌های هم‌اندیشی تخصصی را ارائه کرده است.
فرطوسی تأکید کرد: کمیسیون ملی یونسکو نه نقش اجرایی دارد و نه مداخله‌گر است؛ وظیفه ما آگاهی‌بخشی، هماهنگی و انتقال دیدگاه‌های فنی و تخصصی یونسکو به دستگاه‌های ذی‌ربط است. البته تأکید داریم هیچ‌گونه تعرضی به آثار تاریخی کشور از سوی یونسکو قابل پذیرش نیست و در ایران نیز چنین اتفاقی نخواهد افتاد.
وی با اشاره به بازدیدهای میدانی خود از تخت‌جمشید و دیگر مناطق تاریخی گفت: در بازدیدهای اخیر، نکات لازم را در قالب گزارش رسمی به مراجع ذی‌ربط منتقل کردیم. هرچند کمیسیون امکان فنی برای اقدام مستقیم ندارد، اما هشدارهای لازم به‌صورت مکتوب صادر شده و بر ضرورت بررسی کارشناسی این موارد تأکید داریم.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران ادامه داد: از وزارت میراث فرهنگی و همچنین استانداری فارس درخواست کردیم که با حساسیت و دقت، موضوع حریم آثار تاریخی را پیگیری کنند. این میراث، امانت نیاکان ماست و باید با همه توان برای حفظ آن کوشید تا نسل‌های آینده نیز از آن بهره‌مند شوند.
فرطوسی در بخش دیگری از سخنانش به همکاری‌های فرهنگی ایران با یونسکو اشاره کرد و گفت: یکی از افتخارات ما همکاری با کشور تاجیکستان برای ثبت میراث ناملموس منشور حقوق بشر کوروش است که در کنفرانس عمومی آینده یونسکو به‌صورت قطعنامه به تصویب خواهد رسید.
وی با اشاره به گسترش تعاملات این نهاد با وزارت آموزش و پرورش گفت: یکی از افتخارات ما در سال گذشته، برقراری ارتباط مؤثر و مثبت با این وزارتخانه پس از سال‌ها وقفه و حساسیت‌های گذشته است. در این مدت، وزیر آموزش و پرورش به عنوان عضو شورای عالی کمیسیون ملی یونسکو همکاری نزدیکی با ما داشته‌اند و حوزه بین‌الملل این وزارتخانه نیز با رویکردی سازنده وارد تعاملات شد.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران افزود: تاکنون چندین نشست مشترک میان کمیسیون ملی یونسکو و وزارت آموزش و پرورش برگزار شده و زمینه حضور دو معاون وزیر در نشست بین‌المللی معلمان در شیلی فراهم شده است. همچنین در کنفرانس عمومی سمرقند و برنامه تخصصی هوش مصنوعی در تاشکند نیز نمایندگانی از وزارتخانه‌های آموزش و پرورش و علوم شرکت خواهند کرد.
فرطوسی با اشاره به اهمیت «شبکه مدارس وابسته به یونسکو» اظهار داشت: در جلسات مشترک با نهادهای نظارتی و وزارت آموزش و پرورش، ظرفیت‌های این مدارس که تعداد آن‌ها ۱۷ مدرسه است، مورد بررسی و تقویت قرار گرفته تا زمینه تعاملات دانش‌آموزی و اجرای برنامه‌های آموزشی مشترک فراهم شود.
وی تصریح کرد: مأموریت ما ایجاد اعتماد و هم‌افزایی میان نهادهای داخلی و شبکه مدارس یونسکو است تا پس از دوره‌ای وقفه، این مدارس دوباره فعال و پویا شوند. این شبکه می‌تواند با بهره‌گیری از تجربیات جهانی، به ارتقای مهارت‌ها و آموزش‌های نوین در میان کودکان و نوجوانان کشور کمک کند.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران تأکید کرد: آموزش محیط‌زیست، ترویج صلح، گفت‌وگو و توسعه پایدار از محورهای اصلی فعالیت این مدارس است. در شرایطی که بسیاری از کشورها با کمبود معلم روبه‌رو هستند، جمهوری اسلامی ایران موفق به جذب و به‌کارگیری چندصد هزار معلم شده است که این موضوع به عنوان یکی از دستاوردهای ارزشمند کشور در گزارش‌های ارسالی به یونسکو منعکس خواهد شد.
فرطوسی گفت: ابن‌سینا به عنوان یکی از مشاهیر جهانی، رسماً به نام ایران در فهرست مشاهیر یونسکو ثبت شده است.
وی با تاکید بر اینکه این افتخار فرهنگی نشان‌دهنده نقش تمدنی و علمی ایران در فرهنگ جهانی است، اظهار داشت: وقتی مشاهیر و دانشمندان ایرانی چون ابن‌سینا در یونسکو معرفی و تجلیل می‌شوند، در واقع علم و فرهنگ جهانی از اندیشه ایرانی تغذیه می‌کند.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران با اشاره به لزوم گسترش همکاری کمیسیون ملی یونسکو با نهادهای شهری یادآورشد: گرچه کمیسیون نقش اجرایی ندارد، اما از طریق نشست‌ها، رویدادها و حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی، می‌تواند تأثیرگذار و امیدبخش عمل کند.
فرطوسی با بیان اینکه همکاری با شهرداری‌ها و نهادهای فرهنگی برای ارتقای آموزش و فرهنگ عمومی در دستور کار ما قرار دارد، به تداوم فعالیت این نهاد حتی در شرایط بحرانی اشاره کرد و گفت: در جریان جنگ ۱۲ روزه، حتی در روزهای پنجشنبه و جمعه نیز جلسات کاری ما با وزیر علوم، کرسی‌های یونسکو و مراکز وابسته برقرار بود و لحظه‌ای کار را متوقف نکردیم.
وی بر این موضوع هم تاکید کرد که وظیفه ماست پرچم علم، آموزش و فرهنگ را حتی در سخت‌ترین شرایط برافراشته نگه داریم.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران اضافه کرد: در سال گذشته، با وجود تحریم‌های ظالمانه، موفق شدیم با وساطت یونسکو و حمایت کره جنوبی، ۷ میلیون دلار اعتبار برای تجهیز مرکز بین‌المللی آموزش فنی و حرفه‌ای کرج جذب کنیم. این اقدام در راستای توسعه آموزش‌های مهارتی و تعامل علمی ایران با جهان انجام شد.
فرطوسی تصریح کرد: در بخش علوم اجتماعی و انسانی نیز پروژه‌هایی در زمینه اشتغال‌زایی برای بانوان و جوانان با همکاری یونسکو در دست اجراست و مأموریت ما آگاهی‌بخشی و ایجاد بستر ارتباط علمی و فرهنگی با جهان است تا از این مسیر، توانمندی‌های ملی در حوزه فرهنگ و آموزش تقویت شود.
وی اظهار داشت: اقتصاد، سیاست و فرهنگ از هم جدا نیستند؛ هرچند کمیسیون ملی یونسکو در حوزه اقتصادی ورود مستقیم ندارد، اما تقویت تعاملات علمی و فرهنگی می‌تواند در بهبود روابط اقتصادی و اجتماعی کشور نیز اثرگذار باشد.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران گفت: تحریم‌های ظالمانه بر همکاری‌های علمی و انتقال فناوری تأثیر منفی داشته، اما ایران همچنان در مسیر تقویت دیپلماسی علمی و فرهنگی خود گام برمی‌دارد و اجازه نخواهد داد این محدودیت‌ها مانع پیشرفت کشور شود.
وی اظهار داشت: اقتصاد، سیاست و فرهنگ از هم جدا نیستند؛ هرچند کمیسیون ملی یونسکو در حوزه اقتصادی ورود مستقیم ندارد، اما تقویت تعاملات علمی و فرهنگی می‌تواند در بهبود روابط اقتصادی و اجتماعی کشور نیز اثرگذار باشد.فرطوسی افزود: در حال حاضر یونسکو درصدد اعطای جایزه‌ای علمی به یکی از دانشمندان ایرانی است، اما در روند انتقال آن با مشکلاتی ناشی از تحریم‌ها روبه‌رو هستیم. با این حال، این موضوع به‌طور جدی در حال پیگیری است تا حقوق علمی کشور و پژوهشگران ایرانی حفظ شود.
وی با اشاره به نقش یونسکو در موضوعات زیست‌محیطی یادآورشد: در حوزه محیط زیست نیز جای کار بسیار است. کمیسیون ملی یونسکو صلاح می‌داند درباره وضعیت زیست‌محیطی پایتخت و سایر کلان‌شهرها ابراز نگرانی کند، اما در عین حال، باید یادآور شد که تهران عضو شبکه شهرهای یادگیرنده یونسکو است و در زمینه ارتقای آگاهی زیست‌محیطی و توسعه هوش شهری عملکرد مثبتی داشته است.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در پاسخ به پرسشی درباره تأثیر شهادت دانشمندان ایرانی بر روند توسعه علمی کشور گفت: بی‌تردید از دست دادن دانشمندان، فاجعه‌ای برای جامعه علمی است و سال‌ها زمان می‌برد تا جایگزین آن‌ها پرورش یابد. با این حال، ایران سرزمین زاینده و بالنده‌ای است و همواره شخصیت‌های علمی و فرهنگی برجسته‌ای را به جهان معرفی کرده و خواهد کرد.
فرطوسی با تأکید بر نقش رسانه‌ها در تصویرسازی بین‌المللی از ایران اظهار داشت: ممکن است ایران‌هراسی در فضای بین‌الملل وجود داشته باشد، اما وظیفه ماست که چهره واقعی ایران فرهنگی، هنری و علمی را به دنیا نشان دهیم و نباید درگیر نگاه‌های منفی دیگران شویم، بلکه باید با تلاش، امید و پشتکار، توانمندی‌های علمی و فرهنگی خود را عرضه کنیم.
وی خاطرنشان کرد: حتی در شرایط دشوار اقتصادی و تحریم‌های علمی، مأموریت ما ایجاد مفاهمه مشترک با جهان است. هرچند دسترسی به برخی منابع علمی و پژوهشی محدود شده، اما می‌توان با تقویت همکاری‌های بین‌المللی، جایگاه ایران را در عرصه علم و فرهنگ تثبیت کرد.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران تأکید کرد: همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب و رئیس‌جمهور بر امید، تلاش و پیشرفت در شرایط دشوار تأکید دارند، کمیسیون ملی یونسکو نیز خود را موظف می‌داند تا سهمی مؤثر در ارتقای دیپلماسی علمی و فرهنگی کشور ایفا کند.
فرطوسی از گسترش همکاری‌های علمی و فرهنگی میان ایران و روسیه خبر داد و گفت: تعاملات علمی دو کشور می‌تواند دستاوردهای ارزشمندی برای ایران، منطقه و جهان به همراه داشته باشد.
وی بیان داشت: به‌زودی در نشست مشترکی درباره «دیپلماسی علمی» شرکت و در این نشست نیز سخنرانی می کنم.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران تأکید کرد: همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب و رئیس‌جمهور بر امید، تلاش و پیشرفت در شرایط دشوار تأکید دارند، کمیسیون ملی یونسکو نیز خود را موظف می‌داند تا سهمی مؤثر در ارتقای دیپلماسی علمی و فرهنگی کشور ایفا کند.
دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو در ایران با اشاره به تنوع سبک‌های میراث جهانی در ایران تصریح کرد: ایران در حوزه میراث ملموس و ناملموس ظرفیت‌های گسترده‌ای دارد؛ از جمله آیین شب یلدا، آیین‌های موسیقایی جنوب کشور، سنت لالایی‌خوانی با ترکمنستان، آیین حنا با امارات، و فرهنگ قهوه‌نوشی که همگی به‌صورت مشترک در حال ثبت در فهرست میراث فرهنگی یونسکو هستند.
فرطوسی با اشاره به اینکه در حوزه میراث ملموس نیز پرونده‌هایی مانند قلعه الموت و دره‌های تاریخی ایران در دست بررسی است، ادامه داد: همچنین با مشارکت کمیسیون ملی یونسکو، ثبت برخی روستاهای تاریخی مازندران در دستور کار قرار گرفته است.
وی با اشاره به فعالیت‌های ایران در حوزه «حافظه جهانی» اظهار داشت: پرونده‌های مشترکی میان ایران، هند و تاجیکستان در زمینه متون تاریخی و آثار تمدنی در حال پیگیری است.
به گفته دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو در ایران، این همکاری‌ها در امتداد مسیر تاریخی جاده ابریشم، نشان‌دهنده پیوندهای تمدنی دیرینه ایران با شرق و غرب است.
فرطوسی اضافه کرد: ایران تاکنون ۱۳ ذخیره‌گاه زیستی را در یونسکو به ثبت رسانده است که از منطقه ارس تا خلیج فارس و جزیره قشم را در بر می‌گیرد. همچنین ذخیره‌گاه «دالان‌کوه اصفهان» برای ثبت جهانی پیشنهاد شده و در صورت تأیید، چهاردهمین ذخیره‌گاه زیستی ایران خواهد بود.
وی با اشاره به معرفی چهره‌های شاخص فرهنگی ایران گفت: در سال ۲۰۲۴ میلادی، علامه طباطبایی به عنوان «فیلسوف صلح»، بایزید بسطامی به عنوان «عارف گستر» و ابن‌سینا به عنوان «اندیشمند صلح و عقلانیت» در فهرست شخصیت‌های جهانی یونسکو ثبت شدند.
وی تأکید کرد: تاکنون ۴۳ رویداد و شخصیت ایرانی در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده‌اند که این دستاورد نتیجه همکاری و پیگیری مستمر وزارت میراث فرهنگی و کمیسیون ملی یونسکو است.