به گزارش ایرنا، قرآن کریم به عنوان کلام‌الله مجید، محور اصلی زندگی دینی و فرهنگی مسلمانان است و انس روزافزون جامعه با این کتاب آسمانی، از مهم‌ترین شاخص‌های ارتقای فرهنگ دینی و سلامت معنوی جامعه محسوب می‌شود.
در این راستا، فعالیت‌های قرآنی نقش بی‌بدیلی در ایجاد پیوند مستحکم بین مردم و قرآن دارند و می‌توانند زمینه‌ساز ارتقای معرفت دینی، تقویت ارزش‌های اخلاقی و تقویت وحدت و همدلی در جامعه شوند.
استان خراسان جنوبی یکی از استان‌های فرهنگی کشور است که ظرفیت‌های قابل توجه و ارزشمندی در حوزه قرآن و عترت دارد، اما بررسی دقیق‌تر این فعالیت‌ها نشان می‌دهد که در کنار نقاط قوت، چالش‌ها و ضعف‌هایی نیز وجود دارد که نیازمند تحلیل و راهکارهای اساسی است، به همین منظور میزگرد خبرگزاری ایرنا با موضوع «بررسی قوت‌ها و ضعف‌های فعالیت‌های قرآنی در خراسان جنوبی» با حضور رئیس گروه قرآن و عترت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان جنوبی، رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل تبلیغات اسلامی، رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه، مدیرعامل اتحادیه مؤسسات قرآنی استان و مدیر موسسه قرآنی ثقلین برگزار شد تا ضمن مرور دستاوردهای موجود، راهکارهای عملی و مؤثر برای افزایش انس مردم با قرآن و توسعه فعالیت‌های قرآنی در خراسان جنوبی ارائه شود که در ادامه به بررسی کامل این مباحث خواهیم پرداخت.
موسسات قرآنی نیازمند هویت قانونی و حمایت اجرایی
رئیس اتحادیه موسسات قرآنی خراسان جنوبی با بیان اینکه موضوع مؤسسات قرآنی هنوز در نظام اداری کشور به جایگاه حقیقی خود نرسیده است، گفت: موسسات قرآنی باید به‌عنوان یک رکن آموزش و ترویج فرهنگ قرآنی در ساختار فرهنگی کشور شناخته شوند و دستگاه‌ها تسهیل‌گر فعالیت آنها باشند.
هادی مساح ادامه داد: چالشی که امروز درباره مؤسسات قرآنی وجود دارد، اصالت و موجودیت آنها است؛ یعنی پذیرش موسسات به‌عنوان نهاد قانونی و ذی‌صلاح در ساخت فرهنگ قرآنی هنوز انجام نشده و برخی ادارات و نهادها حاضر نیستند این نهاد را به رسمیت بشناسند و برای آن جایگاه قانونی قائل شوند.
وی اظهار کرد: اگر در تئوری همه دستگاه‌ها بگویند موسسه باید کار کند، اما در عمل به آن هویت داده نشود، کار مؤسسات پیش نمی‌رود.
رئیس اتحادیه موسسات قرآنی خراسان جنوبی عنوان کرد: البته برخی نهادها مثل تبلیغات اسلامی، ارشاد، اوقاف و بسیج در مقوله ترویج قرآنی با موسسات همکاری‌هایی دارند، اما هنوز پذیرش قانونی فعالیت مؤسسات به‌صورت یک تکلیف و نقش اساسی کمابیش شکل نگرفته است.
وی افزود: در برخی موارد، نهادها برنامه‌های قرآنی خود را مستقیم اجرا می‌کنند در حالی که بر اساس ضوابط و اصول، اجرای حوزه قرآنی باید به مؤسسات سپرده شود و مثلاً وزارتخانه‌ها می‌توانند برگزاری دوره‌ها و برنامه‌های قرآنی پرسنل و خانواده‌ها را به مؤسسات بسپارند تا آنها به‌صورت تخصصی اجرا کنند.
مساح گفت: چند موسسه در استان با نهادهایی مانند کمیته امداد و بهزیستی قرارداد همکاری بسته‌اند و برنامه‌های قرآنی برای مددجویان و کارکنان اجرا می‌کنند اما این همکاری‌ها محدود است و هنوز جایگاه موسسه به‌صورت نهاد عمومی پذیرفته نشده است.
وی به موضوع اجرای برنامه‌های قرآنی اشاره کرد و گفت: بسیاری از این برنامه‌ها، که طبق اصل ۴۴ قانون اساسی باید به موسسات قرآنی واگذار شوند، در عمل با مشکلات زیادی مواجه هستند و بسیاری از دستگاه‌های اجرایی و نهادهای مختلف به‌ویژه در استان‌ها، علاقه‌مند به هم‌افزایی در اجرای برنامه‌های قرآنی نیستند و این امر موجب ایجاد موازی‌کاری‌های فراوانی در این زمینه شده است.
رئیس اتحادیه موسسات قرآنی خراسان جنوبی ادامه داد: اگر قرار باشد در خصوص برنامه‌های قرآنی، هم‌افزایی صورت بگیرد، موسسات قرآنی باید به اصالت خود شناخته شوند و مسئولان اجرایی در سطح استان‌ها و کشور باید به این موسسات اعتماد کرده و در جهت حمایت از آنها گام بردارند.
وی افزود: موسسات قرآنی، به‌ویژه در استان‌های کوچک، با مشکلات مالی فراوانی مواجه هستند و بسیاری از این موسسات به دلیل هزینه‌های بالای اجاره‌بها و عدم توانایی در تأمین منابع مالی تعطیل شده‌اند در حالی که برخی از این مؤسسه‌ها دارای کادر قوی و حرفه‌ای هستند و می‌توانستند تاثیرات زیادی در جامعه بگذارد.
مساح همچنین به مشکلاتی که موسسات قرآنی در برگزاری برنامه‌های مختلف دارند اشاره کرد و توضیح داد: عدم حمایت مناسب از این موسسات موجب شده که آنها نتوانند به اهداف خود در ترویج قرآن و فرهنگ قرآنی برسند. به‌علاوه، نبود یک برنامه‌ریزی منسجم و هماهنگ بین دستگاه‌های مختلف مانند وزارت ارشاد، تبلیغات اسلامی و کانون‌های فرهنگی سبب شده که در بسیاری از موارد برنامه‌های قرآنی به شکلی پراکنده و بدون تاثیرگذاری مطلوب اجرا شوند.
رئیس اتحادیه موسسات قرآنی خراسان جنوبی از ضرورت ایجاد هماهنگی بیشتر بین این نهادها سخن گفت و تأکید کرد: شوراهای فرهنگی قرآنی باید برای این امر پیشقدم شوند و افراد ذی‌صلاح از موسسات قرآنی را به‌عنوان نهادهای اصلی در اجرای برنامه‌های قرآنی به رسمیت بشناسند.
وی به لزوم توجه بیشتر به فعالیت‌های قرآنی در فضای عمومی و رسانه‌ها اشاره کرد و گفت: شهرداری‌ها و نهادهای عمومی باید به ترویج آیات قرآنی در فضاهای عمومی مانند بیلبوردها، بیمارستان‌ها و دیگر اماکن عمومی توجه بیشتری داشته باشند.
مساح بر اهمیت استفاده از ظرفیت‌های موجود برای ارتقای سطح فرهنگی جامعه تأکید کرد و گفت: دستگاه‌های اجرایی می‌توانند با همکاری موسسات قرآنی برنامه‌های مفیدی را برای کارکنان خود و مردم برگزار کنند و این کار می‌تواند موجب ایجاد هم‌افزایی در جامعه شود و مشکلات مالی و اجرایی موسسات قرآنی را تا حدودی حل کند.
وی با اشاره به مشکلاتی که در ارتباط با دستگاه‌های اجرایی وجود دارد، افزود: ۷۵ موسسه قرآنی در خراسان جنوبی دارای موافقت اصولی هستند، اما تنها تعداد کمی از این موسسات به‌طور مستمر با دستگاه‌های اجرایی همکاری می‌کنند.
رئیس اتحادیه موسسات قرآنی خراسان جنوبی به مسئله موازی‌کاری بین موسسات قرآنی، کانون‌ها و دارالقرآن بسیج اشاره کرد و گفت: در برخی شهرها، مؤسسات قرآنی، کانون‌های فرهنگی هنری مساجد و دارالقرآن بسیج همزمان ادعای اجرای فعالیت قرآنی دارند که این وضعیت نه تنها باعث هدر رفت منابع می‌شود، بلکه مخاطبان را سردرگم می‌کند.
وی تأکید کرد: شورای توسعه فرهنگ قرآنی استان باید پای کار بیاید و متولی هماهنگ‌کننده باشد و مدیریت فعالیت‌های قرآنی به موسسات مستعد واگذار شود تا از همپوشانی و پراکندگی جلوگیری شود.
مساح با انتقاد از روند فعلی محاسبه مالیات برای موسسات قرآنی در حالی که معاف از آن هستند، گفت: موسسات قرآنی که در حوزه آموزش، ترویج و نهادینه‌سازی فرهنگ قرآنی فعالیت می‌کنند، نباید مانند واحدهای اقتصادی و تجاری مشمول مالیات شوند.
وی یادآور شد: بسیاری از موسسات قرآنی، به‌ویژه در شهرستان‌های کوچک، فعالیت خود را با قراردادهای محدود و اعتبارات خرد ادامه می‌دهند و اغلب حتی به سقف درآمد مشمول مالیات نمی‌رسند، اما همچنان مشمول مالیات اعلام می‌شوند.
رئیس اتحادیه موسسات قرآنی خراسان جنوبی با بیان اینکه این موسسات نه سودآور هستند و نه فعالیت اقتصادی دارند، افزود: فعالیت این موسسات فرهنگی و آموزشی است و تنها هدف‌مان تربیت نسل متعهد به قرآن است؛ اما در عمل، با نگاهی کاملاً مالیاتی مواجه می‌شویم که فشار زیادی بر ما وارد کرده است.
ضرورت نقش‌آفرینی جدی‌تر شورای توسعه فرهنگ قرآنی
مساح با بیان اینکه یکی از مشکلات عمده‌ای که موسسات قرآنی با آن مواجه هستند، نبود توجه کافی به فرهنگ قرآنی در خانواده‌ها است، تاکید کرد: اگر قرآن در خانواده‌ها جاری و ساری باشد، می‌توان تاثیرات مثبت آن را در جامعه مشاهده کرد و ما می‌خواهیم که همزمان با آموزش قرآن، فرهنگ قرآنی در خانواده‌ها و در مدارس به‌طور جدی وارد شود چون از این طریق بسیاری از مشکلات اجتماعی و فرهنگی که امروز جامعه با آنها روبه‌رو است، حل می‌شود.
وی با بیان اینکه فرهنگ عمومی جامعه نیازمند تقویت بنیادین از مسیر آموزه‌های قرآنی است چون خانواده‌هایی که فضای قرآنی در آنها جاری است، معمولاً از آسیب‌های اجتماعی کمتری رنج می‌برند؛ اما متأسفانه این ظرفیت عظیم در سیاست‌گذاری فرهنگی مغفول مانده است.
رئیس اتحادیه موسسات قرآنی خراسان جنوبی با طرح این سوال که شورای فرهنگ عمومی استان چه میزان به مسائل قرآنی پرداخته و چه جایگاهی برای موسسات قرآنی قائل شده است؟ اظهار کرد: در بسیاری از جلسات این شورا، از فعالان قرآنی و اتحادیه موسسات دعوت نمی‌شود و نقش قرآن در ارتقاء فرهنگ عمومی عملاً نادیده گرفته می‌شود.
وی با بیان اینکه بی‌توجهی به حوزه قرآن، پیامدهای منفی فرهنگی و اجتماعی به همراه دارد، افزود: وقتی برای برگزاری یک کنسرت تمام ارکان استان بسیج می‌شوند، چرا برای ترویج فعالیت‌های قرآنی همین اراده و پیگیری وجود ندارد؟
مساح بیان کرد: اگر واقعاً می‌خواهیم فرهنگ عمومی جامعه ارتقاء یابد، باید همان‌گونه که برای موسیقی و هنر سرمایه‌گذاری می‌شود، برای قرآن هم هزینه و تبلیغ انجام گیرد و شورای فرهنگ عمومی باید نقش راهبردی‌تری ایفا کرده و حضور موسسات قرآنی را در سیاست‌گذاری‌های فرهنگی نهادینه کند.
به گفته وی، شهرداری‌ها نیز می‌توانند در این مسیر اثرگذار باشند؛ به عنوان مثال، از ظرفیت بیلبوردهای سطح شهر برای انتشار آیات و پیام‌های تدبری قرآن استفاده شود، اما در عمل این فضاها به ندرت در اختیار محتوای دینی قرار می‌گیرد.
رئیس اتحادیه موسسات قرآنی خراسان جنوبی تأکید کرد: فرهنگ قرآنی باید همانند زبان انگلیسی در نگاه خانواده‌ها به عنوان یک ضرورت تلقی شود؛ چرا که تربیت نسل آینده بدون اتصال عمیق با قرآن امکان‌پذیر نیست.
وی بر لزوم تحول در شیوه‌های آموزش قرآن کریم متناسب با نیازهای نسل جدید و شرایط فرهنگی جامعه امروز تأکید کرد و گفت: فرزندی که امروز با گوشی هوشمند بزرگ می‌شود، با مدل‌های مختلف فرهنگی آشناست و نیاز دارد تا فرهنگ قرآنی نیز در همان چارچوب به او منتقل شود لذا موسسات قرآنی باید ابتکار عمل داشته باشند و خوراک متناسب با این نیازها را ارائه دهند.
مساح با بیان اینکه استقبال مردمی و انگیزه موسسات دو بال حرکت در مسیر توسعه آموزش‌های قرآنی هستند، افزود: اگر مردم استقبال کنند، موسسات نیز مجبور به حرکت می‌شوند و این تعامل دوطرفه است و باید زمینه آن فراهم شود.
وی با انتقاد از نبود زیرساخت‌های کافی برای آموزش حضوری و مجازی قرآن در استان، اظهار کرد: شهریه دوره‌های سه‌ماهه قرآن‌آموزی حدود ۲۵۰ هزار تومان است که برای بسیاری از خانواده‌ها سنگین است و از سوی دیگر، دعوت از استادان برجسته از تهران و قم نیز با هزینه‌های بالا همراه است و آموزش مجازی تا حدی می‌تواند جایگزین باشد، اما برخی آموزش‌ها نیاز به حضور و کارگاه عملی دارند.
رئیس اتحادیه موسسات قرآنی خراسان جنوبی خواستار نقش‌آفرینی جدی شورای توسعه فرهنگ قرآنی در استان شد و گفت: این شورا می‌تواند با هدفمند کردن اعتبارات و مطالبه‌گری از دستگاه‌های اجرایی، زمینه برگزاری دوره‌های آموزشی توسط موسسات قرآنی را فراهم کند.
وی همچنین به تجربه موفق طرح‌های ملی زندگی با آیه‌ها اشاره کرد و گفت: اما برخی برنامه‌ها باید به صورت منطقه‌ای و بومی‌سازی شده اجرا شوند مثلاً طرحی که در خراسان جنوبی جواب می‌دهد، ممکن است در استان دیگر مؤثر نباشد.
مساح با اشاره به ظرفیت‌های مغفول‌مانده استان، گفت: در ماه رمضان جلسات خانگی قرآن رونق دارد، اما نباید این فعالیت‌ها محدود به یک ماه باشد چون اگر این جلسات تقویت شوند، می‌توانند فرهنگ قرآنی را در خانواده‌ها نهادینه کنند.
چالش‌های پیش‌روی موسسات قرآنی
مدیرعامل مؤسسه فرهنگی‌قرآنی ثقلین خراسان جنوبی هم به شکل‌گیری این موسسه قرآنی در استان اشاره کرد و گفت: فعالیت‌های موسسه با برگزاری کلاس‌های حفظ قرآن از سال ۱۳۸۴ آغاز شد و در ابتدا ۵۰ نفر در این دوره شرکت کردند که این برنامه با استقبال خوب مردم روبه‌رو شد و به مرور زمان موسسه در رشته‌های مختلف قرآنی صوت و لحن، تجوید، روخوانی و روان‌خوانی گسترش یافت.
علی زرگری ادامه داد: پس از مدت زمانی، موسسه اقدام به برگزاری کلاس‌های پیش‌دبستانی کرد که با استقبال چشمگیر خانواده‌ها مواجه شد اما شیوع ویروس کرونا باعث تعطیلی این فعالیت موسسه شد.
وی به مشکلات زیرساختی اشاره کرد و افزود: یکی از مشکلات اصلی موسسه، کمبود فضای فیزیکی و مکان مستقل است و برای برگزاری کلاس‌های قرآنی به مکانی بزرگ و استاندارد نیاز داریم که هزینه‌های بالای اجاره و نبود فضاهای مناسب، بزرگ‌ترین چالش موسسات به‌شمار می‌آید.
مدیرعامل مؤسسه فرهنگی‌قرآنی ثقلین خراسان جنوبی خواستار ارائه تسهیلات به موسسات قرآنی برای تأمین اجاره مکان مناسب و نوسازی و به‌روزرسانی تجهیزات آموزشی جهت تدوام فعالیت‌های قرآنی شد.
وی به لزوم جذب و آموزش مربیان متخصص در موسسات قرآنی اشاره کرد و افزود: یکی از چالش‌های دیگر، جذب مربیان متخصص و توانمند است و اگرچه نیروهای آموزش‌دیده داریم، اما نیازمند تقویت و توانمندسازی بیشتر هستند تا بتوانیم به‌طور مؤثرتر به فعالیت‌های قرآنی ادامه دهیم.
زرگری با اشاره به مشکلات مالی و اجرایی موسسات قرآنی در خراسان جنوبی، خواستار بازنگری در نحوه اعمال معافیت‌های مالیاتی و حمایت‌های نهادهای متولی شد و گفت: هرچند قانون‌گذار معافیت مالیاتی برای موسسان قرآنی را پیش‌بینی کرده، اما در اجرا از پذیرش این معافیت امتناع می‌کنند و از موسسات می‌خواهند تعهدات و محاسبات پیچیده مالی انجام دهند؛ در حالی که بسیاری از این موسسات ظرفیت استخدام حسابدار یا نیروی تخصصی ندارند.
وی با اشاره به اینکه قوانینی که در نقاط دیگر کشور با تساهل همراه است اما در خراسان جنوبی با سختگیری خاصی اعمال می‌شود، افزود: به دنبال معافیت بی‌قید و شرط برای مراکز قرآنی نیستیم که تخفیف‌های غیرمعقول بخواهیم، بلکه انتظار داریم فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی قرآنی که با هدف خدمت عمومی انجام می‌شوند، از سازوکارهای مالیاتی و بوروکراسی‌های سنگین معاف یا تسهیل شوند تا موسسات بتوانند روی مأموریت فرهنگی خود تمرکز کنند.
مدیرعامل مؤسسه فرهنگی‌قرآنی ثقلین خراسان جنوبی تأکید کرد که لازم است وزارتخانه‌ها و سازمان‌های متولی با هماهنگی دستگاه‌های مالیاتی دستورالعمل مشخص و واحدی برای موسسات فرهنگی و قرآنی تدوین و اجرا کنند تا از بروز تفسیرهای سلیقه‌ای جلوگیری شود و این نهادها بتوانند بدون بار مالی غیرضروری به فعالیت‌های آموزشی و ترویجی خود ادامه دهند.
وی همچنین خواستار تقویت ترویج وقف قرآنی و نقش خیّرین و نهادهای حمایتی در تامین محل و هزینه‌های موسسات قرآنی برای تدوام فعالیت آنان شد و گفت: خیّرین معمولاً با نیت خیر خانه یا مکان در اختیار قرار می‌دهند یا در اجاره کمک می‌کنند؛ اما وقتی نهادهای حمایتی یا دولت پروژه‌ای را به یک خیر معرفی می‌کنند و در ادامه از مؤسسه مالیات مطالبه می‌شود، عملاً انگیزه‌ها تضعیف می‌شود.
زرگری از مسئولان خواست با استقبال خوب مردمی از فعالیت‌های قرآنی در زمینه تشویق حافظان قرآن اقدامات جدی‌تری انجام دهند زیرا این کار نه تنها باعث تقویت فرهنگ قرآنی در جامعه می‌شود بلکه به گسترش فعالیت‌های قرآنی و حفظ قرآن در سراسر کشور کمک خواهد کرد.
بیش از هزار نفر و ۳۰۰ نفر تا پایان سال حافظ قرآن می‌شوند
رئیس اداره قرآن و عترت اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان جنوبی هم گفت: طرح ۳۱۳ با موضوعات قرآنی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اقدامات سال گذشته، با هدف تربیت حافظان قرآن کریم و با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری انجام شد.
سید علی زمزم افزود: در ادامه این مسیر، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی امسال مأموریت تربیت ۱۰۰ هزار حافظ را به استان‌ها واگذار کرده که سهم خراسان جنوبی از این طرح یک هزار و ۳۸۶ نفر تعیین شده است.
وی تصریح کرد: از این تعداد، ۳۰ درصد به ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد و ۷۰ درصد به موسسات قرآنی زیرمجموعه اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی اختصاص یافته که این ظرفیت در استان با توجه به زیرساخت‌ها و استعدادهای موجود، به خوبی تحقق خواهد یافت.
رئیس اداره قرآن و عترت اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان جنوبی همچنین با اشاره به تأکیدات نوروزی مقام معظم رهبری درباره نهج‌البلاغه، اظهار کرد: این کتاب گران‌سنگ در سال‌های اخیر مغفول مانده بود؛ بر همین اساس، برنامه‌ریزی گسترده‌ای برای اجرای کارگاه‌های آموزشی و همایش‌هایی با محوریت اندیشه تمدنی امام علی (ع) در چهار شهرستان عشق‌آباد، فردوس، زیرکوه و سربیشه انجام شد.
وی با بیان اینکه در سال جاری هفدهمین نمایشگاه بزرگ قرآن کریم همزمان با آغاز ماه مبارک رمضان با همکاری اتحادیه موسسات قرآنی برگزار خواهد شد، افزود: سال گذشته با اختصاص اعتبارات فرهنگی ویژه، ۵۰ محفل قرآنی با حضور قاریان ممتاز استانی و ملی در سراسر استان برگزار شد و امسال نیز تاکنون ۲۴ محفل برگزار شده و تا پایان سال چند محفل دیگر در سطح شهرستان‌ها برگزار می‌شود.
زمزم ادامه داد: اعتبارات فرهنگی سال گذشته از محل قرارگاه شهید آوینی(طرح ۳۱۳) و به‌صورت ویژه تخصیص یافت، اما امسال اعتبارات به صورت برنامه‌محور و بر اساس تفاهم‌نامه معاونت توسعه وزارت ارشاد تخصیص می‌یابد که بر این اساس، سهم هر استان برای برنامه‌هایی همچون نمایشگاه قرآن، تربیت حافظ و محافل مشخص شده است.
رئیس اداره قرآن و عترت اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان جنوبی با اشاره به وجود ۵۱ موسسه قرآنی دارای مجوز از اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، اظهار کرد: امسال صدور مجوز چهار موسسه جدید برای توسعه فعالیت‌های قرآنی در مناطق کم‌برخوردار استان تعریف شده است.
وی افزود: فعالیت موسسات قرآنی باید در سامانه حمد ثبت شود، چراکه در غیر این صورت، باعث عدم رصد فعالیت‌ها و محرومیت آنان از مزایایی چون بیمه فعالان قرآنی می‌شود.
زمزم با اشاره به گسترش فضای مجازی گفت: سال گذشته فعالیت‌های ابتکاری بسیاری با موضوع سبک زندگی قرآنی صورت گرفت؛ از جمله طرح زندگی با آیه‌ها که با همکاری سازمان تبلیغات اسلامی برگزار و خراسان جنوبی موفق به کسب رتبه اول کشوری در این حوزه شد.
وی با تاکید بر لزوم تعامل بیشتر مساجد و حسینیه‌ها با موسسات قرآنی بیان کرد: بسیاری از مساجد استان دارای ظرفیت بسیار خوبی هستند که می‌توان در ساعات غیر از برگزاری نماز جماعت، از آنها برای آموزش و برنامه‌های قرآنی استفاده کرد.
رئیس اداره قرآن و عترت اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان جنوبی ادامه داد: استفاده از این ظرفیت، هزینه‌های سنگین اجاره و خرید مکان را برای موسسات کاهش داده و هم‌افزایی مطلوبی بین مساجد و موسسات قرآنی ایجاد می‌کند.
خراسان جنوبی؛ پیشگام در خانه‌های قرآنی کشور
وی با اشاره به آمار خانه‌های قرآنی یادآور شد: از هفت هزار و ۸۰ خانه قرآنی ثبت‌شده در کشور، ۱۲.۳ درصد مربوط به خراسان جنوبی است که نشان‌دهنده جایگاه ممتاز استان در ترویج فرهنگ قرآنی به‌ویژه در روستاها و مناطق دورافتاده است.
زمزم تصریح کرد: یکی از ظرفیت‌های مغفول برای پشتیبانی مالی از فعالیت‌های قرآنی، بهره‌گیری از مسئولیت اجتماعی صنایع و شرکت‌ها است زیرا اگر این شرکت‌ها بخشی از مالیات خود را در حوزه تربیت حافظ و قاری قرآن اختصاص دهند، بخش بزرگی از مشکلات مالی موسسات قرآنی رفع خواهد شد.
وی با اشاره به تغییر رویکرد اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی به سمت توانمندسازی موسسات قرآنی با برون‌سپاری امور، گفت: هدف این است که موسسات قرآنی به سطحی از توانمندی برسند که مجری مستقیم برنامه‌های قرآنی باشند لذا امسال پیشنهاد شد که اتحادیه موسسات قرآنی به‌عنوان نهاد تخصصی اجرای برنامه‌های نمایشگاه قرآن را بر عهده گیرد تا کیفیت اجرا نیز حفظ شود.
رئیس اداره قرآن و عترت اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان جنوبی تاکید کرد: اعتماد به موسسات قرآنی و واگذاری کار به آنها، علاوه بر افزایش کیفیت، باعث انگیزه و پویایی بیشتر در این حوزه خواهد شد.
کمبود موقوفات قرآنی/ لزوم ورود خیران
رئیس اداره امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی گفت: یکی از مهم‌ترین مشکلات فعالیت قرآنی در خراسان جنوبی، کمبود موقوفات دارای درآمد و فقدان بودجه دولتی ثابت است که بسیاری از موقوفات در مناطق روستایی هستند و به دلیل خشکسالی درآمد ندارند.
علیرضا محمدنژاد تصریح کرد: به همین دلیل، اوقاف استان نمی‌تواند کمک مالی مستقیمی به مؤسسات قرآنی کند و تعامل با خیران، مؤسسات و دستگاه‌های فرهنگی برای پشتیبانی ضروری است.
وی با اشاره به تلاش برای هدایت خیرین به وقف قرآنی افزود: اخیراً خانه‌ای در قائن به ارزش ۹ میلیارد تومان وقف فعالیت‌های قرآنی شده است اما باید فرهنگ وقف قرآنی بیشتر در استان گسترش یابد.
رئیس اداره امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی تأکید کرد: اگر منابع مالی و موقوفات بیشتری فراهم شود، وضعیت فعالیت‌های قرآنی در استان دگرگون خواهد شد و استمرار این روند نیازمند همکاری دستگاه‌ها، مؤسسات و مردم است.
وی با اشاره به اینکه مسابقات قرآن اوقاف یکی از عرصه‌های تخصصی قرآنی کشور است که شرکت در مراحل نهایی و بین‌المللی آن برای قاریان و حافظان آرزوی مهمی محسوب می‌شود گفت: استان طی سال‌های اخیر موفق به کسب رتبه‌های نخست در رشته‌های حفظ قرآن و اذان در مسابقات کشوری شده است و هر سال افرادی از استان به مرحله نهایی کشوری راه می‌یابند.
محمدنژاد افزود: در نیمه اول سال جاری، استان در برگزاری چهل و هشتمین دوره مسابقات قرآن تخصصی فعال بوده و ۲ هزار و ۳۳۲ نفر در رشته‌های قرائت تحقیق، حفظ قرآن، اذان و معارف در سطوح شهرستانی و استانی ثبت‌نام کرده‌اند که برگزیدگان به مرحله کشوری اعزام خواهند شد.
وی یادآور شد: در نیمه اول سال جاری، اداره کل اوقاف و امور خیریه استان ۱۷ محفل قرآنی در اماکن متبرکه برگزار کرده است و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال حداقل ۱۰ محفل انس با قرآن دیگر برگزار شود.
خراسان جنوبی پیشتاز آموزش مجازی قرآن در کشور
محمدنژاد بیان کرد: مرکز مجازی حفظ قرآن کریم خراسان جنوبی ویژه خوهران، یکی از سه مرکز شاخص کشور در زمینه آموزش غیر حضوری حفظ قرآن، از آغاز فعالیت رسمی خود در سال ۱۳۹۵ تاکنون، میزبان بیش از ۲ هزار و ۳۰۰ قرآن‌آموز از سراسر کشور بوده و موفق به تربیت ۱۰۰ حافظ کل قرآن کریم شده است.
وی با اشاره به اینکه هم‌اکنون ۳۵۰ قرآن‌آموز به‌صورت فعال در حال فراگیری هستند، گفت: این مرکز که در مجموعه فرهنگی- مذهبی امامزادگان باقریه بیرجند و تحت نظارت اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی فعالیت می‌کند، با بهره‌گیری از چهار کارشناس حافظ کل قرآن، آموزش‌های هدفمند، منظم و تلفنی را به طیف وسیعی از اقشار جامعه و در گروه‌های سنی مختلف ارائه می‌دهد.
رئیس اداره امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی در ادامه از تأسیس مرکز مشابهی برای برادران در سال ۱۴۰۱ خبر داد که با حضور سه کارشناس و حدود ۵۰ قرآن‌آموز فعالیت خود را آغاز کرده و در حال توسعه است.
وی افزود: ستاد راهبری حفظ قرآن کریم در استان نیز مدیریت کلاس‌های حضوری را بر عهده دارد؛ تاکنون ۹۴ کلاس فعال در سطح استان برگزار شده و بیش از یک هزار و ۳۰۹ قرآن‌آموز در حال حفظ قرآن هستند که کلاس‌ها بیشتر در مراکز مساجد برگزار و توسط مربیانی که حافظ حداقل ۱۵ جزء هستند، اداره می‌شوند.
محمدنژاد یادآور شد: همچنین مدرسه شبانه‌روزی حفظ قرآن در حسینیه امام رضا(ع) با مدیریت اجرایی مؤسسه بیت الاحزان فعالیت می‌کند و تاکنون ۱۷۰ حافظ کل قرآن از آن فارغ‌التحصیل شده‌اند.
نبود انس عمومی با قرآن؛ گمشده بزرگ جامعه امروز
رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل تبلیغات اسلامی خراسان جنوبی نیز نبود ارتباط عمیق و مستمر مردم با قرآن را مهم‌ترین معضل حوزه فرهنگ دینی کشور دانست و گفت: اگر جامعه امروز ما ارتباطی زنده و قلبی با قرآن پیدا کند، بسیاری از مسائل فرهنگی و اجتماعی حل خواهد شد.
حسن سلمانی افزود: هرچند اقدامات خوبی از سوی نهادها و مؤسسات در حوزه قرآن صورت گرفته، اما در مقایسه با ضرورت‌هایی که مقام معظم رهبری بارها به آن اشاره کرده‌اند، هنوز نتوانسته‌ایم جامعه را به انس واقعی با قرآن برسانیم.
وی با اشاره به تفاوت نگاه مردم نسبت به قرآن و اهل بیت علیهم‌السلام، تصریح کرد: در جامعه ما، مردم ارتباط قلبی و زنده‌ای با اهل بیت دارند و وقتی به حرمین ائمه اطهار می‌روند، با آنان صحبت و درد دل می‌کنند، حاجت می‌خواهند و باور دارند که شنیده می‌شوند؛ اما هنوز چنین رابطه‌ای با قرآن وجود ندارد.
رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل تبلیغات اسلامی خراسان جنوبی بیان کرد: مشکل اینجاست که مردم قرآن را مانند یک موجود زنده نمی‌بینند و آن را صرفاً یک کتاب می‌دانند، در حالی که حقیقت قرآن کلام الهی و وجود مکتوب خداوند است.
وی ادامه داد: وقتی قرآن کریم را می‌گشاییم، باید باور داشته باشیم که خداوند دارد با ما صحبت می‌کند، اما این درک هنوز در ذهنیت بسیاری از افراد شکل نگرفته است.
سلمانی افزود: حتی ارتباط با امام زمان (عج) نیز در جامعه کمرنگ‌تر از سایر ائمه اطهار است؛ در حالی‌که طبق اعتقادات شیعی، امام عصر، حجت زنده خدا بر روی زمین است و باید با او ارتباط مستقیم داشته باشیم.
وی تأکید کرد: اگر با همین نگاه فلسفی به قرآن بنگریم، درمی‌یابیم که کلام خدا در قرآن، نوعی وجود لفظی و مکتوب خداوند است و باید با آن مانند یک مخاطب زنده برخورد کنیم لذا اگر این نگاه حاکم شود، انس با قرآن شکل می‌گیرد و اثرگذاری آن در زندگی فردی و اجتماعی مردم نمایان خواهد شد.
رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل تبلیغات اسلامی خراسان جنوبی با یادآوری حدیث ثقلین گفت: پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «من در میان شما دو چیز گرانبها می‌گذارم؛ قرآن و اهل بیت» طبق این حدیث، ثقل اکبر قرآن و ثقل اصغر اهل بیت هستند اما در عمل، نگاه جامعه ما بیشتر به سمت اهل بیت رفته و نقش قرآن کمرنگ شده است در حالی‌که این دو مکمل یکدیگرند و باید در کنار هم مورد توجه قرار گیرند.
وی گفت: این مسأله تنها مربوط به نسل امروز نیست؛ بلکه ریشه‌ای تاریخی دارد که از صدر اسلام آغاز شده و در طول قرون، تشدید یافته است.
درب مساجد برای فعالیت‌های قرآنی باز نیست
سلمانی در ادامه با انتقاد از وضعیت کنونی مساجد در پذیرش فعالیت‌های قرآنی گفت: در بسیاری از مساجد، هیئت‌های مذهبی جایگاه تثبیت‌شده دارند اما مؤسسات قرآنی برای استفاده از فضای مسجد باید اجاره پرداخت کنند و این نگاه تجاری به فعالیت‌های قرآنی برخلاف روح مسجد و آموزه‌های اسلامی است.
وی افزود: این در حالی است که باید مساجد، برنامه‌های قرآنی را به‌صورت منظم و رایگان برگزار کنند و با همکاری مؤسسات، فضایی مناسب برای جذب نسل جوان به فعالیت‌های قرآنی فراهم کنند.
رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل تبلیغات اسلامی خراسان جنوبی با اشاره به کمرنگ بودن نقش مؤسسات قرآنی در بطن جامعه اظهار کرد: مؤسسات قرآنی به جای اینکه در متن فعالیت‌های دینی مردم قرار داشته باشند، اما به دلیل کمبود فضا یا همان اجاره‌های سنگین به حاشیه شهر رانده شده‌اند و گاهی حتی تعطیل می‌شوند.
شرکت‌کنندگان در این میزگرد، بر این نکته تأکید کردند که آینده فعالیت‌های قرآنی در خراسان جنوبی، با وجود چالش‌های موجود، با برنامه‌ریزی دقیق، حمایت نهادها و مشارکت مردم می‌تواند به چشم‌اندازی روشن و پایدار منتهی شود؛ آینده‌ای که در آن، قرآن کریم نه‌تنها محور تعلیم و تربیت، بلکه محور سبک زندگی فردی و اجتماعی قرار گیرد.