گروه دیپلماتیک – همشهری آنلاین: عراق در آستانه برگزاری ششمین انتخابات پارلمانی پس از سقوط رژیم صدام حسین در تاریخ ۱۱ نوامبر ۲۰۲۵ قرار دارد؛ انتخاباتی که قرار است سرنوشت ۳۲۹ کرسی مجلس نمایندگان را تعیین کند.
رقابت‌های سیاسی پرهزینه، رد صلاحیت صدها نامزد و گسترش شکاف میان جریان‌های سیاسی، انتخابات امسال را به یکی از گران‌ترین و حساس‌ترین رقابت‌های سیاسی دو دهه اخیر عراق تبدیل کرده است.
درباره انتخابات پارلمانی
- تاریخ برگزاری: ۱۱ نوامبر سال ۲۰۲۵
- ششمین انتخابات پارلمانی پساصدام
- تعداد واجدان شرایط: ۲۱ میلیون و ۴۹۱ هزار نفر
- رأی‌گیری عمومی: ۲۰میلیون و ۶۳ هزار نفر
- رأی‌گیری ویژه (نیروهای امنیتی و حشد الشعبی): یک میلیون و ۳۱۴ هزار نفر
- رأی‌دهندگان آواره: ۲۶,۵۰۰ نفر
- تعداد مراکز رأی‌گیری: ۹,۵۳۹ مرکز در سراسر عراق
- ایستگاه‌های اخذ رأی: ۴,۳۸۳ ایستگاه
- کرسی‌های پارلمان: ۳۲۹ کرسی
- هزینه انتخاباتی: هر کرسی بیش از ۵ میلیارد دینار؛ پرهزینه‌ترین انتخابات از سال ۲۰۰۳
- رد صلاحیت‌شدگان: ۸۳۷ نامزد
دلایل رد صلاحیت
- عدم پایبندی به حسن رفتار و اظهارات فرقه‌ای
- پرونده‌های کیفری و قضایی (۱۸۳ مورد)
- تخلفات مدارک و جعل تحصیلی (۱۱ مورد)
- حذف توسط کمیسیون حل اختلافات (۲۰ مورد)
- سایر دلایل از جمله فوت یا انصراف
وضعیت داخلی عراق در آستانه انتخابات
در حالی‌که خیابان‌های بغداد و بصره غرق در پوسترها و وعده‌های انتخاباتی است، فضای سیاسی عراق شاهد بازچینش گسترده ائتلاف‌ها است.
در میان شیعیان عراق، رقابت اصلی میان ائتلاف‌های سنتی و ائتلاف تازه‌نفس «توسعه و سازندگی» وابسته به محمد شیاع السودانی نخست‌وزیر فعلی عراق است.
در میان نامزدهای سنی، اتحاد «تقدم» به رهبری محمد الحلبوسی و سیاده به رهبری خمیس الخنجر با تشکیل ائتلاف صقورنا پا به میدان گذاشته‌اند.
در میان کردها نیز دو حزب اصلی یعنی حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی همچنان نمایندگان اصلی اقلیم به شمار می‌آیند.
وضعیت منطقه‌ای و روابط خارجی عراق
- عراقی‌ها در شرایطی پای صندوق‌های رای می‌روند که ایران همچنان نزدیک‌ترین شریک سیاسی و امنیتی بغداد است و بر انتخابات سالم و وحدت صف شیعیان تأکید دارد.
- در مقابل، آمریکا با وجود کاهش نیروهایش در عراق، از طریق سفارت و شبکه‌های رسانه‌ای تلاش می‌کند نفوذ خود را حفظ کرده و تصویر نیروهای مقاومت را تضعیف کند.
- ترکیه نیز با نگاهی محتاطانه، تحولات شمال عراق را دنبال می‌کند، در حالی‌که کشورهای خلیج فارس پس از ناکامی در تأثیرگذاری بر فضای افکار عمومی، نقش خود را کاهش داده‌اند.
- در همین حال، روسیه و چین به‌دنبال گسترش همکاری‌های اقتصادی و انرژی با بغداد هستند؛ نشانه‌ای از تغییر موازنه به سوی شرق.
انتقادها و تخلفات انتخاباتی
عارف محمد تحلیلگر عراقی در تارنمای مطالعات عراق نوشته است:
- انتخابات عراق بیش از هر زمان دیگری با پدیده پول سیاسی، خرید رأی و ارعاب رأی‌دهندگان مواجه است.
- در بسیاری از مناطق، رأی به کالایی قابل معامله تبدیل شده است؛ با مبالغی بین۲۵ تا ۱۵۰هزار دینار.
- فشار غیررسمی در برخی نهادهای دولتی و نظامی بر کارکنان برای رأی دادن به فهرست‌های خاص
- روش‌هایی مانند جمع‌آوری کارت‌های رأی‌دهندگان قبل از انتخابات یا تهدید ضمنی کارمندان از مصادیق تقلب گسترده معرفی شده‌اند.
با وجود این، تحلیل‌گران معتقدند آگاهی عمومی در جامعه عراق رو به افزایش است و بسیاری از رأی‌دهندگان، مشارکت را به عنوان ابزاری برای «مجازات متقلبان» و دفاع از اراده ملی می‌بینند.
نامزدهای احتمالی نخست‌وزیری پس از انتخابات
- نوری مالکی نخست وزیر سابق و رهبر ائتلاف دولت قانون
- عدنان زرفی عضو فراکسیون النصر به رهبر حیدر العبادی نخست وزیر سابق که تابعیت عراقی – آمریکایی دارد.
- قاسم الاعرجی از اعضای برجسته سازمان بدر است، قدرتمندترین گروه شیعه عراق به رهبری هادی العامری
- حمید الشطری رئیس دستگاه امنیت ملی عراق.دیدار اخیر او با سرکردگان گروه تحریر الشام در سوریه مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت.
- عبدالحسین عبطان وزیر پیشین جوانان و ورزش عراق که در سال ۲۰۲۱ تشکلی به نام «جمعیت اقتدار وطن» را تأسیس کرد.
- محمد شیاع سودانی نخست‌وزیر کنونی
چشم‌انداز سیاسی
ناظران سیاسی بر این باورند که انتخابات ۲۰۲۵، نقطه عطفی در تقابل دو جریان اصلی عراق خواهد بود:
- جریان‌های ملی و حامی مقاومت که بر حاکمیت و پایان حضور خارجی تأکید دارند.
- جریان‌های غرب‌گرا که به دنبال حفظ مناسبات با آمریکا و غرب هستند.
- با توجه به اینکه رقابت اصلی میان مالکی و زرفی است، پایان دوره نخست‌وزیری السودانی نزدیک است و احتمالاً او پس از انتخابات، جایگاه سیاسی متفاوتی به‌عنوان رئیس فراکسیون پارلمانی خود خواهد داشت.
- در پارلمان آینده، قدرت جریان‌های نزدیک به محور مقاومت افزایش یابد و دولت جدید سیاستی قاطع‌تر در برابر نفوذ خارجی، مبارزه با فساد و گشایش به شرق در پیش گیرد.
منبع: کانال مطالعات عراق