به گزارش گروه جامعه ایسکانیوز؛ بسیاری از کسانی که با تلاش فراوان و تحمل سختی‌های جسمی و روانی موفق به ترک می‌شوند، متأسفانه در ادامه مسیر دچار «لغزش» یا بازگشت به مصرف می‌گردند. این اتفاق به معنای شکست قطعی یا ناتوانی فرد نیست، بلکه نشانه‌ای است از اینکه برنامه درمانی یا شرایط زندگی او نیاز به بازنگری و تقویت دارد. در ادامه به بررسی دقیق دلایل عمده بازگشت به مصرف مجدد می‌پردازیم:
دلایل اجتماعی و محیطی
فرد در حال بهبودی علاوه بر جنگ درونی با وسوسه‌ها، باید با محیط اطراف خود نیز مقابله کند.
- فشار همسالان و محیط‌های پرخطر:
معاشرت با دوستان قدیمی که همچنان مصرف می‌کنند، بزرگ‌ترین عامل بازگشت است. کافی است فرد برای دیدار کوتاهی به همان محله یا جمع قدیمی بازگرد - د تا در معرض پیشنهاد مصرف قرار گیرد. توان «نه گفتن» در این شرایط برای بسیاری بسیار دشوار است.
- مشکلات خانوادگی و ارتباطی:
اختلافات شدید با اعضای خانواده یا تنش در روابط عاطفی، فرد را به شدت آسیب پذیر می‌کند. در چنین شرایطی، مصرف مواد به عنوان راهی برای فرار از مشکلات دیده می‌شود. - عدم حمایت اجتماعی کافی:
فردی که شبکه حمایتی سالمی ندارد، به‌راحتی دچار احساس تنهایی و ناامیدی می‌شود. نبود دوستان سالم یا گروه‌های حمایتی مانند انجمن معتادان گمنام (NA)، مسیر ترک را برای او سخت‌تر می‌سازد. - دسترسی آسان به مواد:
زندگی در محله‌هایی که مواد مخدر به‌راحتی در دسترس است، کنترل وسوسه را به چالش بزرگی تبدیل می‌کند. حتی اگر فرد قصد مصرف نداشته باشد، قرار گرفتن در چنین محیطی خطر لغزش را چند برابر می‌کند.
دلایل فیزیکی و زیستی
بدن پس از ترک اعتیاد، هنوز آسیب‌پذیر است و همین می‌تواند زمینه‌ساز بازگشت باشد.
- علائم ترک طولانی‌مدت (PAWS):
بسیاری از افراد پس از ترک، با مشکلاتی طولانی‌مدت مواجه می‌شوند که ماه‌ها به طول می‌انجامد. این علائم شامل بی‌خوابی، کابوس، افسردگی، تحریک‌پذیری، مشکلات حافظه و تمرکز و حتی حساسیت بالا به استرس است. این وضعیت فرد را در معرض لغزش قرار می‌دهد، چرا که مصرف دوباره مواد می‌تواند به‌طور موقت این علائم را کاهش دهد. - دردهای فیزیکی:
بعضی افراد پس از ترک با دردهای قدیمی یا تازه‌ای روبه‌رو می‌شوند. در نبود مراقبت پزشکی مناسب، این افراد ممکن است به جای مصرف داروهای تجویزی و کنترل‌شده، دوباره به مواد مخدر روی آورند تا درد خود را تسکین دهند.
دلایل شناختی و فکری
طرز فکر فرد نقشی حیاتی در ادامه پاکی دارد.
- توجیه و انکار:
بسیاری از لغزش‌ها با یک جمله ساده آغاز می‌شوند: «فقط همین یک بار». فرد به خودش می‌قبولاند که مصرف محدود مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما همین بار می‌تواند جرقه‌ای برای بازگشت کامل باشد. - خوددرمانی:
برخی افراد تصور می‌کنند می‌توانند از مواد برای کنترل شرایط دشوار مثل یک روز پرتنش کاری یا یک بحران شخصی استفاده کنند، بدون اینکه دوباره به اعتیاد گرفتار شوند. این تفکر بسیار خطرناک است. این نکته بسیار حائز اهمیت است که این فرایند حتما باید تحت نظر مرکز ترک اعتیاد معتبر انجام شود. - غرور و اعتماد به نفس کاذب:
پس از گذشت چند ماه یا حتی سال‌ها از ترک، برخی افراد احساس می‌کنند که دیگر «درمان شده‌اند». این غرور کاذب باعث می‌شود مراقبت‌های لازم را کنار بگذارند و دوباره وارد محیط‌های پرخطر شوند.
دلایل مرتبط با سبک زندگی
شیوه زندگی پس از ترک، تأثیر مستقیم بر موفقیت یا شکست دارد.
- کسالت و نداشتن برنامه روزانه:
بی‌کاری، بی‌هدفی یا نداشتن فعالیت منظم، ذهن فرد را به سمت افکار وسوسه‌انگیز می‌برد. افراد نیاز دارند برنامه روزانه ساختاریافته‌ای داشته باشند تا ذهن و جسم‌شان درگیر بماند. - بی‌توجهی به سلامتی:
تغذیه ناسالم، بی‌خوابی و نداشتن فعالیت ورزشی می‌تواند تعادل روانی و جسمی فرد را بر هم بزند. ورزش منظم و خواب کافی از مهم‌ترین عواملی هستند که در کاهش وسوسه‌ها و تقویت روحیه نقش دارند.
جمع‌بندی
لغزش یا بازگشت به مصرف مجدد، پدیده‌ای رایج اما قابل پیشگیری است. این اتفاق نشانه ضعف اخلاقی یا بی‌ارادگی نیست، بلکه نتیجه مجموعه‌ای از عوامل روانی، اجتماعی، فیزیکی، شناختی و سبک زندگی است. فردی که دچار لغزش می‌شود، نیازمند حمایت، درک و بازنگری در روند درمان است.
شناخت دقیق دلایل لغزش می‌تواند به خانواده‌ها، درمانگران و خود فرد کمک کند تا با برنامه‌ریزی بهتر و استفاده از راهکارهای عملی، مسیر بهبودی پایدار را ادامه دهند. ترک اعتیاد سفری طولانی است، اما با آگاهی، حمایت اجتماعی و تغییر سبک زندگی، می‌توان بر چالش‌های آن غلبه کرد و به زندگی سالم و بدون مواد بازگشت.
انتهای پیام/