به گزارش قدس آنلاین، در روزهای گذشته، فستیوال موسیقی و هنر «کاوان» در جزیره قشم با فراز و نشیبی قابل‌توجه روبه‌رو شد. این رویداد که از مدت‌ها پیش برای آن تبلیغ شده بود و قرار بود با حضور گروه‌های موسیقی محلی و ملی برگزار شود، در نخستین روز خود (۲۵ مهر۱۴۰۴) با لغو ناگهانی افتتاحیه مواجه شد. تنها چند ساعت بعد، جلسه شورای تأمین استان هرمزگان در ساعات پایانی شب برگزار شد و صبح روز بعد مجوز رسمی ادامه فستیوال صادر گردید. ستاد برگزاری کاوان نیز با صدور بیانیه‌ای از همراهی استاندار هرمزگان و سایر دستگاه‌های فرهنگی و اجرایی تقدیر کرد و اعلام داشت که برنامه از (روز ۲۶ مهر۱۴۰۴) طبق روال ادامه خواهد یافت. اگرچه این مجوز ادامه برگزاری را تضمین می‌کند، اما نشانه‌هایی وجود دارد که یادآور سرنوشت رویداد مشابهی در جنوب ایران است؛ فستیوال «کوچه» در بوشهر.
فستیوال کوچه؛ از شور تا لغوهای پیاپی
فستیوال کوچه، یکی از معدود رویدادهای موسیقی محلی در بوشهر بود که با هدف احیای موسیقی نواحی جنوب، تقویت گردشگری فرهنگی و ایجاد هم‌نشینی میان هنرمندان بومی شکل گرفت. این فستیوال در سال‌های ابتدایی خود توانست با استقبال چشمگیر مردم و هنرمندان روبه‌رو شود و نام بوشهر را در میان شهرهای هنردوست کشور مطرح کند. اما از دوره سوم به بعد، روندی از مخالفت‌ها و فشارهای محلی آغاز شد که مسیر آن را به شدت دشوار کرد. در چند سال گذشته، «کوچه» بارها با لغو ناگهانی، تأخیر در صدور مجوز یا تغییر مکان برگزاری مواجه شد. در آخرین مورد، اردیبهشت سال ۱۴۰۳، تنها چند روز پیش از آغاز رسمی، فرمان لغو آن صادر شد. معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد در واکنش به این تصمیم در صفحه شخصی خود نوشت: «علی‌رغم دو ماه تلاش، کوچه بن‌بست شد». همان زمان، خبرگزاری‌های رسمی چون ایرنا و عصر ایران گزارش دادند که مخالفت برخی نهادهای محلی و ملاحظات فرهنگی باعث توقف کامل رویداد شده است. در واقع، فستیوال کوچه قربانی نوعی دوگانگی شد؛ از یک سو مجوز رسمی وزارت ارشاد و حمایت هنرمندان را داشت، اما از سوی دیگر با فشارهای اجتماعی و مذهبی مواجه شد که در نهایت بر آن غلبه کردند.
کاوان در قشم؛ امیدی تازه یا تکرار یک تجربه؟
فستیوال کاوان در قشم با هدف مشابهی آغاز شد؛ یعنی پیوند دادن هنر، موسیقی و گردشگری در جنوب کشور. این رویداد که توسط گروهی از هنرمندان و فعالان فرهنگی و گردشگری قشم طراحی شده بود، قرار بود بستری برای معرفی موسیقی بومی، صنایع دستی، هنرهای تجسمی و اجراهای مدرن باشد. برنامه‌های فستیوال شامل اجراهای زنده در فضای باز، ورکشاپ‌های هنری و نشست‌های فرهنگی است. قرار بود این فستیوال از ۲۰ مهر تا اوایل آبان برگزار شود و روز ۲۵ مهر، مراسم رسمی افتتاحیه در اسکله سهیلی قشم با حضور گروه‌های مطرح از جمله «رستاک حلاج»، «بادگیر» و «بوتیا بند» انجام گیرد. اما درست در روز نخست، اعلام شد که مراسم افتتاحیه لغو شده است. اگرچه جزئیات این لغو به‌طور رسمی بیان نشد، منابع نزدیک به ستاد برگزاری از عدم هماهنگی در سطح مجوزهای نهایی و حساسیت‌های محلی سخن گفتند.
صبح روز بعد، شورای تأمین استان تشکیل جلسه داد و پس از بررسی وضعیت، با ادامه فستیوال موافقت کرد. ستاد برگزاری نیز بیانیه‌ای منتشر کرد و ضمن قدردانی از استاندار هرمزگان، اعلام کرد که «فستیوال کاوان خود را متعهد به برگزاری برنامه‌ای درخور شأن مخاطبان هنردوست می‌داند». این رویداد از ۲۶ مهر دوباره آغاز شد و اجرای گروه‌های موسیقی در ساحل قشم از سر گرفته شد. با وجود این، سایه نگرانی همچنان بر سر کاوان باقی ماند.
تکرار الگوی لغو و مجوز؛ مسئله ساختاری یا فرهنگی؟
شباهت روند رخ‌داده در فستیوال کاوان با فستیوال کوچه غیرقابل‌انکار است. هر دو رویداد با هدف ترویج موسیقی محلی و ایجاد شور فرهنگی در مناطق جنوبی شکل گرفتند. در هر دو، بخش خصوصی نقش محوری داشت و دولت نقش ناظر و حامی را برعهده گرفت. در هر دو، مجوزهای رسمی صادر شد اما در مراحل پایانی، موانع محلی یا حساسیت‌های فرهنگی به توقف موقت یا لغو انجامید. این روند تکراری نشان می‌دهد که مشکل اصلی نه در ساختار هنری رویدادها، بلکه در فقدان هماهنگی میان برگزارکنندگان، نهادهای محلی و دستگاه‌های تصمیم‌گیر است.
تجربه کوچه نشان داد که حتی پس از رفع موانع اداری، بی‌اعتمادی میان هنرمندان و مدیران محلی باقی می‌ماند. فستیوال کاوان نیز اگر در مسیر گفت‌وگو و همراهی اجتماعی گام برندارد، ممکن است در ادامه راه با مشکلات مشابه روبه‌رو شود.
چرا فستیوال‌های فرهنگی جنوب در تنگنا هستند؟
برخی کارشناسان معتقدند که این وضعیت ناشی از نگاه دوگانه به موسیقی و هنر در فضاهای عمومی است. از یک سو، دولت و نهادهای فرهنگی بر ضرورت توسعه رویدادهای هنری برای رونق گردشگری تأکید دارند و از سوی دیگر، محدودیت‌های محلی، مذهبی یا اجتماعی مانع تحقق کامل این هدف می‌شود. در چنین فضایی، هر برنامه‌ای که جنبه عمومی یا موسیقایی پررنگ‌تری داشته باشد، در معرض خطر لغو یا محدودیت قرار می‌گیرد. جزیره قشم و شهر بوشهر، هر دو با وجود سابقه فرهنگی غنی و مردمی هنردوست، گاه قربانی همین تضادها شده‌اند.
در عین حال، برخی تحلیلگران بر این باورند که اگر برگزارکنندگان محلی‌تر عمل کنند، گفت‌وگو با نهادهای اجتماعی را جدی بگیرند و نگاه صرفاً تجاری به موسیقی نداشته باشند، می‌توانند اعتمادسازی کنند و از لغوهای ناگهانی جلوگیری نمایند.
فستیوال کاوان در قشم، هرچند با تأخیر آغاز شده، هنوز فرصت دارد تا به الگویی موفق برای برگزاری رویدادهای فرهنگی در جنوب ایران تبدیل شود. تجربه تلخ فستیوال کوچه در بوشهر می‌تواند چراغ راهی برای برگزارکنندگان باشد تا از تکرار اشتباهات گذشته پرهیز کنند. کاوان اگر بتواند میان هنر و حساسیت‌های بومی توازن برقرار کند، شاید از بن‌بست کوچه عبور کند. اما اگر باز هم تصمیم‌گیری‌ها به لحظات پایانی و فشارهای لحظه‌ای سپرده شود، بعید نیست تاریخ دوباره تکرار شود. جنوب ایران تشنه رویدادهایی است که صدا و فرهنگ مردمش را بازتاب دهد؛ نه اینکه هر بار در آغاز، متوقف شود.