به گزارش خبرگزاری تسنیم از قزوین، در طول بیش از چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، رابطه جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا همواره یکی از چالش‌برانگیزترین و حساس‌ترین موضوعات سیاست خارجی کشور بوده است.
از نخستین روزهای انقلاب، زمانی که ملت ایران بساط سلطه آمریکا را از کشور بیرون راند، تا امروز که ایران به‌عنوان قدرتی مستقل و تأثیرگذار در معادلات منطقه‌ای شناخته می‌شود، ایالات متحده هیچ‌گاه از دشمنی و فشار علیه ملت ایران دست برنداشته است.
تحریم‌های اقتصادی، عملیات روانی، جنگ رسانه‌ای و ترور شخصیت‌های برجسته ایرانی تنها بخشی از این تقابل مستمر است.
در مقابل این دشمنی‌ها، نگاه انقلاب اسلامی به جهان بر پایه نفی سلطه و حفظ استقلال استوار بوده است؛ نگاهی که امام خمینی(ره) با تعبیر «آمریکا شیطان بزرگ است» به‌خوبی ترسیم کردند و مقام معظم رهبری نیز در امتداد همان مسیر، اعتماد به آمریکا را «خطای راهبردی» دانسته‌اند.
از همین رو، بحث «مذاکره با آمریکا» نه یک تصمیم ساده سیاسی، بلکه آزمونی استراتژیک میان دو دیدگاه است؛ یک‌سو تکیه بر مقاومت و خودباوری، و سوی دیگر نگاه به بیرون و امید به وعده‌های قدرت‌های غربی.
با وجود تجربه‌های تاریخی همچون ماجرای برجام، که بسیاری آن را شاهدی روشن بر بدعهدی آمریکا می‌دانند، هنوز هم گاه زمزمه‌هایی از مذاکره مجدد در فضای سیاسی کشور شنیده می‌شود.
عده‌ای این مسیر را راه‌حل کاهش فشار اقتصادی می‌دانند و گروهی دیگر آن را زمینه‌ای برای نفوذ و تضعیف استقلال کشور. این دوگانگی دیدگاه، پرسش‌های جدی درباره مرز میان گفت‌وگو و سازش، و مفهوم واقعی تعامل با دشمن را در ذهن جامعه ایجاد کرده است.
در چنین فضایی، بازخوانی دیدگاه کارشناسان و تحلیلگران سیاسی که با استناد به تجربه تاریخی ملت ایران و بیانات رهبر معظم انقلاب به بررسی این موضوع می‌پردازند، ضروری به‌نظر می‌رسد.
در همین باره گفت‌وگویی تفصیلی با محمد طالقانی، مدیر اداره روشنگری و جهاد تبیین معاونت فرهنگی هنری سازمان بسیج مستضعفین و کارشناس سیاسی انجام داده است که در آن به ابعاد مختلف موضوع مذاکره با آمریکا، تجربه برجام، مفهوم نفوذ و راهبرد مقاومت فعال پرداخته شده است.
متن گفت‌وگو به این شرح است:
تسنیم:مخالفت با مذاکره با آمریکا، احساسی است یا عقلانی و مبتنی بر تجربه؟
مخالفت با مذاکره با آمریکا هیچ‌گاه از احساسات نشأت نگرفته، بلکه بر پایه‌ی تجربه، منطق و واقعیت‌های تاریخی است. ما از زمان ملی شدن صنعت نفت تا امروز، ده‌ها تجربه تلخ از رفتار خصمانه آمریکا داریم؛ از کودتای 28 مرداد گرفته تا حمایت از رژیم پهلوی، تحمیل جنگ، حمله به هواپیمای مسافربری و تحریم دارویی بیماران. این‌ها همه نشان می‌دهد که دشمنی آمریکا با ملت ایران ریشه‌ای و عمیق است. همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب فرمودند: «ما آمریکا را از نزدیک تجربه کرده‌ایم؛ از او جز خیانت و دشمنی ندیده‌ایم.» بنابراین مخالفت با مذاکره، تصمیمی عقلانی است برای جلوگیری از تکرار خطا، نه واکنشی احساسی.
تسنیم:چرا برخی مذاکره با آمریکا را مقدمه نفوذ می‌دانند؟
نفوذ دشمن همیشه از درِ لبخند شروع می‌شود، نه از لوله تفنگ. آمریکا در ظاهر از مذاکره سخن می‌گوید، اما در باطن به‌دنبال تغییر محاسبات و باورهاست. رهبر انقلاب در سال‌های اخیر بارها فرمودند: هدف دشمن از نفوذ، تغییر در اراده‌ها و باورهای ملت است. وقتی دشمن بتواند در نظام تصمیم‌سازی ما تأثیر بگذارد، دیگر نیازی به حمله نظامی ندارد. تاریخ نشان داده هر جا دروازه مذاکره باز شده، نفوذ فکری و فرهنگی هم آغاز شده است. نفوذ از گلوله خطرناک‌تر است، چون بی‌صدا رخ می‌دهد و وقتی ملت متوجه شود، ممکن است استقلالش را از دست داده باشد.
تسنیم: مرز میان مذاکره سازنده و سازش کجاست؟
مذاکره فی‌نفسه امر منفی نیست؛ آنچه تعیین‌کننده است، موضع و هدف مذاکره است. اگر از موضع اقتدار، عزت و منافع ملی وارد شویم، مذاکره می‌تواند ابزاری برای بیان حق باشد؛ اما اگر از سر ضعف و نیاز قدم بگذاریم، به‌جای مذاکره، وارد وادی سازش می‌شویم. مقام معظم رهبری فرمودند: ما اهل منطق و گفت‌وگو هستیم، اما نه اهل تسلیم و سازش. مرز این دو جایی است که نگذاریم دشمن اراده خود را بر ما تحمیل کند. مذاکره باید بر پایه احترام متقابل باشد، نه بر مبنای فشار و تهدید.
تسنیم: در منظومه فکری انقلاب اسلامی، جایگاه مذاکره با مستکبران چگونه تعریف می‌شود؟
در منطق انقلاب اسلامی، اصل بنیادین، نفی سلطه است. یعنی ما نمی‌توانیم با کسی که خود را مالک جهان می‌داند، رابطه برابر داشته باشیم. امام خمینی(ره) فرمودند: آمریکا شیطان بزرگ است؛ چون منبع فساد و ظلم در دنیاست. این تعبیر، یک شعار سیاسی نیست، بلکه تحلیلی از ساختار نظام سلطه جهانی است. بر اساس همین منطق، رهبر انقلاب هم بارها تأکید کردند: «اعتماد به آمریکا خطای راهبردی است.» بنابراین در نگاه انقلاب، گفت‌وگو با مستکبران فقط در حد اتمام حجت معنا دارد، نه برای اعتمادسازی یا امید بستن به تغییر ذات آن‌ها.
تسنیم: تجربه برجام چه پیامی برای ملت ایران داشت؟
برجام یک تجربه تاریخی بود که نشان داد آمریکا هرگز به تعهدات خود پایبند نیست. ما با نیت خیر و برای اثبات صداقت خود وارد مذاکره شدیم، اما نتیجه چه شد؟ آن‌ها امضا کردند، اما همان‌روز نقضش را هم طراحی کردند. رهبر معظم انقلاب فرمودند: ما تجربه کردیم و فهمیدیم اعتماد به آمریکا فایده ندارد.
این جمله خلاصه‌ی تمام ماجراست. برجام نشان داد هرجا سرنوشت ملت را به وعده دشمن گره زدیم، خسارت دیدیم. ما باید گره مشکلات را با دست خودمان باز کنیم، نه با نگاه به بیرون.
تسنیم: هدف واقعی آمریکا از مذاکره با ایران چیست؟
آمریکا هیچ‌گاه به‌دنبال حل اختلاف نبوده؛ هدفش کنترل و مهار قدرت ایران است. از نظر واشنگتن، ایران امروز بزرگ‌ترین مانع سلطه‌طلبی در منطقه است؛ کشوری مستقل، مقتدر و مردمی که بر پایه ایمان ایستاده‌اند. مذاکره برای آن‌ها ابزاری است برای نفوذ نرم، نه صلح. وقتی از «حقوق بشر» حرف می‌زنند، همان لحظه مردم یمن، فلسطین و غزه را زیر بمب می‌کشند. این تناقض، ذات رفتار آمریکاست. به قول رهبر انقلاب: آمریکایی‌ها دروغ می‌گویند؛ لبخندشان فریب است، پشت آن دشمنی است.
تسنیم: آیا آمریکا در این سال‌ها هیچ‌گاه حُسن نیت واقعی نشان داده است؟
خیر، هرگز. از روز اول انقلاب تا امروز، رفتار آمریکا ترکیبی از تهدید، تحریم، ترور و جنگ روانی بوده است. اگر حسن نیت داشتند، چرا هواپیمای مسافربری ایران را سرنگون کردند و مدال دادند؟ چرا سردار شهید سلیمانی را ترور کردند؟ چرا بیماران ایرانی را از دارو محروم کردند؟ این‌ها رفتار یک دشمن است، نه شریک گفت‌وگو. هر بار که لبخند زده‌اند، پشت آن چاقویی پنهان بوده.
حُسن نیت را باید در عمل دید، نه در لبخند دیپلماتیک.
تسنیم: تجربه کشورهای منطقه مانند عراق، لیبی و افغانستان چه درسی برای ما دارد؟
تجربه این کشورها، آینه عبرت ماست. لیبی همه سلاح‌هایش را داد، اما امنیتش را از دست داد. عراق با وعده آزادی، اشغال شد و هنوز رنگ آرامش ندیده. افغانستان هم بیست سال میهمان آمریکا بود و در نهایت با ذلت رهایش کردند. هر جا آمریکا رفت، ناامنی، فروپاشی و وابستگی برجای گذاشت. ما نباید از درسی که تاریخ جلوی چشممان گذاشته، غافل شویم. انقلاب اسلامی ایران توانست با تکیه بر ایمان مردم، از همین دام‌ها بگریزد و امروز مقتدرترین کشور منطقه باشد.
تسنیم: برخی معتقدند مذاکره می‌تواند تحریم‌ها را کاهش دهد؛ در این میان جایگاه امنیت و اقتدار ملی چیست؟
تحریم‌ها سخت‌اند، اما از دست دادن اقتدار و استقلال بسیار سخت‌تر است. ممکن است با مذاکره موقتاً فشار اقتصادی کم شود، اما اگر عزت ملی آسیب ببیند، هیچ ارزشی ندارد. رهبر انقلاب فرمودند: ما نان خشک با عزت را بر رفاه با ذلت ترجیح می‌دهیم. امنیت و اقتدار ستون خیمه کشورند. مشکلات اقتصادی باید با مدیریت داخلی، اصلاح ساختارها و تولید ملی حل شود، نه با التماس به دشمن. تجربه نشان داده هرجا ایستادیم، دشمن عقب رفته است.
تسنیم: آیا تکیه بر توان داخلی و مقاومت فعال می‌تواند جایگزین مذاکره باشد؟
بله، و همین مسیر است که ما را به پیشرفت رسانده. مقاومت فعال یعنی در برابر فشار دشمن، منفعل نباشیم؛ خودمان ابتکار عمل را به دست بگیریم. وقتی در موشک، هسته‌ای، دارو و فناوری پیشرفت کردیم، دنیا فهمید ایران عقب‌نشینی نمی‌کند. رهبر انقلاب سیاست «مقاومت فعال» را مطرح کردند تا نشان دهند که ملت ایران نه‌تنها در برابر فشار نمی‌شکند، بلکه مسیر پیشرفت را هموارتر می‌کند. هر جا به خودمان تکیه کردیم، موفق شدیم.
تسنیم: آیا در آینده، امکان گفت‌وگو با آمریکا در شرایط عادلانه وجود دارد؟
فعلاً خیر. تا زمانی که آمریکا همان رفتار سلطه‌گرانه و تحریمی را ادامه می‌دهد، گفت‌وگو بی‌معناست. گفت‌وگو وقتی معنا دارد که دو طرف با احترام متقابل روبه‌رو شوند، نه یکی با تهدید و دیگری با مقاومت. اگر روزی آمریکا واقعاً تغییر رفتار داد و به حقوق ملت ایران احترام گذاشت، آن وقت می‌توان درباره گفت‌وگو حرف زد؛ اما تا آن زمان، هر لبخندی از سوی آن‌ها فریب است، نه فرصت.
تسنیم: نسل جوان امروز شاید تجربه مستقیم دشمنی آمریکا را نداشته باشد؛ چگونه باید این واقعیت را برایشان تبیین کرد؟
نسل امروز تحلیل‌گر و رسانه‌محور است؛ باید با زبان خودش سخن گفت، نه با شعار. باید با مستندات و روایت‌های واقعی نشان دهیم که آمریکا در عرصه رسانه، اقتصاد و فرهنگ چطور به دنبال تضعیف ایران بوده است. باید یادآوری کنیم که آزادی امروز نتیجه خون شهدا و جوانان دیروز است. اگر تاریخ درست روایت شود، جوان امروز خودش قضاوت می‌کند که دشمنی آمریکا یک حقیقت است، نه توهم. رسالت رسانه‌ها هم همین است: تبیین حقیقت، نه تبلیغ ترس.
تسنیم: اگر هدف دشمن تغییر رفتار یا ساختار ایران است، راه مقابله هوشمندانه چیست؟
مقابله هوشمندانه یعنی شناخت دقیق دشمن و اتکا به مردم. باید توان رسانه‌ای، اقتصادی و فرهنگی کشور را بالا ببریم تا ابزار فشار دشمن بی‌اثر شود. وقتی ملت متحد، آگاه و مؤمن است، دشمن مأیوس می‌شود. رمز پیروزی ما همیشه همین بوده: ایمان، بصیرت و تبعیت از ولایت فقیه. همان‌طور که رهبر انقلاب فرمودند: در میدان دشمن نایستید، بازی را در زمین خودتان طراحی کنید. ما باید با همین منطق پیش برویم؛ چون ایران قوی، محصول همین ایمان و مقاومت است.
انتهای پیام/