به گزارش جماران، یاشراج شارما و عبید حسین، نویسندگان سایت الجزیره انگلیسی، گزارشی مفصل درباره درگیری های بین پاکستان و افغانستان، علت وقوع آن، آخرین تحولات، رابطه کشورهای خارجی به ویژه کشورهای منطقه و کشورهای ذیربط و آنچه از این درگیری بین دو کشور در دوره آینده انتظار می رود، منتشر کردند.

این گزارش به تبادل آتش مرگبار بین نیروهای دو کشور در چندین نقطه در امتداد مرز بین آنها اشاره کرد و هر یک مدعی شدند که نقاط مرزی را تصرف و نقاط دیگری را تخریب کرده و ده ها نفر از طرف مقابل را کشته اند که این یکی از بدترین درگیری های مرزی در سال های اخیر است.

بر اساس این گزارش، روز پنجشنبه گذشته (9 اکتبر)، صدای دو انفجار پایتخت افغانستان، کابل را لرزاند، در حالی که به گفته وزارت دفاع دولت طالبان، روز جمعه انفجار سومی در یک بازار غیرنظامی در ایالت مرزی پکتیکا رخ داد.

نویسندگان اشاره کردند که کابل، اسلام آباد را به نقض «حاکمیت ارضی افغانستان» متهم کرده است، در حالی که پاکستان مستقیماً مسئولیت انفجارها را رد نکرده، اما از افغانستان خواسته است تا فعالیت شبه نظامیان "تحریک طالبان پاکستان" را مهار کند.

نویسندگان به نقل از یک مقام امنیتی پاکستانی به خبرگزاری رویترز گفتند که حملات هوایی قبلاً انجام شده است و هدف آن ترور رهبر تحریک طالبان پاکستان بوده که در داخل کابل در یک وسیله نقلیه در حال سفر بوده است.

شبکه الجزیره نتوانست به طور مستقل تأیید کند که آیا نور ولی محسود، رهبر هدف قرار گرفته، از این حمله جان سالم به در برده است یا خیر.

روابط در گذشته

این گزارش توجه را به این نکته جلب کرد که پاکستان و طالبان در گذشته متحدانی بودند که منافع امنیتی مشترکی داشتند، اما پس از آنکه اسلام آباد، دولت طالبان را به پناه دادن به شبه نظامیان طالبان پاکستانی متهم به انجام حملات در داخل خاک پاکستان در طی سال ها متهم کرد، روابط بین آنها به طور فزاینده ای خصمانه شد.

یاشراج و عبید به نقل از مرکز تحقیقات و مطالعات امنیتی مستقر در اسلام آباد، گزارش دادند که تعداد تلفات ثبت شده در 9 ماه اول سال جاری، حداقل 2414 مورد بوده است و اگر این روند ادامه یابد، سال 2025 ممکن است یکی از خونین ترین سال ها در پاکستان باشد. در سال گذشته، حداقل 2546 نفر در حملات کشته شدند.

این گزارش در ادامه می گوید که پس از برکناری عمران خان، نخست وزیر سابق در آوریل 2022، آهنگ حملات افزایش یافته است و اشاره می کند که دولت خان، جنبش طالبان افغانستان را در تلاش هایی برای متقاعد کردن طالبان پاکستان به آتش بس شرکت داده بود، اما این توافق بعداً در دوره خان از بین رفت، اگرچه در آن زمان آهنگ حملات کمتر شدید بود.

این گزارش می گوید که با گذشت زمان، روابط بیشتر رو به وخامت گذاشته است، زیرا اسلام آباد استفاده از حملات هوایی در داخل خاک افغانستان را برای هدف قرار دادن مخفیگاه هایی که می گوید توسط شبه نظامیان طالبان پاکستانی استفاده می شود، تشدید کرده است.

علت مستقیم

نویسندگان به نقل از تحلیلگران گفتند که افزایش اخیر حملات طالبان پاکستانی علیه سربازان پاکستانی، علت مستقیم درگیری های خونین بوده است.

آنها به نقل از محمود جان بابر، تحلیلگر سیاسی و امنیتی مقیم پیشاور، گفتند که حملات طالبان پاکستانی، از جمله بمب گذاری های انتحاری، پاکستان را مجبور به واکنش نظامی در داخل افغانستان کرده است.

بابر افزود که دولت کابل در اتخاذ هرگونه اقدامی علیه طالبان پاکستان مردد است، زیرا می ترسد که شورش بزرگی در صفوف خود به راه بیفتد، زیرا جنگجویان آن و عناصری از طالبان افغانستان ممکن است به یکدیگر بپیوندند، یا بدتر از آن، ممکن است به اصطلاح دولت اسلامی - ولایت خراسان بپیوندند.

مواضع کشورهای ذیربط

سپس این گزارش به تأثیر این تنش ها بر کشورهای منطقه پرداخت و اشاره کرد که این تنش ها باعث نگرانی شده است، زیرا در زمانی رخ می دهد که جنوب آسیا شاهد تغییرات سریعی در پویایی امنیتی و روابط سیاسی است.

در این گزارش آمده است که ایران، قطر و عربستان سعودی از طرفین خواسته اند که خویشتنداری نشان داده و گفتگو و دیپلماسی را در اولویت قرار دهند و برای مهار اختلافات به گونه ای عمل کنند که به کاهش تنش و جلوگیری از تشدید آن کمک کند و به صلح و ثبات منطقه ای کمک کند.

به گفته نویسندگان، هند که در روزهای گذشته میزبان امیرخان متقی، وزیر امور خارجه افغانستان در اولین سفر خود به این کشور بود، هنوز در مورد این درگیری ها اظهار نظر نکرده است، که باعث شده اسلام آباد نسبت به مشارکت دهلی نو با طالبان بدبین شود.

این گزارش به نقل از ابراهیم بحیس، تحلیلگر برجسته مقیم کابل در گروه بین المللی بحران، گفت که استقبال گرم از متقی در هند «احتمالا یکی از عواملی بود که در نهایت ارتش پاکستان را به سمت تشدید قابل توجهی که شاهد آن بودیم سوق داد.»

آیا این درگیری ها تشدید می شود؟

به گفته این گزارش، تحلیلگران امنیتی و دیپلمات های سابق اشاره کردند که هر دو طرف ترجیح می دهند از تشدید اوضاع جلوگیری کنند، زیرا آصف دورانی، سفیر سابق پاکستان و نماینده ویژه در افغانستان، احتمال تبدیل شدن این درگیری به یک امر بزرگتر و خطرناک تر را رد کرد.

دورانی در گفتگو با الجزیره افزود که افغانستان در مقایسه با پاکستان از هیچ توانایی نظامی سنتی برخوردار نیست، و توضیح داد که جنگ های چریکی مانند جنگ های منظم نیست، دومی نوع کاملاً متفاوتی از جنگ است و پاکستان در آن برتری چشمگیری نسبت به افغانستان دارد.

ابراهیم بحیس گفت که معتقد است اولویت اسلام آباد و کابل کاهش تنش است. وی افزود که هر دو طرف خواهان تشدید جدی در مرزهای خود نیستند، زیرا در حال حاضر با مشکلات داخلی متعددی روبرو هستند.

بابر معتقد است که طرفین باید در مسیر دیپلماسی وارد شوند و می گوید این تنها راهی است که از طریق آن می توان راهی برای حل اختلافات پیدا کرد، و اشاره کرد که اسحاق دار، معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه پاکستان، در سال جاری چندین بار با همتای افغان خود دیدار کرده و طرفین متعهد شده اند که نجنگند.

بابر افزود که هر طرف در این درگیری مجموعه ای از دوستان مشترک با طرف دیگر دارد، به ویژه چین و سایر کشورهای اسلامی، و چین و روسیه نیز نمی خواهند وضعیت در این مرزها تشدید شود و از طرفین می خواهند که به میز مذاکرات بازگردند، بنابراین بابر معتقد نیست که تشدید بیشتری رخ خواهد داد.

اما دورانی گفت که تحریک طالبان پاکستان همچنان مانع اساسی در روابط پرتنش بین دو کشور است، اما دولت افغانستان از پذیرش حضور آنها در داخل خاک خود امتناع می ورزد، و اشاره کرد که تا زمانی که این عامل آزاردهنده وجود داشته باشد، اوضاع متشنج باقی خواهد ماند.