مهدی دهدار، پژوهشگر پیشرفت دریاپایه در یادداشتی به مناسبت ثبت جهانی روستای سهیلی در جزیره قشم نوشت: کسب عنوان معتبر انتخاب «بهترین روستای گردشگری» از سوی سازمان جهانی جهانگردی (UNWTO)، روستای ساحلی «سهیلی قشم» را از کارکرد یک مقصد گردشگری محلی به جایگاهی در سطح جهانی ارتقا داده است. این اتفاق میتواند سرآغاز یک نقطهی عطف برای کامل تر کردن پازل اقتصاد گردشگری در سراسر جزیره قشم قلمداد شود؛ جزیرهای که به عنوان نخستین ژئوپارک خاورمیانه با ثبت جهانی یونسکو، مسئولیتی مضاعف بر دوش دارد. برای قشم و روستاهای متعدد آن، مسیر برندسازی جهانی سهیلی یک مطالعه موردی جریان ساز است که امیدها به شکوفایی اقتصادی و فرهنگی را در کنار ترسهای ناشی از توسعه کنترلنشده و آسیبهای زیستمحیطی قرار میدهد. این مقاله به تحلیل این دوگانگی پرداخته و بر اساس اصول جهانی، مسیری برای آیندهای پایدار ترسیم میکند.
چراغ امید؛ چشمانداز توسعه جامعهمحور
معرفی سهیلی توسط نهادی بینالمللی مانند UNWTO میتواند درهای جدیدی از فرصتها را به روی جزیره بگشاید که تأثیرات آن بسیار فراتر از این روستای ساحلی خواهد بود.
تنوعبخشی به اقتصاد و ایجاد تابآوری محلی: امید اصلی، گذار از اقتصاد سنتی و اغلب پرنوسان (مانند صیادی فصلی) به یک اقتصاد گردشگری پایدار و چندوجهی است. این امر به معنای خلق فرصتهای شغلی مستقیم و غیرمستقیم، از مدیریت اقامتگاههای بومگردی و رستورانهای محلی گرفته تا راهنمایان تورهای تخصصی طبیعتگردی و کارگاههای صنایع دستی است. این گزاره، صرفاً یک نظریه نیست؛ تجربه موفق روستای شیبدراز یک نمونه عملی برجسته است. در این روستا، جامعه محلی با همکاری کارشناسان، حفاظت از سایت تخمگذاری لاکپشتهای پوزه عقابی را به یک فرصت اکوتوریستی مسئولانه تبدیل کردهاند. درآمد حاصل از بازدیدهای کنترلشده شبانه گردشگران، مستقیماً به صندوق جامعه محلی واریز شده و صرف بهبود زیرساختهای روستا و توانمندسازی ساکنان میشود. این مدل نشان میدهد چگونه حفاظت از یک گونه در معرض خطر میتواند به منبع درآمد پایدار برای کل جامعه تبدیل شود.
موفقیت سهیلی میتواند الهامبخش روستاهای دیگر مانند کورزین، دیرستان، چاهو شرقی، گوران، دهخدا، سلخ، برکه خلف و شیبدراز برای توسعه مدلهای مشابه و در نتیجه ایجاد یک زنجیره ارزش گردشگری در کل جزیره باشد که در برابر شوکهای اقتصادی مقاومتر است.
توانمندسازی اجتماعی و تقویت سرمایه فرهنگی: فراتر از منافع اقتصادی، این توجه جهانی میتواند به توانمندسازی گروههای اجتماعی، بهویژه زنان و جوانان، منجر شود. مدیریت کسبوکارهای کوچک و مشارکت در تصمیمگیریهای محلی، به آنها استقلال مالی و صدایی رسا در تعیین سرنوشت جامعهشان میبخشد. همچنین، زمانی که فرهنگ (شامل موسیقی، لباس، آشپزی و آداب و رسوم) به عنوان یک دارایی ارزشمند و منبع درآمد شناخته شود، انگیزه برای حفظ و انتقال آن به نسلهای آینده دوچندان میشود و از فراموشی میراث ناملموس جزیره جلوگیری میکند.
در بسیاری از اقامتگاههای بومگردی موفق جزیره، مانند اقامتگاههای روستاهای برکه خلف، کورزین و کانی، این زنان هستند که مدیریت، آشپزی و میزبانی را بر عهده دارند و مهارتهای سنتی خود را به یک کسبوکار موفق تبدیل کردهاند. فراتر از آن، گردشگری به احیای میراث ناملموس کمک کرده است. به عنوان مثال، دانش ساخت لنجهای چوبی سنتی که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده، با کاهش تقاضا در معرض فراموشی بود. امروز، بازدید گردشگران از کارگاههای لنجسازی در روستای گوران و خرید ماکتهای کوچک لنج در کارگاه صنایع دستی روستای سرریگ، انگیزهای اقتصادی برای استادکاران ایجاد کرده تا این هنر منحصربهفرد را زنده نگه دارند.
جذب سرمایهگذاری مسئولانه و بهبود زیرساختها: یک روستای شناختهشده در سطح جهانی همچون سهیلی، سرمایهگذارانی را جذب میکند که به دنبال پروژههای همسو با محیط زیست هستند. این میتواند به معنای سرمایهگذاری در اقامتگاه بومگردی باشد که از انرژی خورشیدی استفاده میکنند یا سیستمهای بازیافت آب خاکستری را پیادهسازی کردهاند، زیرساختهایی که نه تنها به گردشگر خدمت میکنند، بلکه الگویی برای کل جزیره خواهند بود. این سرمایهها میتوانند صرف بهبود زیرساختهای حیاتی مانند سیستمهای مدیریت پسماند، استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر(خورشیدی و بادی)، و بهینهسازی حملونقل عمومی شوند؛ زیرساختهایی که کیفیت زندگی کل ساکنان جزیره را ارتقا میبخشند.
در نهایت، کسب عنوان معتبر انتخاب «بهترین روستای گردشگری» توسط روستای سهیلی از سوی سازمان جهانی جهانگردی (UNWTO)، یک آزمون بزرگ برای تمامی روستاهای جزیره قشم است. از امروز، این جزیره بر سر یک دوراهی تاریخی قرار دارد: یا تسلیم مدلهای منسوخ گردشگری انبوه شود و داراییهای بیهمتای خود را فدا کند، یا با شجاعت مسیری نوآورانه و پایدار را در پیش گیرد و به الگویی برای توسعه مسئولانه در منطقه و جهان تبدیل شود. انتخاب این مسیر، سرنوشت نسلهای آینده قشم را رقم خواهد زد.
انتهای پیام/