حجت حاجی زاده، پژوهشگر و مترجم در یادداشتی نوشت: برای موفقیت در صحنه بین‌المللی، سهیلی و جزیره قشم نمی‌توانند تنها به جذابیت‌های داخلی خود تکیه کنند و باید به طور فعال با مکانیسم‌های جهانی درگیر شوند. این امر مستلزم برندسازی هوشمند است تا داستان سهیلی و قشم به زبانی بین‌المللی و جذاب روایت شود؛ داستانی که بر اصالت، توانمندسازی جامعه محلی و همزیستی انسان و طبیعت در یک ژئوپارک جهانی تأکید دارد. این روایت باید از طریق یک حضور دیجیتال استراتژیک در پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام، تریپ‌ادوایزر و وبلاگ‌های سفر به گوش مخاطب جهانی برسد تا بتوان در رقابت برای جلب نظر گردشگران، جایگاه مناسبی پیدا کرد.
در عصری که گردشگری جهانی از کلان‌شهرهای شلوغ و مقاصد تکراری روی‌گردان شده و به دنبال اصالت، طبیعت بکر و ارتباط عمیق فرهنگی است، ابتکار «بهترین روستاهای گردشگری» سازمان جهانی جهانگردی (UNWTO) به یک استاندارد طلایی جدید برای توسعه روستایی تبدیل شده است. این ابتکار فراتر از یک جایزه، یک مکانیسم جهانی برای برندسازی، جذب سرمایه و پیوستن به شبکه‌ای از مقاصد نخبه است. کسب عنوان معتبر انتخاب «بهترین روستای گردشگری جهانی» توسط روستای سهیلی را دیگر نمی‌توان صرفاً یک رویداد داخلی دانست؛ بلکه باید آن را ورود یک بازیگر جدید به یک صحنه رقابتی پیچیده و بین‌المللی تحلیل کرد، صحنه‌ای که در آن روستاهایی از کرانه‌های خلیج‌فارس تا جزایر اقیانوس هند برای جلب نظر گردشگر مسئولیت‌پذیر جهانی با یکدیگر در رقابتند.
مکانیسم اصلی که ابتکار UNWTO بر آن استوار است، پاسخ به یک تغییر الگو در اقتصاد جهانی گردشگری است. گردشگر امروز، به ویژه پس از همه‌گیری کرونا، دیگر تنها یک مصرف‌کننده نیست؛ او به دنبال "تجربه" است. این گردشگر حاضر است برای اقامت در یک خانه بومی، یادگیری یک دستور پخت محلی یا مشارکت در یک پروژه حفاظت از محیط زیست هزینه کند. سازمان جهانی جهانگردی با شناسایی روستاهایی که این تجربیات اصیل را در چارچوب اهداف توسعه پایدار سازمان ملل (SDGs) ارائه می‌دهند، در واقع یک برند معتبر جهانی برای آن‌ها خلق می‌کند. این برند مانند یک گواهی‌نامه بین‌المللی عمل کرده و به تورگردانان جهانی، سرمایه‌گذاران و گردشگران مستقل این پیام را می‌دهد که این مقصد، استانداردهای جهانی پایداری اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی را رعایت می‌کند.
رقابت در خلیج‌فارس: سرمایه دولتی در برابر اصالت بومی
در حوزه خلیج‌فارس، دو مدل غالب توسعه گردشگری روستایی در حال شکل‌گیری است. مدل نخست، سرمایه‌گذاری عظیم و مدیریت دولتی است؛ نمونه بارز این مدل، روستای «مسفاة العبریین» در عمان است که پیشتر این جایزه جهانی را دریافت کرده است. دولت عمان با سرمایه‌گذاری هوشمندانه، زیرساخت‌های این روستای کوهستانی را بازسازی کرد، اما مدیریت اقامتگاه‌ها را به خانواده‌های محلی سپرد. مدل دیگر، پروژه‌هایی مانند «حتا» در امارات متحده عربی یا «رجال ألمع» در عربستان سعودی است که با سرمایه‌های هنگفت دولتی یا نیمه‌دولتی، میراث فرهنگی را به یک محصول گردشگری لوکس و بی‌نقص تبدیل کرده‌اند. مکانیسم موفقیت در این مدل، استفاده از قدرت بازاریابی جهانی، زیرساخت‌های مدرن و ایجاد یک تجربه کنترل‌شده و باکیفیت برای جذب گردشگران ثروتمند است.
در نقطه مقابل، مدل ارگانیک و اصالت جامعه‌محور قرار دارد که روستای سهیلی نماینده آن است. نقطه قوت اصلی سهیلی نه در زیرساخت‌های بی‌نقص، بلکه در اصالت بکر، ذخیره گاه زیست کره جنگل‌های حرای قشم و مدیریت خودجوش جامعه محلی نهفته است. چالش اصلی سهیلی در این رقابت، نداشتن بودجه‌های هنگفت بازاریابی و زیرساختی همتایان خود در عمان یا امارات است. بنابراین، برای رقابت در این عرصه، سهیلی باید بر «نقطه فروش ویژه» خود که همانا ترکیب ژئوپارک جهانی یونسکو با فرهنگ بومی و اصالت دست‌نخورده است، تکیه کند.
درس‌هایی از اقیانوس هند برای برندسازی پایدار
منطقه اقیانوس هند، با برند تثبیت‌شده «بهشت استوایی»، درس‌های ارزشمندی برای مقاصد نوظهوری مانند سهیلی دارد. یکی از این درس‌ها، لزوم مدیریت نشت اقتصادی است که تجربه مالدیو آن را به خوبی نشان می‌دهد؛ در این کشور، سال‌ها مدل گردشگری بر جزایر خصوصی و استراحتگاه‌های لوکس متمرکز بود که باعث «نشت اقتصادی» شدید (خروج سود از کشور) می‌شد، اما در دهه اخیر، توسعه گردشگری در جزایر مسکونی محلی (مانند جزیره مافوشی) آغاز شده است. این تجربه به قشم نشان می‌دهد که برای توسعه پایدار، باید مکانیسم‌هایی طراحی شود که تضمین کند بخش عمده درآمد گردشگری در چرخه اقتصاد محلی باقی بماند، نه اینکه به جیب سرمایه‌گذاران خارجی یا غیربومی سرازیر شود.
درس مهم دیگر، پیوند حفاظت از محیط زیست با برند ملی است که در تجربه سیشل (کوچک ترین کشور آفریقا در آب‌های اقیانوس هند) به وضوح دیده می‌شود. سیشل خود را به عنوان یک مقصد «اکو-لوکس» در جهان برندسازی کرده است و مکانیسم جهانی موفقیت آن، ایجاد قوانین زیست‌محیطی بسیار سخت‌گیرانه و پیوند دادن مستقیم درآمدهای گردشگری به پروژه‌های عظیم حفاظت از طبیعت است. موفقیت یک روستا در سیشل به این دلیل است که کل کشور به عنوان یک مقصد پایدار و حفاظت‌شده بازاریابی می‌شود. این به سهیلی می‌آموزد که موفقیت بین‌المللی آن در گرو موفقیت برند جهانی «ژئوپارک قشم» است، چرا که گردشگر بین‌المللی، یک روستا را به تنهایی نمی‌بیند، بلکه آن را در بستر یک مقصد بزرگتر ارزیابی می‌کند.
نقشه راه جهانی شدن: استراتژی موفقیت سهیلی
برای موفقیت در صحنه بین‌المللی، سهیلی و جزیره قشم نمی‌توانند تنها به جذابیت‌های داخلی خود تکیه کنند و باید به طور فعال با مکانیسم‌های جهانی درگیر شوند. این امر مستلزم برندسازی هوشمند است تا داستان سهیلی و قشم به زبانی بین‌المللی و جذاب روایت شود؛ داستانی که بر اصالت، توانمندسازی جامعه محلی و همزیستی انسان و طبیعت در یک ژئوپارک جهانی تأکید دارد. این روایت باید از طریق یک حضور دیجیتال استراتژیک در پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام، تریپ‌ادوایزر و وبلاگ‌های سفر به گوش مخاطب جهانی برسد تا بتوان در رقابت برای جلب نظر گردشگران، جایگاه مناسبی پیدا کرد.
هم زمان، برای جلب اعتماد بازار جهانی، حرکت به سمت کسب استانداردهای بین‌المللی از طریق دریافت گواهینامه‌های بین المللی معتبر ضروری است. این اعتبار، زمینه را برای ایجاد مشارکت‌های جهانی و برقراری ارتباط با تورگردانان بین‌المللی که متخصص اکوتوریسم و گردشگری مسئولانه هستند، فراهم کرده و به جذب گردشگران باکیفیت و هدفمند کمک می‌کند.
موفقیت جهانی سهیلی نه با تعداد گردشگرانی که جذب می‌کند، بلکه با توانایی آن در ادغام شدن در اقتصاد پایدار جهانی و در عین حال، حفاظت سرسختانه از هویت خود سنجیده خواهد شد. این روستا اکنون این فرصت را دارد که نه تنها برای ایران، بلکه برای کل منطقه به الگویی از توسعه پایدار و جامعه‌محور تبدیل شود.
انتهای پیام/