مرتضی طاهری، معاون دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم در گفتوگو با خبرنگار آنا، اظهار کرد: مکانیسم ماشه، هرچند در ظاهر ابزاری سیاسی است، اما در واقع تأثیر آن از مرز‌های سیاست فراتر می‌رود و مستقیماً به عرصه علم و فناوری وارد می‌شود.
وی افزود: این سازوکار با بازگرداندن تحریم‌ها، جریان آزاد علم، تبادل فناوری و همکاری‌های دانشگاهی را با مانع مواجهه می‌کند و در نتیجه روند بین‌المللی‌سازی علم را کند یا متوقف می‌سازد. پژوهشگران، به‌ویژه نسل جوان، از حضور در پروژه‌های جهانی، دسترسی به تجهیزات نوین و ارتباط با مراکز علمی معتبر بازمی‌مانند و این مسئله می‌تواند به احساس انزوا و محدودیت در جامعه علمی کشور منجر شود.
معاون دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم اضاف کرد: با این حال، در دل چنین شرایط دشواری، فرصتی برای بازاندیشی در سیاست‌های علمی و پژوهشی کشور نهفته است. تجربه محدودیت‌ها در گذشته نشان داده است که علم، اگرچه از بیرون آسیب می‌بیند، اما از درون می‌تواند بازسازی شود. فشار‌های بیرونی می‌توانند انگیزه‌ای برای شکل‌گیری زیرساخت‌های علمی مستقل، ارتقای توان فناورانه داخلی و تربیت نیرو‌های متخصص خوداتکا باشند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: در چنین شرایطی، دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی می‌توانند به جای وابستگی به منابع خارجی بر نوآوری بومی، تولید فناوری داخلی و هم‌افزایی بین دانشگاه و صنعت تمرکز کنند.
معاون دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم اضافه کرد: در این میان، نهاد علم به مثابه سپاهی از سربازان بی‌سلاح است که بدون جنگ و منازعه، می‌تواند کشورگشایی کند. این کشورگشایی نه با سلاح و سیاست، بلکه از طریق گسترش مرز‌های دانش، فناوری، تکنولوژی و نوآوری صورت می‌گیرد؛ جایی که هر پژوهش و هر ایده نو، مرزی تازه از دانایی را فتح می‌کند. علم می‌تواند در حالی که سیاست درگیر تنش و تحریم است از مسیر عقلانیت و تعامل، راهی تازه برای دیپلماسی بگشاید.
طاهری گفت: علم می‌تواند جای سیاست بنشیند و از طریق «دیپلماسی علمی»، گفتوگو، اعتماد و همکاری را میان ملت‌ها احیا کند. این‌گونه است که نهاد علم نه تنها قربانی شرایط سیاسی نمی‌شود، بلکه می‌تواند به ابزار نرم و مؤثری برای بازسازی اعتبار و نفوذ کشور در صحنه جهانی بدل شود.
معاون دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم تاکید کرد: نکته کلیدی در این مسیر، سیاست‌گذاری پاسخ‌گو و آینده‌نگر در حوزه علم و فناوری است. اگر کشور بتواند با اتکا به دیپلماسی علمی، شبکه‌های همکاری منطقه‌ای و بین‌المللی جدید بسازد و با حمایت هدفمند از پژوهشگران، زیرساخت‌های تحقیقاتی و منابع مالی جایگزین را گسترش دهد، علم می‌تواند موتور حرکت توسعه باقی بماند.
استاد دانشگاه تهران افزود: آینده مطلوب زمانی محقق می‌شود که جامعه علمی ایران خود را نه در موضع انفعال، بلکه در جایگاه کنش‌گر فعال ببیند؛ نهادی که می‌تواند فراتر از سیاست، پیام صلح، همکاری و پیشرفت را منتقل کند. در این چشم‌انداز، علم ایرانی نه در حاشیه تحریم‌ها، بلکه در متن گفت‌وگوی تمدن‌ها جای می‌گیرد، جایی که پژوهشگر ایرانی، سربازی از جبهه دانایی است، نه جنگ؛ و کشورگشایی او نه با سلاح، بلکه با خرد، نوآوری و امید رقم می‌خورد.
انتهای پیام/