به گزارش خبرنگار برنا "صبا صارمی"، شاید برخی عبارت‌های انگلیسی عمومی‌تر و قابل فهم‌تر باشند، مثل ریشه کردن واژه مرسی در فرهنگ و زبان فارسی که حتی بچه‌های کوچک و سالمندان هم نه تنها معنی آن را می‌دانند بلکه از آن استفاده می‌کنند و دیگر کاملا شناخته شده است.

اما برخی اصطلاحات و عبارت‌هایی که این روز‌ها جوانان و نوجوانان استفاده می‌کنند، کمی فراتر از یک تغییر شکل ساده است. واژه‌ها و عبارت‌هایی که از زبان دیگر وارد شده‌اند و هر روز بیش از پیش در زبان فارسی جا باز می‌کنند.

تغییری که گروهی خواستار و مشتاق آن هستند و گروهی دیگر نگران آسیب دیدن زبان فارسی و خدشه‌دار شدن ارتباطات میان افراد در جامعه.

قادر رزم جو، زبان شناس و استاد دانشگاه، در گفت‌و‌گو با خبرنگار برنا گفت: در ارتباط با دنیا ما هم تاثیر می‌گذاریم و هم تاثیر می‌پذیریم. بسیاری از افراد هستند که می‌گویند اگر مراقب زبان نباشیم رو به فساد و به اصطلاح از بین می‌رود. مثل تعیین جایگزین، دقیقا همان کاری که در فرهنگستان با واژه‌ها می‌کنند، اما چون خیلی با علم روز زبانشناسی آشنایی ندارند متاسفانه بعد از مرگ سهراب وارد عمل می‌شوند.

وی افزود: ما باید قبل از اینکه آن واژه و اصطلاح وارد شود راهی پیدا کنیم و مطابق علایق مردم آن را وارد زبان کنیم. ضمن اینکه مواردی هم هست که ضعف در کار است؛ مثلاً به جای ایمیل که خودش یک اصطلاح انگلیسی است پست الکترونیکی پیشنهاد شده است. خود پست الکترونیک هم انگلیسی است و ما درواقع یک واژه را برداشتیم و دو واژه دیگر به جایش گذاشتیم.

وی با اشاره به اصطلاح اقتصادی شدن می‌گوید: یکی از ضرورت و اجباری که بر حسب جهان شدگی و ارتباطات گسترده وجود دارد و قابل انکار نیست، حرکت زبان به سمت اقتصادی شدن است. یعنی اگر قرار است در زبان تغییراتی اتفاق بیفتد سعی بر کوتاه شدن و اقتصادی عمل کردن است.

وی افزود: اگر در فارسی کهن می‌گفتند همی‌روم، همی حذف می‌شود و از می‌روم هم در عامیانه به می‌رم رسیده‌ایم. در هر سه مرحله جزئی از این واژه و تاکید حذف شده است. این یعنی رو به کوتاهی بودن و اقتصادی عمل کردن.

وی معتقد است: بر اساس یکی از قواعد رایج در علم زبان شناسی، زبان قراردادی است و ما اصلاً نباید نگران این مورد باشیم که اگر واژه‌های جدید وارد شود از فارسی چیزی نمی‌ماند. کل زبان و معانی قرارداد است و اگر قرار باشد به جای کل جمله ما از واژه‌ای استفاده کنیم که از زبان دیگری وام گرفته‌ایم، ایرادی ندارد.

رزم جو در خصوص تهدید و تکامل زبان اظهار کرد: زبان فارسی نمونه خیلی جالبی است. زبان و فرهنگ فارسی در طول تاریخ مورد تاخت و تاز خیلی از اقوام قرار گرفت که سعی می‌کردند زبان و فرهنگ خودشان را چیره کنند ولی فارسی همچنان وجود دارد. درواقع زبان خودگردان است و اگر عبارت‌های جدیدی وارد شود، خود زبان آن را در خودش تغییر شکل می‌دهد.

وی با اشاره به تکامل زبان افزود: هر واژه و عبارتی که از زبان دیگری وارد زبان فارسی شود، شناسنامه فارسی می‌گیرد و زبان این قدرت را دارد که آن واژه‌ها و مفاهیم را در خودش حل کند. به همین دلیل اصلاً نباید نگران باشیم و این نشانه تکامل زبان است نه تهدیدی برای آن.

این زبانشناس ضمن تاکید بر اهمیت حفظ تعادل در استفاده از این عبارات افزود: همانطور که اشاره کردم برخی افراد می‌ترسند تغییر زبان آن را فاسد کند و می‌خواهند همه چیز را به شکل قدیمی نگه دارند، اما زبان یک موجود زنده است و موجود زنده تغییر می‌کند. تغییر بخشی از ذات زبان است و باید تغییر در زبان را بپذیریم.

رزم جو درخصوص افراط در زبان می‌گوید: گروه دومی هم وجود دارد که مقداری اهل افراط ند و ما به اصطلاح می‌گوییم این افراد از لحاظ فرهنگی دچار همگون شدگی هستند یعنی کسی که تمام حالات، گفتار و اندیشه هایش تبدیل شده به چیزی شبیه غرب. آگاهی دادن به این افراد کمک می‌کند.

وی خاطر نشان کرد: مواردی که عرض کردم خطری برای زبان ایجاد نمی‌کند، اما افراد افراطی را هم باید آگاه کنیم که مسئله را سفت و سخت نگیرند؛ چون این تغییر کردن، ذات زبان است.

عدم وجود زبان مشترک ما را دچار از خود بیگانگی می‌کند

مهرداد ناظری، جامعه شناس، در گفت‌و‌گو با خبرنگار برنا ضمن بیان اینکه مبادله واژه‌های مختلف در زبان‌ها همیشه وجود داشته است گفت: در دوره ماقبل مدرن تعامل زبان‌ها بیشتر مبتنی بر تعامل، همنشینی و دریافت از یکدیگر بوده و به فهم بیشتر کمک می‌کرده است.

وی ضمن تاکید بر مطالعه میدانی برای جایگزینی واژه‌ها گفت: اگر قرار است یک واژه را جایگزین کنیم باید این واژه را در جامعه‌ای محدود بررسی کنیم تا ببینیم آیا جامعه این جایگزینی را می‌پذیرد یا نه.

وی معتقد است: الزاما ورود برخی از واژه‌ها به زبان به معنای تضعیف آن زبان نیست؛ ما باید ضمن تقویت زبان خودمان که هویتمان هم است در به کارگیری اصطلاحات جدید خیلی تعصب ورزانه برخورد نکنیم، چون به ساخت زبان آسیبی نخواهد زد.

این جامعه شناس بیان کرد: بخشی از پذیرش اصطلاحات جدید به این دلیل است که جامعه ما دچار از خود بیگانگی شده است. جوانان ما انگار نوعی خشونت زبانی دارند و دلشان می‌خواهد با زبانی صحبت یا از کلمه‌هایی استفاده کنند که مادر پدرشان یا معلم‌شان استفاده نمی‌کنند.

ناظری با اشاره به پدیده مهاجرت فکری می‌گوید: در حقیقت نسلی جدید در ایران زندگی می‌کنند که اساساً در ایران زندگی نمی‌کنند، یک تقابل دیالکتیکی در ذهن‌شان دارند و با ارزش و اعتبار یا احترامی که از زبان یا فرهنگ خودشان دریافت می‌کنند مقابله می‌کنند.

وی می‌گوید: ضعف خود ما بوده که نتوانستیم به گونه‌ای رفتار کنیم تا نشان دهیم زبان مادری می‌تواند خیلی زبان مهر ورزانه‌ای باشد. آن‌ها می‌خواهند با استفاده کردن از اصطلاحات خاص زبان انگلیسی تمایز خود را از جامعه اعلام کنند.

وی با اشاره به مهم‌ترین اثرات عدم توانایی در گفت‌و‌گو با یک زبان افزود: دیگر نمی‌توانیم با یکدیگر گفت‌و‌گو داشته باشیم؛ یعنی کنش ارتباطی در جامعه تضعیف می‌شود و جامعه قدرت ارتباطش را از دست می‌دهد که نتیجه آن شکاف است.

وی در ادامه می‌گوید: ما در جامعه مان احساس تنهایی خواهیم کرد. یعنی هم نسل‌های قدیم احساس تنهایی خواهند کرد هم نسل‌های جدید و اصلا دو نفری که با هم صحبت می‌کنند زبان مشترکی برای گفت‌و‌گو ندارند.

وی درخصوص اثرات این پدیده می‌گوید: این عدم وجود زبان مشترک ما را دچار از خود بیگانگی می‌کند و از خود بیگانگی عارضه اجتماعی است که اگر در جامعه گسترش پیدا کند نتیجه اش گرایش به مواد مخدر یا خودکشی است.

ناظری با بیان اینکه هم نسل قدیم و هم نسل جدید باید به خودآگاهی برسند گفت: وقتی به خود آگاهی برسید، نقاط ضعف و قوت خودتان را متوجه می‌شوید. همه نسل‌ها وقتی باهم بنشینند می‌توانند تجربیاتی که از جامعه کسب کرده‌اند را در اختیار یکدیگر بگذارند، ما باید زبان گفت و گوی میان نسلی را در جامعه گسترش دهیم.

انتهای پیام/