شناسهٔ خبر: 75378425 - سرویس فرهنگی
نسخه قابل چاپ منبع: جوان | لینک خبر

کارشناس فضای مجازی هشدار داد

فقدان نظام نظارتی منسجم و «ولنگاری فرهنگی» در شبکه نمایش خانگی

کارشناس فضای مجازی نسبت به عادی‌سازی ناهنجاری‌های اخلاقی از طریق تولیدات شبکه نمایش خانگی هشدار داد

صاحب‌خبر -

جوان آنلاین: کارشناس فضای مجازی نسبت به عادی‌سازی ناهنجاری‌های اخلاقی از طریق تولیدات شبکه نمایش خانگی هشدار داد و علت این اتفاق را فقدان نظام نظارتی منسجم و نبود رده‌بندی سنی علمی را از جمله عوامل اصلی گسترش این روند دانست. 
به گزارش جوان، محمدامین حسام، کارشناس فضای مجازی، در برنامه «فولوفوکوس» به تحلیل بحران فرهنگی در شبکه‌های نمایش خانگی پرداخت و نسبت به عادی‌سازی ناهنجاری‌های اخلاقی از طریق تولیدات این پلتفرم‌ها هشدار داد. وی با تشریح مکانیسم «اقتصاد توجه» که تولیدکنندگان محتوا را به سمت ارائه مطالب غیراخلاقی سوق می‌دهد، فقدان نظام نظارتی منسجم و نبود رده‌بندی سنی علمی را از جمله عوامل اصلی گسترش این روند دانست. حسام در ابتدای بحث با تمایز قائل شدن بین «آزادی رسانه‌ای» و «ولنگاری فرهنگی»، تأکید کرد: «آزادی به این معناست که شما بتوانید حرفی را که به شما دیکته نکرده‌اند راحت بیان کنید، اما ولنگاری فرهنگی به این معناست که شما هر چیزی که به ذهنتان می‌رسد برای جلب توجه مخاطب منفعل ارائه دهید». 
به گفته وی، در فضای کنونی شبکه‌های نمایش خانگی، «اقتصاد توجه» حرف اول را می‌زند: «در دنیایی هستیم که بازار توجه بسیار داغ است. توجه یک منبع کمیاب است و از این مقوله، اقتصاد توجه بیرون می‌آید. برنامه‌سازان برای جلب توجه از هر ابزاری استفاده می‌کنند؛ از شوخی‌های جنسی گرفته تا نمایش خشونت و تصاویر اروتیک». 
حسام یکی از مشکلات اصلی در فضای تولید محتوای دیجیتال را «چندگانگی رگولاتوری» عنوان کرد: «ما در ایران دچار چندگانگی در بحث رگولاتوری و تنظیم‌گری هستیم. ما نهاد مشخصی نداریم که بگوییم مسئول این حوزه است. این چندگانگی و ابهام باعث می‌شود پلتفرم‌ها از این خلأ استفاده کنند و دست به اقداماتی بزنند که می‌بینید». وی به محدودیت‌های سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر (ساترا) اشاره کرد: «ساترا نقش مجوز دادن را دارد، اما نمی‌تواند در حین تولید و پخش اثر نظارت کند. اگر برنامۀ دارای مجوز، خلاف رویه ساترا عمل کند، این سازمان نمی‌تواند مستقیماً مداخله کند بلکه باید از طریق دادگاه پیگیری کند». 
حسام با هشدار درباره «فرآیند عادی‌سازی» ناهنجاری‌ها در تولیدات رسانه‌ای گفت: «ما در سریال‌هایمان بازیگرانی داریم که تبدیل به الگوی سیگار کشیدن شده‌اند. شهاب حسینی شده بود الگوی سیگار کشیدن، جواد عزتی شده بود الگوی سیگار کشیدن». 
حتی در مورد مواد مخدر نیز شاهد «قبح‌زدایی» هستیم: «بحث مصرف مواد مخدر یا مصرف گل را می‌بینیم که به شوخی مطرح می‌شود. در ناخودآگاه مخاطب، قبح این رفتار می‌ریزد». این کارشناس فضای مجازی با ابراز نگرانی از جایگاه زن در تولیدات رسانه‌ای گفت: «جایگاه و ارزش یک بانوی ایرانی در برنامه‌های ما به زیر صفر رسیده. متأسفانه نه تنها آقایان اجازه می‌دهند به خودشان به کیان زن توهین کنند، بلکه خود خانم‌ها هم گاهی خودشان را در معرض شوخی قرار می‌دهند». 
حسام به تجربه سایر کشور‌ها در تنظیم‌گری محتوای رسانه‌ای اشاره کرد: «در ترکیه، سازمان رگولاتوری (آرتیوک) نتفلیکس، آمازون پرایم و اچ‌بی‌او را چندین بار جریمه کرده است. در انگلستان (آفکام) و در فرانسه (سی‌اس‌ای) نیز سازوکار‌های نظارتی قوی وجود دارد». 
وی به نمونه‌ای از ترکیه اشاره کرد: «در ترکیه حتی نمایش واضح لیوان مشروب یا سیگار نیز محدودیت دارد. دلیلش این است که می‌گویند ممکن است ترویج شود یا برای کودکان مضر باشد». 
حسام بر شفافیت اقتصادی پلتفرم‌ها تأکید کرد: «وضعیت پلتفرم‌های ایرانی از نظر اقتصادی شفاف نیست. برخی می‌گویند خصولتی هستند. باید مشخص شود چه نهاد‌های دولتی یا خصوصی پشت آنها هستند». 
وی نقش نهاد‌های مردم‌نهاد در نظارت بر محتوا را یادآور شد: «در کشور‌های دیگر، ان‌جی‌او‌ها و نهاد‌های مردم‌محور وجود دارند که دور هم جمع می‌شوند و اعتراض می‌کنند. متأسفانه در ایران چنین مکانیزمی فعال نیست». این کارشناس با اشاره به فقدان نظام رده‌بندی سنی در ایران گفت: «ما در ایران هیچ نظام رده‌بندی سنی در تلویزیون، شبکه‌های نمایش خانگی و سینما نداریم. عددی که sometimes پای برخی برنامه‌ها می‌بینید، هیچ پشتوانه علمی و پژوهشی ندارد». حسام در جمع‌بندی سخنان خود هشدار داد: «تا زمانی که وضعیت حکمرانی فضای مجازی و تولید محتوا مشخص نشود، وضعیت شبکه‌های نمایش خانگی روزبه‌روز بدتر خواهد شد. هم از نظر محتوایی و هم از نظر جذابیت شاهد افت هستیم».