گروه استان‌های دفاع‌پرس‌- «سید حسین ناصری شکیب» پیشکسوت دفاع مقدس؛ معمولاً اندیشه‌ورزی و سیاست‌مداری از فلاسفه و اصحاب حکمت انتظار می‌رود ولی شاعرانی هم که خود را صدای مردم زمانه خویش دانسته و رسالتی اجتماعی برای خود قائلند نیز، اشعار خود را در داربستی از جهان‌بینی و روابط بایسته انسان‌ها با یکدیگر قرار می‌دهند.

 

 

حافظ هم از این قاعده مستثنی نیست به ویژه آنکه او در زمانه پس از فروکاست آشوب‌های نخستین یورش مغولان به ایران زندگی می‌کرد، عصری که درگیری‌های ایلخانان و خاندان آل مظفر و تیموریان آرامش و ثبات را از مردم ایران سلب کرده بود و ارزش‌های اخلاقی و الگو‌های رفتار اجتماعی به آسانی متزلزل می‌شدند.

 

در آن جابه‌جایی‌های قدرت‌های سیاسی، حافظ، مردم‌فریبی و ریاکاری را بدترین آفت‌های جامعه می‌دانست چراکه معمولاً حاکمان تظاهر به دینداری را حیلت کسب مشروعیت برای حکومت و صوفیان آنرا وسیله کسب معیشت و اندوختن ثروت قرار می‌دادند. 

گوئیا باور نمی‌دارند روز داوری/ کاین همه قلب و دغل در کار داور می‌کنند بنده پیر خراباتم که درویشان او/ گنج را از بی‌نیازی خاک بر سر می‌کنند

 

واژگان ظاهراً عرفانی می‌و معشوق و محتسب و باده و... در شعر حافظ بیشتر در معنای سیاسی آنها به کار می‌رفت و معنا پیدا می‌کردند تا در انزوا و خلوت بریده از اجتماع عرفان نظری مدعیان.

 

ناصح به طعنه گفت حرامست می‌مخور/ گفتم به چشم گوش به هر خر نمی‌کنم

این تقویم تمام که، چون زاهدان شهر/ ناز و کرشمه بر سر منبر نمی‌کنم

 

کاملترین شخصیت در اندیشه حافظ «رند» است و علت این امر، اهمیت و جایگاه «انسان» و «انسانیت» در جهان‌بینی او در کنار «خداباوری» و «عشق ورزیدن» است، رندی در اندیشه حافظ؛ یکرنگی، صداقت، مردم‌گرایی و کم‌آزاری است، رند آدم هوشیاری است که نه فریب می‌دهد نه فریب می‌خورد، نه تارک دنیاست نه چسبیده به دنیا و مردم را هم به همین میانه روی فرا می‌خواند «وَکَذٰلِکَ جَعَلناکُم أُمَّةً وَسَطًا لِتَکونوا شُهَداءَ عَلَى النّاسِ وَ...»، رند آزمند به دنیا نیست، اما در بهره‌مندی «عیش نقد» حلال دنیا فرصت را از دست نمی‌دهد.

 

رند در اندیشه حافظ اگر «انسان کامل» نیست ولی کاملاً انسان است که از هیچ تلاشی برای گذشتن از احساسات پست نفسانی فروگذار نمی‌کند ولی از نپذیرفتن ارزش‌های تحمیلی ریاکارانه هم ترس و ابایی ندارد.

 

غلام همت دردی کشان یکرنگم/ نه آن گروه که ارزق لباس و دل سیهند

من ارچه عاشقم و رند و مست و نامه سیاه/ هزار شکر که یاران شهر بی‌گنهند

 

انتهای پیام/