به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛
مقدمه
در روزهای پایانی مهر ۱۴۰۴ شکاف طبقاتی در ایران بیش از پیش خود را نشان داد. از یک سو اخبار مربوط به فقر و ناتوانی مالی مردم، آنان را به اقدام‌هایی پرخطر یا ناهنجار برای تأمین مخارج سوق می‌دهد؛ از سوی دیگر گزارش‌هایی از نمایش ثروت و تجمل‌گرایی در شمال تهران موجی از انتقاد و واکنش به همراه داشته است. این گزارش به برخی نمونه‌ها می‌پردازد و تلاش می‌کند علل و پیامدهای این دوگانگی را بررسی کند.
معضلات اجتماعی ناشی از فقر
فروش کلیه برای تأمین معیشت
فروش کلیه و دیگر اعضای بدن به عنوان راه نجات از بدهی یا تأمین مخارج زندگی، همچنان یکی از واقعیت‌های تلخ در جامعهٔ ایران است. گزارش‌های منتشرشده در مهر ۱۴۰۴ اشاره داشتند که برخی از نیازمندان برای پرداخت هزینهٔ درمان اعضای خانواده، کلیهٔ خود را می‌فروشند. در مواردی قیمت کلیه حدود چندصد میلیون تومان تعیین می‌شود و حتی والدینی که دارای فرزند بیمار هستند نیز به این کار روی می‌آورند. این روند نشان می‌دهد که فشار اقتصادی تا چه اندازه مردم را به اقدامات خطرناک و آسیب‌زا سوق داده است.
سرقت‌های ناشی از مشکلات مالی
افزایش تورم و کاهش قدرت خرید، بخشی از جامعه را به سمت رفتارهای ناهنجار سوق داده است. نمونه‌هایی از سرقت توسط افراد تحصیلکرده یا جوانانی که نتوانسته‌اند شغل مناسبی پیدا کنند، در رسانه‌ها بازتاب داشته است.
در یکی از این گزارش‌ها، عضوی از یک باند سرقت مسلحانه گفته بود که با وجود داشتن مدرک تحصیلی بالا، به دلیل نبود درآمد کافی ناچار شده است دست به سرقت بزند. فرد دیگری نیز انگیزهٔ خود را ناتوانی در پرداخت اقساط وام عنوان کرده بود. این مثال‌ها نشان می‌دهد که مشکل مالی چگونه می‌تواند افراد را به سمت رفتارهای پرخطر و خلاف قانون بکشاند.
در زیر تصویری از قیمت واقعی این فندک را در یکی از فروشگاه‌های اینترنتی به نام زیپولوکس مشاهده می‌کنید:
فاصلهٔ طبقاتی و تجمل‌گرایی
فندک طلایی ۴ میلیارد تومانی؛ نماد زندگی لاکچری
در کنار معضلات ناشی از فقر، خبری دربارهٔ استفادهٔ جوانان ثروتمند تهرانی از فندک‌های لوکس و بسیار گران‌قیمت توجه بسیاری را جلب کرد. این فندک‌ها از طلای ۱۸ عیار ساخته شده و قیمت هر کدام بیش از چهار میلیارد تومان است.
در کافه‌ها و لانژهای لوکس شمال تهران، این فندک‌ها در کنار قهوه و سیگار روی میز افراد مشهور و طبقهٔ مرفه دیده می‌شود. کارمندان این مراکز گفته‌اند که برخی مشتریان ارزش این فندک‌ها را حتی بیشتر از ساعت یا کیف خود می‌دانند. این نمایش ثروت در زمانی صورت می‌گیرد که بسیاری از مردم برای خرید نیازهای اولیه در فشار هستند.
دیدگاه جامعه‌شناسان
جامعه‌شناسان معتقدند که افزایش نمادهای مصرفی و تجمل‌گرایی نتیجهٔ روندی است که در آن افراد برای جلب توجه و دیده شدن هزینه‌های گزاف می‌کنند. مصرف‌گرایی، به بخشی از هویت فردی تبدیل شده و مرزهای اخلاقی و طبقاتی را جابه‌جا کرده است. در چنین فضایی، حتی یک فندک می‌تواند نماد جایگاه اجتماعی شود و تفاوت میان طبقات را برجسته‌تر کند.
تحلیل و نتیجه‌گیری
فشار اقتصادی و نبود فرصت‌های شغلی مناسب، موجب شده است که برخی شهروندان برای تأمین مخارج زندگی به کارهایی نظیر فروش اعضای بدن روی آورند. در مقابل، نمایش ثروت و تجمل در شمال تهران به شکل استفاده از وسایل چندمیلیاردی، شکاف طبقاتی را آشکار کرده است. استمرار این دوگانگی می‌تواند زمینه‌ساز افزایش جرم، بی‌اعتمادی و بی‌ثباتی اجتماعی شود. برای برون‌رفت از این وضعیت، توجه به ایجاد شغل، مهار تورم، تقویت حمایت‌های اجتماعی و کنترل نمایش‌های افراطی مصرفی ضروری است.