قرار گرفتن این استان در مسیر شمال کشور، همجواری با دریای خزر، برخورداری از جنگل‌های هیرکانی با عنوان میراث جهانی یونسکو، وجود صدها اثر ثبت شده تاریخی، صدها آیین و سنت بومی و نیز صنایع دستی متنوع، مازندران را به مجموعه‌ای کم نظیر ظرفیت‌ها و قابلیت‌ها تبدیل کرده است.
بر همین اساس در سند آمایش سرزمین مازندران، صنعت گردشگری در کنار کشاورزی و صنعت به عنوان ارکان اصلی توسعه معرفی شده و به درستی تاکید شده که گردشگری موتور محرک دو بخش دیگر باشد.
با وجود این ظرفیت‌ها، گردشگری و صنایع دستی استان به جایگاه واقعی خود دست نیافتند. نگاه کوتاه مدت، ضعف در مدیریت یکپارچه مقصد و کمبود زیرساخت‌ها از جمله موضوعاتی است که باعث شده تا از این فرصت‌های طلایی بهره لازم برده نشود. لذا ضرورت دارد، تصمیم گیران در سطوح ملی، استانی و محلی نگاه راهبردی، تحلیلی و آینده نگر به سه حوزه میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی داشته باشند، زیرا این سه حوزه علاوه بر ابزاری برای رونق اقتصادی، بنیانی برای پایداری اجتماعی، هویتی و زیست محیطی مازندران هستند.
میراث فرهنگی؛ سرمایه هویتی و اقتصادی
مازندران دارای هزاران اثر تاریخی شناسایی شده و صدها اثر ثبت ملی است. این آثار در کنار آیین‌های بومی مانند نوروز خوانی، موسیقی محلی، خوراک‌های سنتی و مهارت‌های بومی، سرمایه‌های هویتی و فرهنگی‌اند، که اگر به درستی معرفی و بهره‌برداری شوند، می‌توانند به برند ملی وحتی جهانی استان تبدیل شوند. سرمایه‌گذاری در حفاظت، مرمت و بهره‌برداری هوشمند از این میراث، ضمن تقویت هویت فرهنگی جامعه، امکان خلق محصول گردشگری ویژه و ارزش افزوده اقتصادی را فراهم می‌آورد.
گردشگری؛ پیشران توسعه پایدار
مازندران سالانه میزبان میلیون‌ها گردشگر داخلی است، اما سهم آن از بازار گردشگری خارجی به نسبت چندان قابل توجه نیست. تنوع اقلیمی و جغرافیایی، امکان توسعه گردشگری چهار فصل (دریایی، روستایی، فرهنگی، مذهبی، سلامت، کوهستانی، و...) را فراهم کرده است. اگر مدیریت علمی و تخصصی، برنامه‌ریزی هدفمند و پایدار بر این بخش حاکم شود، گردشگری قادر است، با ایجاد ده ها هزار فرصت شغلی مستقیم و غیر مستقیم به موتور محرک اقتصاد محلی تبدیل گردد. همچنین توسعه گردشگری سلامت و کشاورزی می‌تواند به پیوند موثر با سایر ارکان توسعه استان منجر شود.
صنایع دستی؛ اقتصاد خلاق و پایدار
مازندران با چهار برند ملی در قالب شهر و روستای صنایع دستی(جاجیم آلاشت، گلیم بهشهر، حصیر بافی درزی کلا بابل و سفال سلیم آباد تنکابن) و ده‌ها رشته، دارای مهر اصالت یونسکو و ملی جایگاهی ممتازی در این حوزه دارد. این حوزه علاوه بر نمایش اصالت فرهنگی، ابزاری برای تحقق عدالت اجتماعی و توانمندسازی زنان و روستاییان است. صنایع دستی برخلاف بسیاری از صنایع کمترین وابستگی به سرمایه و مواد اولیه خارجی را داشته و بالاترین میزان اشتغال زایی خانوادگی و محلی را دارد. توجه به صادرات صنایع دستی و پیوند آن با گردشگری، می‌تواند منبع درآمد پایداری برای استان باشد.
هم افزایی سه حوزه؛ شرط تحقق توسعه پایدار
میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی باید در قالب یک سیستم یکپارچه دیده شوند. گردشگری بدون هویت فرهنگی و بدون محصول صنایع دستی سطحی و موقتی خواهد بود. صنایع دستی بدون گردشگری بازار مصرف و رونق اقتصادی نخواهد داشت و میراث فرهنگی نیز بدون پیوند با این دو حوزه صرفاً هزینه بر، خواهد بود. بنابراین سیاست گذاری در مازندران باید مبتنی بر هم افزایی و پیوند راهبردی این سه حوزه صورت گیرد.
برنامه‌ریزی عملیاتی برای سیاست گذاری
برای بالفعل سازی ظرفیت‌ها و کاهش فاصله میان قابلیت‌ها و واقعیت‌های موجود پیشنهادهای ذیل ارائه می شود:
-تدوین نقشه راه یکپارچه توسعه گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی مازندران بر اساس سند آمایش سرزمین
- سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اساسی گردشگری چون: حمل و نقل ریلی و جاده‌ای درون استانی و تقویت و گسترش خطوط هوایی، پایانه‌های گردشگری، سرویس‌های بهداشتی استاندارد، هتل‌های میان رده و لاکچری و بوم گردی و مراکز سرگرمی تفریحی گردشگری
-ایجاد خوشه‌های هم افزا میان گردشگری، کشاورزی و صنایع دستی برای توسعه اقتصاد محلی و تقویت زنجیره ارزش
-دیجیتالی سازی معرفی و بازاریابی با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین
-توسعه دیپلماسی فرهنگی و برندینگ بین‌المللی مازندران به عنوان مقصد گردشگری پایدار و فرهنگ محور
-توانمندسازی جوامع محلی با آموزش‌های تخصصی در زمینه راهنمایی گردشگری، هتلداری صنایع دستی و مدیریت کسب و کارهای کوچک هفت: حفاظت پایدار از میراث فرهنگی و طبیعی از طریق مشارکت مردمی و جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی
مازندران اگرچه به واسطه کشاورزی و صنعت از جایگاه ویژه در کشور برخوردار است، اما آینده توسعه پایدار این استان، بدون توجه جدی مدیریتی وترکیب دانش علمی و دانش اجرایی و تجربی به میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی قابل تصور نیست، این سه حوزه علاوه بر اینکه ضامن هویت و انسجام اجتماعی‌اند، می‌توانند مهم‌ترین ابزار برای رونق اقتصادی، عدالت اجتماعی و حفظ محیط زیست باشند.
امروز با پیشرفت سریع که در این حوزه به ویژه در بخش گردشگری در حال رخ دادن است، سیاستگذاران و مدیران باید فراتر از نگاه بخشی با نگرش سیستمی و آینده نگر سرمایه‌گذاری جدی در این حوزه‌ها را در اولویت قرار دهند. بی‌تردید توجه ویژه و هدفمند به این ظرفیت‌ها مازندران را به الگوی ملی منطقه‌ای در توسعه پایدار فرهنگی و اقتصادی بدل خواهد ساخت.