در کشوری که بخش قابل توجهی از زنجیره تولید و تأمین آن به مواد اولیه وارداتی متکی است، نرخ ارز به یکی از مهم‌ترین شاخص‌های تعیین‌کننده در ثبات یا نوسان قیمت‌ها تبدیل شده است. لوله‌های فلزی — به‌ویژه لوله‌های گالوانیزه — به عنوان بخش حیاتی زیرساخت‌های ساختمانی، صنعتی و تأسیساتی، در خط مقدم این تحولات قرار دارند.

تأثیر مستقیم نرخ ارز بر قیمت مواد اولیه

مواد اولیه ساخت لوله‌های فلزی در ایران عمدتاً شامل ورق‌های فولادی و پوشش روی (Zinc) است. در حالی‌که بخش زیادی از ورق‌های فولادی در داخل کشور تولید می‌شود، اما پوشش گالوانیزه همچنان وابسته به واردات مواد شیمیایی و صنعتی از کشورهای دیگر است.
بنابراین هرگونه افزایش نرخ ارز، به‌طور مستقیم هزینه تولید را بالا می‌برد.

در نیمه نخست سال ۱۴۰۳، میانگین قیمت دلار در محدوده ۵۵ تا ۶۲ هزار تومان نوسان داشت. این تغییر حدود ۱۳ درصدی باعث شد قیمت هر کیلوگرم لوله گالوانیزه نیز از ۸۷ هزار تومان به حدود ۹۳ هزار تومان افزایش یابد. در نیمه نخست سال ۱۴۰۴ نیز با وجود رشد محدود نرخ ارز، ثبات نسبی بازار فولاد داخلی مانع از جهش قیمتی شد.

جدول تغییرات میانگین قیمت لوله گالوانیزه و نرخ ارز

منبع: تحلیل بازار تأسیسات تهران – پاییز ۱۴۰۴

همان‌طور که جدول نشان می‌دهد، افزایش هر هزار تومان در نرخ ارز معمولاً معادل ۱ تا ۱.۵ درصد افزایش در قیمت لوله‌های فلزی است. البته این رابطه همیشه خطی نیست، زیرا عوامل داخلی مانند هزینه انرژی، حمل‌ونقل و سیاست‌های صنعتی نیز در تعیین قیمت نهایی مؤثرند.

اثرات غیرمستقیم نرخ ارز بر بازار لوله‌های فلزی

تأثیر نرخ ارز تنها به هزینه مواد اولیه محدود نمی‌شود. در عمل، افزایش نرخ ارز باعث رشد عمومی هزینه‌های حمل‌ونقل، بیمه، قطعات ماشین‌آلات و حتی دستمزدها می‌شود.
این موضوع به‌ویژه در صنایعی که به صادرات وابسته‌اند، به شکل پیچیده‌تری بروز می‌کند.

یکی از کارشناسان بازار آهن در گفت‌وگو با اقتصاد فارسی می‌گوید:

«نوسان دلار فقط هزینه تولید را بالا نمی‌برد، بلکه رفتار روانی بازار را تغییر می‌دهد. وقتی فعالان پیش‌بینی رشد نرخ ارز را دارند، معمولاً خرید خود را جلو می‌اندازند تا از افزایش آتی قیمت جلوگیری کنند، و همین موضوع باعث جهش تقاضا در کوتاه‌مدت می‌شود.»

در نتیجه، حتی اگر تولید داخلی ثابت بماند، افزایش نرخ ارز می‌تواند منجر به افزایش مصنوعی تقاضا و رشد موقت قیمت‌ها شود.

نقش تولید داخلی در کاهش وابستگی ارزی

در سال‌های اخیر، رشد تولیدکنندگان داخلی در استان‌های تهران، قزوین، اصفهان و یزد نقش مهمی در کاهش وابستگی ارزی بازار لوله ایفا کرده است. کارخانه‌های داخلی با بهبود فناوری گالوانیزه گرم و استفاده از ورق‌های تولید داخل، توانسته‌اند بخشی از نیاز کشور را بدون اتکا به واردات تأمین کنند.

براساس برآورد انجمن تولیدکنندگان فولاد، سهم تولید داخلی از بازار لوله‌های گالوانیزه از ۵۵ درصد در سال ۱۳۹۹ به بیش از ۷۵ درصد در سال ۱۴۰۴ رسیده است. این روند علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار، باعث تثبیت نسبی قیمت‌ها در برابر نوسانات ارزی نیز شده است.

نقش تأمین‌کنندگان معتبر در شفافیت قیمتی

در شرایطی که نرخ ارز لحظه‌ای تغییر می‌کند، تأمین‌کنندگان معتبر نقش اساسی در حفظ شفافیت و آرامش بازار دارند.
شرکت‌هایی که قیمت محصولات خود را به‌صورت روزانه و شفاف در سایت‌های رسمی منتشر می‌کنند، عملاً مانع از شکل‌گیری بازار سیاه و قیمت‌سازی‌های غیرواقعی می‌شوند.

یکی از نمونه‌های موفق در این زمینه، مجموعه آذرخش پایپ است که با ارائه جدول قیمت روز و مشاوره تلفنی، مرجع قیمتی مطمئنی برای پیمانکاران و خریداران عمده محسوب می‌شود.

این رویکرد باعث می‌شود فعالان بازار با دید بازتری تصمیم بگیرند و از خریدهای هیجانی و غیرمنطقی جلوگیری کنند.

جدول مقایسه تأثیر نرخ ارز بر قیمت انواع لوله‌های فلزی در سال ۱۴۰۴

منبع: تحلیل بازار تأسیسات تهران – مهر ۱۴۰۴

پیش‌بینی آینده بازار لوله‌های فلزی در نیمه دوم سال ۱۴۰۴

تحلیل‌گران بازار پیش‌بینی می‌کنند در نیمه دوم سال ۱۴۰۴، در صورت ثبات نرخ ارز در محدوده ۶۵ تا ۶۸ هزار تومان، بازار لوله‌های فلزی روندی متعادل را طی کند.

افزایش تولید داخلی و کاهش هزینه واردات مواد اولیه نیز از دیگر عواملی است که می‌تواند مانع از جهش قیمتی شود.

با این حال، اگر نرخ ارز مجدداً وارد فاز افزایشی شود، احتمال افزایش ۵ تا ۸ درصدی قیمت لوله‌های فلزی وجود دارد.

در مقابل، تثبیت اقتصادی و سیاست‌های حمایتی از صنعت فولاد می‌تواند بازار را در وضعیت باثبات نگه دارد.

کارشناسان اقتصادی تأکید می‌کنند که ادامه همکاری بین تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و نهادهای نظارتی، تنها راه حفظ آرامش در این بازار است.

جمع‌بندی نهایی

بازار لوله‌های فلزی در ایران، بازاری وابسته به متغیرهای کلان اقتصادی است.

نرخ ارز در کنار قیمت جهانی فولاد، نقش تعیین‌کننده‌ای در تعیین قیمت لوله گالوانیزه، لوله سیاه و سایر محصولات مشابه دارد.

در عین حال، افزایش سهم تولید داخلی و فعالیت تأمین‌کنندگان معتبر توانسته تا حد زیادی از شدت نوسانات بکاهد.

در مجموع، سه عامل اصلی در ثبات بازار لوله‌های فلزی تا پایان سال ۱۴۰۴ نقش دارد:

1. ثبات نرخ ارز و مدیریت ارزی دولت
2. رشد تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات
3. شفافیت قیمتی از سوی شرکت‌های معتبر

در شرایط فعلی، انتظار می‌رود با تداوم روند فعلی، بازار لوله‌های فلزی در ماه‌های آینده نیز با ثبات نسبی همراه باشد و فعالان این حوزه بتوانند با پیش‌بینی‌پذیری بیشتر، برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای خرید و تأمین پروژه‌های خود داشته باشند.