به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در بندرعباس، نشست نقد و بررسی رمان نوجوان «اوکو دختر دودها» از آثار علی آموخته‌نژاد شاعر، نویسنده، محقق و معلم هرمزگانی در حضور وی با گروه مخاطب خاص و منتقدان این جغرافیا به مناسبت هفته ملی کودک، در سالن اجتماعات اداره‌کل کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان هرمزگان برگزار شد.

نیایش عظمایی شاعر، نویسنده و منتقد نوجوان با اشاره به خوانش چندباره اثر عنوان کرد: از نویسنده اثر سپاسگزارم که برای نسل حساس و کمتر مورد توجه قرار گرفته نوجوان، زمان گذاشته و این کتاب را آن هم در گونه رمان، پدید آورده است تا لذت کتاب خواندن را احساس کنیم.

وی در ادامه افزود: احساس می‌کنم بعضی از جاها توصیفات خیلی زیاد و برخی موارد نیز توصیفات کافی نیست و این موجب افزایش صفحات شده است. اما تصویر سازی که آموخته‌نژاد از اوکو داشت. برایم جالب بود و علی‌رغم اینکه بسیاری از داستان‌ها غمگین و ناامید کننده تمام می‌شوند، این رمان، بذر امید و اراده را در دل نسل نوجوان می‌پاشد و خوشحالم که اوکو به خانواده‌اش رسید.

آیلین صفا از منتقدان نوجوان و کتاب‌خوان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز کتاب را در مجموع دوست داشتنی و دلپذیر دانست و بیان داشت: بعضی جاها تکرار واژگان و جملات را اضافه می‌دانم اگر این تکرارها نبود و نویسنده روی شخصیت پردازی تمرکز بیشتری داشت و به جزئیات شخصیت‌ها می‌پرداخت، قطعاً کار از این هم جذابیت بیشتری پیدا می‌کرد.

اوکو، امیدواری را به نسل نوجوان تزریق می‌کند

زهرا مرادپور از شاعران نوجوان هم با بر شمردن ویژگی‌های مثبت کتاب اظهار داشت: به نظرم کتاب با زندگی و واقعیت‌ها خیلی نزدیک بود و تصویر واقعی زندگی در کتاب را مشاهده کردم.

وی با اشاره به برخی اشکلات در صفحات مختلف کتاب گفت: به طور کلی پایان رمان لذت‌بخش بود و خیلی دوست داشتم زیرا حس اعتماد به‌نفس، اعتماد به توانایی و امیدواری به نسل نوجوان تزریق می‌کند.

نهال نوشادی کودک ۱۱ ساله و حافظ خوان بندرعباسی هم با قدردانی از مولف اثر، عنوان کرد: از این رمان خوشم آمد، هر چند در آغاز مطالعه همه چیز برایم گُنگ و نامفهوم بود اما در ادامه برایم جذابیت خاصی داشت.

وی با اشاره به شخصیت زیرک اوکو، شخصیت اول داستان نیز بیان داشت: نویسنده خوب توانسته بود شخصیت هوشمند اوکو را با قلم به تصویر بکشد.

مریم کریمی از دانش‌آموزان اهل مطالعه با ابراز اینکه کتاب را خیلی دوست داشته است، گفت: این کتب برای سن مهم نوجوانی نوشته شده بود. شخصیت اوکو با زندگی روزمره دختران تشابه داشت. نقاط مثبت اثر زیاد بود و در مجموع برای نسل نوجوان و شخصاً برای من، جذاب بود.

وقتی فهمیدم اوکو ۸ ساله است، برایم خیلی عجیب بود

در ادامه ام‌البنین کمالی نوجوان بندری بیان داشت: اول، کتاب را دوست نداشتم زیرا همه چیز عجیب و غریب بود و در جغرافیای ناشناخته افریقا اتفاق می‌افتاد. چراهای متفاوتی در ذهنم بود که با خواندن کتاب به خیلی از آن‌ها پاسخ داده شد. تصورم از اوکو یک دختر ۱۴ یا ۱۵ ساله بود اما وقتی فهمیدم ۸ ساله است، برایم خیلی عجیب بود.

وی با بیان اینکه رمان «اوکو دختر دودها»، مصداق بارز داستان فانتزی نیست اما دقیقاً همان است، ادامه داد: دختران نوجوان، کشف کردن را دوست دارند. چیزی که واقعاً در این رمان دوست داشتم، کشف کردن و خطر کردن بود. اوکو دوست داشت به هدف اصلی خود برسد سرانجام با پیدا کردن قبیله اش به خواست قلبی‌اش رسید و خیلی جالب بود.

آناهید دهقانی‌پور نوجوان کانونی نیز نقد و بررسی را از جلد کتاب آغاز کرد و گفت: رنگ جلد چاپ دوم کتاب با محتوای داستان و محل وقوع رمان همخوانی دارد و به بیابان نزدیک بود و دود بالای سر دختر، در روی جلد نیز حس کشف را به مخاطب می‌دهد که به جذابیت داستان کمک می‌کند.

وی اضافه کرد: شخصیت‌ها نیز جالب انتخاب و پردازش شده بودند که مخاطب درک می‌کرد از یک قبیله‌اند. حتی از نظر توصیف مکان نیز نویسنده خیلی خوب بود و جالب‌تر اینکه تا اسم کتاب «اوکو دختر دودها» را می‌بینی، حس قشنگی به تو دست می‌دهد و می‌گویی: دوست دارم این کتاب را بخوانم.

دهقانی‌پور ادامه داد: کتاب را به موجب هدفمندی و کشش دوست داشتم زیرا هیچ چیز نمی‌تواند در اعتماد به‌نفس اوکو خللی ایجاد کند و او را ناامید کند، تنها مشکل شاید بعضی جملات بلند بود اما در مجموع محتوای جذابی داشت و پشتکار اوکو را دوست داشتم و اینکه هویت و قبیله‌اش این قدر برایش مهم بود، خیلی جذابیت داشت و به طور غیر مستقیم به نوجوان امروزی یکسری آموزه‌ها را می‌فهماند.

اوکو، تداعی‌گر کتاب کیمیاگر و شازده کوچولو بود

معصومه پودات شاعر، نویسنده، بازیگر و مجری ۱۹ ساله و دانشجوی رشته روان شناسی نیز گفت: کتاب را واقعاً دوست داشتم. بعضی از جملات را بارها مرور می‌کردم. یاد کتاب کیمیاگر و شازده کوچولو افتادم، در جملات ساده، مفاهیم زیادی را می‌رساند، از منظر روانی دیالوگ و جست‌وجوگری به کتاب کیمیاگر شبیه بود.

وی ادامه داد: به بعضی از این دیالوگ‌ها نیاز داشتم. اما خیلی دوست داشتم در فضای بومی خودم اتفاق می‌افتاد، دنبال نمادهای جنوب بودم. هرچند با بادهای صحرا، یاد باد زاری افتادم که از آفریقا به هرمزگان آمده است. به هر حال به نظرم به خوبی، فضای مصر و جنوب آفریقا را در ذهن خواننده تداعی می‌کند.

پودات مثل خیلی از نوجوانان دختر دیگر به جملات تکراری اشاره داشت و اینگونه به معنای اوکو پرداخت: نمی‌دانستم منظور نویسنده از اوکو، جغد یا قله است، زیرا جغد برایم تصور شومی را تداعی می‌کرد اما آن را با شیردال (در پارسی میانه: بَشکوچ) موجودی افسانه‌ای با تن شیر و سر دال و گوش اسب تصویر سازی کردم و سوالی که برایم بود چرا آفریقا؟

گیتی آدینه گوینده متون بومی بندری از چهره‌های پیشکسوت این نشست بود که ضمن تبریک به نویسنده کتاب بابت خلق این رمان زیبا، عنوان کرد: از آن جایی که کتاب را مطالعه نکرده‌ام نمی‌توانم تحلیل درستی از آن بدهم ولیکن از حضور در این نشست و انتقادهای بی‌پروا و شفاف اما محترمانه نوجوانان لذت بردم.

محسن اشتیاقی از دیگر چهره‌های بزرگسال و کتابخوان نشست بود که گفت: برای من مایه مسرت است که نسل نوجوان، چقدر با هوش، سریع انتقال، منتقد و مودب است. امشب در این نشست؛ دقت، هوش، پیگیری و ریز بینی نوجوانان را دیدم و بر خلاف خیلی از جاها که از نسل نوجوان مأیوس شده بودم، اینجا به شدت امیدوار شدم.

وی ادامه داد: از اینکه شخصیت اول داستان، همیشه هدفی داشته است و از آرزوهایش کوتاه نمی‌آمد برایم جالب بود. قصه این کتاب من را به کودکی خودم برد و حنا دختری در مزرعه، بل و سباستین، هاچ زنبور عسل در ذهنم تداعی کرد، به نظرم این رمان، ورژن فارسی این داستان‌های اروپایی است و به مطالعه‌اش به آن روزگار رفتم.

اشتیاقی همچنین افزود: با کودک درونم کتاب را خواندم. کتاب، روایت معمایی در آفریقا است و اگر در ایران اتفاق می‌افتد شاید نمی‌توانست همین اندازه جذابیت داشته باشد. البته پرواز خیال را دوست دارم و مرد عقابی فیل و … که در کتاب بودند را تصور کردم.

از مطالعه کتاب، لذت بردم

بهزاد حبیب‌زاده از نویسندگان و کنشگران حوزه فرهنگ و ادبیات هرمزگان هم گفت: از مطالعه کتاب، لذت بردم، برایم سراسر شگفتی بود. چیزی جذاب است که نشود چند سطر بعد آن را پیش بینی کرد و «اوکو دختر دودها» مصداق این جمله بود.

وی یکی از جادوهای رمان را، تصویر سازی روشن آن عنوان کرد و گفت: متن تحمیلی نبود. جوهره در متن به شکل جذاب بود و از آن‌جا که افسانه‌های مصر را خوانده‌ام، معلوم است نویسنده، مطالعه بسیار خوبی از آفریقا داشته است.

در این رمان هیچ حیوانی کشته نمی‌شود

علی آموخته نژاد، نویسنده و خالق شخصیت «اوکو دختر دودها» هم با بیان اینکه از نقدها لذت بردم، افزود: تحلیل‌ها بسیار موشکافانه و برایم جالب توجه بود. دوست داشتم به موضوع زنبور و صحبت کردن با صدا، از این منظر که همراه با کشف و غیرمنتظره بود، اشاره شود زیرا برای خودم جالب بود.

این محقق هرمزگانی ادامه داد: ایده اولیه داستان را از یک مستند درباره آفریقا گرفتم. علی‌رغم اینکه یک رمان نوجوان دیگر با ۷ شخصیت می‌نوشتم که هنوز هم تمام نشده است، با دیدن صحرای آفریقا، فکر کردم برای خلق یک داستان با شخصیت یک دختر، چالش بزرگ و قصه جذابی باشد.

وی اضافه کرد: فکر می‌کردم چندماهه این رمان را می‌نویسم، خستگی در می‌کنم و دوباره سراغ آن رمان می‌روم اما بازنویسی این کتاب چند سال طول کشید و تکرار واژگان و جملات هم نیز به همین دلیل است که داستان چندبار بازنویسی شده است.

آموخته‌نژاد با اشاره به اینکه در بیابان دست نویسنده خالی است و امکان پردازش زیادی ندارد، گفت: نظامی در داستان لیلی و مجنون نیز با همین مشکل مواجه است و فضای تصویری ندارد اما خسرو شیرین یک شاهکار است.

این نویسنده هرمزگانی اضافه کرد: سال‌ها نوشتن این رمان طول کشید که کتاب نمایشنامه «ملک محمد دوری» را نیز در زمان نوشتن آن نوشتم.

وی در پاسخ به پرسش منتقدانه مبنی بر سن ۸ ساله اوکو گفت: این سن تجربه شخصی خودم بود. به نظرم ۸ سالگی، سن جذاب و تکرار ناپذیری است زیرا من خودم بیشترین خیال‌پردازی‌هایم مربوط به همین سن و سال است. البته پیامد دنیای مدرن موجب شد که امروزه، کودکان این سن و سال با بحران خیال‌پردازی مواجه شوند.

علی آموخته‌نژاد ادامه داد: برای نوشتن این رمان، چند کتاب اساطیر آفریقا سفارش دادم و مطالعه کردم؛ چند کتاب درباره آفریقا خواندم و در فضای مجازی مطالعه داشتم و برای خلق هر شخصیت خیلی زمان گذاشتم. بیشتر از ۱۰۰ اسم آفریقایی را نوشتم تا بالاخره به اسم اوکو رسیدم البته روی کل شخصیت‌ها نیز این حساسیت داشتم و اسامی را چند بار عوض کردم تا به این اسامی رسیدم.

نویسنده درباره انتخاب دختر با عنوان شخصیت اول داستان، بیان داشت: با انتخاب دختر، احساس کردم داستان حس حماسی گونه‌تری داشته باشد و به نظرم انتخاب خوبی بود.

این شاعر و مولف تاکید کرد: در رمان «اوکو دختر دودها» هیچ حیوانی کشته نمی‌شود و هیچ غذای حیوانی درست نمی‌شود و پایان خوش نیز جزو اعتقادات من است زیرا غم و اندوه به اندازه کافی در زندگی هست، ما نباید آن را در متون ادبی پر رنگ کنیم بلکه باید فضایی که غمگین نباشد را ترسیم کنیم.

به گزارش ایبنا، «اوکو دختر دودها» رمانی حماسی در ستایش تلاش، دوستی، درک و فهم انسان‌ها و غلبه بر ترس‌هاست. در این رمان دختری ۸ ساله در سفری انفرادی قدم به صحرای بزرگ آفریقا می‌گذارد و در طول سفر با حوادث گوناگون و باور نکردنی رو به‌رو می‌شود.

از علی آموخته‌نژاد، معلم و نویسنده هرمزگانی، پیش‌تر آثاری چون «یک پنجشنبه یک پیاده‌رو»، «قصه یک غول بیابانی»، «کشم نامه» و نمایش نامه «ملک محمد دوری» منتشر شده است. وی این بار به سراغ فضای رمان نوجوان رفته و رمان «اوکو دختر دودها» را در ۲۲۴ صفحه به نگارش در آورده است.