به گزارش پایگاه خبری 598، ایرنا گزارش داده است که رانندگان تانکرهای حامل سوخت دیزل به مدت روزها و حتی ماه‌ها در مرز میلک شهرستان زابل ایران با افغانستان در انتظار مانده‌اند. نه قادر به ادامه مسیر هستند و نه می‌توانند به عقب بازگردند. به ادعای طالبان، این مشکل در ارتباط با کیفیت پایین سوخت ایرانی مطرح است؛ در حالی که آن‌ها هیچ اشاره‌ای به تغییر ناگهانی استانداردهای خود نمی‌کنند و به طور آشکار به تجار ایرانی و افغانستانی نیز اطلاع نداده‌اند.
به طور غیرمنتظره و بی‌خبر، وزارت مالیه طالبان استاندارد پذیرش سولفور گازوئیل و سایر فرآورده‌های نفتی وارداتی را به طرز قابل توجهی کاهش داده است. این تغییر ناگهانی باعث شده است که گازوئیل با محتوای سولفور بالاتر که در گذشته در افغانستان پذیرفته می‌شد، اکنون از ورود به این کشور منع شود.
رانندگان تانکرهای ایرانی گزارش می‌دهند که به خاطر این تصمیم جدید، صدها تانکر حامل دیزل و دیگر مواد نفتی که در راه افغانستان بودند، در گمرک نیمروز نزدیک مرز میلک متوقف شده‌اند. این وضعیت اکنون وارد ماه چهارم خود شده است و کامیون‌ها نه اجازه تخلیه بار دارند و نه می‌توانند به ایران بازگردند.
به گفته رانندگان، طالبان دلیل رد محموله‌ها را «بی‌کیفیتی» و «عدم انطباق با استانداردهای داخلی» اعلام کرده است.
پیگیری‌ها نشان می‌دهد که وزارت نفت و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی هیچ نقشی در این زمینه ندارند، چرا که محموله‌ها مربوط به تجار بخش خصوصی است که صادرات آن‌ها تا مدت‌ها پیش با همین استانداردها صورت می‌گرفت.
موضوع توسط اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی پیگیری شد و سخنگوی این اتحادیه به تأیید مشکل پرداخت و در مورد جزئیات آن توضیحاتی ارائه داد.
تغییر استاندارد سوخت و تصمیم طالبان، باعث معطلی صدها تانکر گازوئیل ایرانی در مرز افغانستان شده است.
سیدحمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران (اوپکس)، توقف گسترده تانکرهای حامل گازوئیل ایرانی در مرز افغانستان را تأیید و دلیل این وضعیت را تغییر استانداردهای سوخت وارداتی و محدودیت‌های جدید طالبان دانست.
حسینی خاطرنشان کرد که عمده این محصولات متوقف شده، گازوئیل یا هیدروکربن سنگین هستند؛ در گذشته افغانستان تا ۷ هزار پی‌پی‌ام (PPM) سولفور در محموله را پذیرا بود، اما ناگهان این عدد را به ۲ هزار PPM کاهش داده و این تصمیم نیز به اجرا درآمده است. این تغییر موجب بلاتکلیفی محموله‌هایی شده که میزان سولفور آن‌ها ۵، ۶ و ۷ هزار پی‌پی‌ام بوده‌اند و اکنون نمی‌توانند وارد افغانستان شوند.
وی در عین حال تأکید کرد که بخشی از این محموله‌ها متعلق به شرکت‌های عراقی است که از مرز ایران عبور کرده، اما طرف افغان به صدور مجوز ورود برای آن‌ها تمایلی نشان نمی‌دهد.
سخنگوی اوپکس اشاره کرد که معضل فقط به مرز میلک محدود نمی‌شود، بلکه مرز دوغارون نیز با مشکل مشابهی مواجه بوده و بیش از سه هزار تانکر از چهار ماه پیش در این مرز گرفتار شده‌اند.
این فعال صادرات نفت و مشتقات نفتی متذکر شد که سوخت‌های متوقف شده در مرزها، بی‌کیفیت نیستند، بلکه طالبان به طور ناگهانی استانداردهای خود را تغییر داده است بدون اینکه به کشورهای مبداء و صادرکنندگان اطلاع رسانی کند.
وی افزود: در مدت اخیر، وزارت مالیه طالبان به بهانه بی‌کیفیتی و عدم انطباق با استانداردهای داخلی، بیش از ۴۲۴ تانکر مواد نفتی، اکثراً دیزل را از بندر نیمروز رد کرده و به ایران بازگردانده است.
احتمال صدور مجوز ورود محموله‌ها در فصل زمستان
سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران (اوپکس) یادآور شد که تولید گازوئیل با استاندارد ۲ هزار پی‌پی‌ام سولفور به سادگی امکان‌پذیر نیست، زیرا تولیدات داخلی معمولاً بالای پنج هزار پی‌پی‌ام سولفور هستند. بنابراین ممکن است تنها زمانی که افغانستان با کمبود شدید سوخت روبه‌رو شود، به ویژه در فصل سرد، مجوز ورود این محموله‌ها صادر شود.
حسینی همچنین کاهش صادرات گازوئیل و بنزین از روسیه به دلیل حملات پهپادی در اوکراین را یکی دیگر از عوامل فشار بر بازار افغانستان دانسته و گفت: این کمبود، افغانستان را در آستانه بحران سوخت قرار می‌دهد و می‌تواند زمینه‌ساز تغییر نظر طالبان گردد.
براساس اظهارات وی، تجار معمولاً از راه‌های خود برای حل مشکلات استفاده می‌کنند، اما برخی اوقات قیمت‌ها آن‌قدر افزایش می‌یابد که حتی توقف ۲ تا ۳ ماهه خودروهای حامل سوخت برایشان از لحاظ اقتصادی توجیه‌پذیر می‌شود.
سخت‌گیری‌های طالبان محدود به گازوئیل نیست
عضو هیأت‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی اضافه کرد که سخت‌گیری‌های جدید در زمینه استانداردها تنها مختص به گازوئیل نیست و حتی بنزین ایرانی را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
حسینی به نمونه‌ای از تولید بنزین در پالایشگاه شازند اراک اشاره کرده و افزود: قبلاً با استفاده از نفتای وارداتی یا داخلی، بنزینی با اکتان ۸۲ و حتی ۹۲ تولید می‌شد، اما به دلیل آروماتیک بالا، سطح بنزن به‌طور ناگهانی به زیر ۲ کاهش یافته است. این موضوع سبب شده که پالایشگاه شازند به سختی قادر به تولید بنزین با بنزن زیر ۲ باشد و عملاً به بهانه استانداردهای جدید، ورود فرآورده‌های ما محدود شود.
رقابت تجار افغان و محدودیت در ورود محموله‌ها از ایران و عراق
سخنگوی اوپکس راهکار مقابله با این مشکلات را شامل مجموعه‌ای از اقدامات همزمان دانسته و اظهار داشت: مذاکره با مقامات افغانستان برای کاهش سخت‌گیری‌ها، فعال‌سازی ظرفیت دیپلماسی، تشویق بخش خصوصی در بازار افغانستان و بررسی رقابت‌های داخلی این کشور، به ویژه نقشی که واردکنندگان ترکمنستانی و روسی ایفا می‌کنند، ضروری است.
حسینی اعلام کرد که به موازات رایزنی‌ها، مینی‌فاینری‌های ما (پالایشگاه‌های کوچک) باید تلاش کنند تا کیفیت تولیدات خود را بهبود بخشند. نمی‌توان به کشوری فشار وارد کرد که کالاهای غیر استاندارد دریافت کند تنها به این دلیل که ما قادر به تولید استاندارد نیستیم. این مجموعه اقدامات باید به‌منظور جلوگیری از تکرار این سناریو اجرا شود.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه بار همواره در مسیر جابجایی است، ضرورت دارد که دولت افغانستان حداقل ۲ ماه قبل از هر تغییر در استاندارد یا محدودیت جدید، به صورت رسمی اطلاع‌رسانی کند تا هم ایران و هم عراق فرصت لازم برای انطباق با استانداردهای جدید را داشته باشند.
حسینی تأکید کرد: به‌نظر می‌رسد در این شرایط، برای حفظ بازار افغانستان، باید به‌طور همزمان توافق موقتی برای ترخیص محموله‌های فعلی انجام شده و سرمایه‌گذاری در تولید دیزل کم سولفور در پالایشگاه‌ها مورد توجه قرار گیرد. همچنین باید متوجه بود که برای جلوگیری از بروز دوباره این چالش‌ها، دیپلماسی مستقیم با کابل، انعطاف قیمتی برای ترخیص محموله‌ها، استفاده از مسیرهای جایگزین صادرات و فشار رسانه‌ای نیز می‌تواند کارساز باشد.
∎