سرویس جهان مشرق - احمد الشرع، معروف به ابو محمد الجولانی، رهبر سابق گروهک تروریستی تحریر الشام (HTS)، بعد از سقوط دولت بشار اسد در دسامبر ۲۰۲۴، با حمایت ترکیه نقش اصلی را در تشکیل دولت جدید در سوریه پیدا کرد و در یک سال گذشته، دولت وی علی‌رغم گفتگوهای ظاهری و همچنین وعده وعیدهای سران غرب به منظور حمایت از وی برای حل مشکلات، اما وضع همچنان بحرانی را تجربه می‌کند.
تحریم‌ها در حال حاضر به شکل ظاهری لغو شده است اما در عمل هیچ یک از کشورهای غربی حاضر به مراوده و همکاری با دولت الجولانی نمی‌باشند. در این میان درگیری‌های داخلی، تجاوزات مکرر رژیم صهیونیستی و وضعیت وخیم اقتصادی، شرایط را برای الجولانی بیش از پیش سخت کرده است.
در این میان چالش‌ها و مشکلاتی که در حال حاضر دمشق را فلج کرده است، یکی از راه‌های پیش روی جولانی، دراز کردن دست دوستی به سمت مسکو و باز کردن دوباره پای روس‌ها به سوریه است. در شرایط فعلی، برای دولت الجولانی برقراری ارتباط با روسیه، به عنوان یکی از قدرت‌های اصلی در منطقه، اهمیت استراتژیک پیدا کرده است.
مسکو نیز به دلیل علاقه خود به منظور ایجاد جای پای محکم در سوریه و بازگشت به این کشور، سیگنال‌هایی را ارسال کرده است که از جمله آن، می‌توان به عدم خطاب کردن گروهک تحریرالشام به عنوان یک گروه "تروریست" اشاره کرد و اینگونه به نظر می‌رسد که مسکو آماده همکاری با دولت الجولانی باشد تا منافع خود را حفظ و نفوذش را در سوریه در برابر رقبایی مانند ترکیه و آمریکا تضمین کند. جولانی نیز متقابلا به این ارتباط نیاز دارد تا در کنار افزایش مشروعیت بین‌المللی خود، هم حمایت اقتصادی و کمک‌های نظامی برای خود جذب کند.
در همین رابطه، در هفته‌های گذشته، هیئتی عالی‌رتبه از وزارت دفاع سوریه به ریاست سرلشکر علی النسین، رئیس ستاد کل، از مسکو بازدید کرد. این هیئت با مقامات روسی دیدار و از یک نمایشگاه تسلیحات بازدید کرد. این امر تأیید کرد که روند احیای روابط بین طرفین، که با سفر اسد الشیبانی، وزیر امور خارجه سوریه به مسکو در اواخر ژوئیه آغاز شد، جدی و استراتژیک است.
تلویزیون سوریه از منابع دیپلماتیک نزدیک به دولت جولانی مطلع شده است که دولت تحریر الشام با توجه به آینده نامشخص تحریم‌های اعمال شده بر نهادهای امنیتی و ارتش که مانع از معاملات تسلیحاتی با نهادهای غربی می‌شود، قصد دارد در ابتدا ارتش را بازسازی کند.
بنابراین، دمشق علاوه بر تمایل به بازگرداندن چندین هواپیمای ساخت روسیه به خدمت و تأمین مهمات برای آنها، برای تهیه قطعات یدکی خودروهای زرهی و تانک‌های ارتش سوریه به روسیه روی آورده است.
این منبع خاطرنشان کرد که دولت سوریه متقاعد شده است که نیروهای SDF (نیروهای قسد) به توافق امضا شده با آن در ۱۰ مارس ۲۰۲۵ عمل نخواهند کرد و این امر می‌تواند به یک درگیری نظامی منجر شود که ترکیه به دلایل سیاسی داخلی یا تمایل به مشروعیت‌زدایی از مداخله بیشتر اسرائیل در امور سوریه، مستقیماً در آن شرکت نخواهد کرد. این بدان معناست که ارتش سوریه باید ابزارهای نظامی بیشتری برای تقویت موقعیت خود در میدان نبرد داشته باشد.
سوریه به دنبال بهره‌برداری از تعهد روسیه به تمامیت ارضی سوریه است. روسیه از اعطای مشروعیت بین‌المللی به تجزیه ایالت‌های شرقی خودداری می‌کند و معتقد است که این تجزیه می‌تواند بعداً به کشورهای دیگر با مذاهب و قومیت‌های مختلف، از جمله روسیه، سرایت کند.
طبق آنچه در محافل سوری شنیده می‌شود، دمشق نمی‌خواهد روسیه احساس کند که دولت سوریه منافع آن را نادیده می‌گیرد، و این می‌تواند آن را به سمت تقویت روابط خود با نیروهای قسد (کردهای سوریه) سوق دهد، به ویژه با توجه به اینکه روسیه یک پایگاه نظامی در قامشلی، در استان حسکه، دارد.
از زمان سقوط بشار اسد در ۸ آگوست ۲۰۲۴، روسیه نیروهای خود را در پایگاه قامشلی افزایش داده است. این کشور برخی از نیروهای مستقر در پایگاه حمیمیم را به آنجا منتقل کرده و استحکامات بیشتری در آنجا ساخته است. این بدان معناست که مسکو حضور خود را در منطقه شرق فرات یا شمال شرقی سوریه حفظ کرده است و در صورت دستیابی به تفاهم بین مسکو و دمشق، می‌تواند به نیابت از دولت جولانی بر نیروهای SDF در میدان فشار وارد کند.
منابع دیپلماتیک که با وزارت امور خارجه روسیه در رابطه با پرونده سوریه همکاری داشتند، به تلویزیون سوریه گفتند که مسکو به دلایل مختلف مشتاق حفظ نفوذ خود در سوریه است، در درجه اول برای حفظ یک بستر مهم به منظور ارتباط با ترکیه و کشورهای عربی، خصوصا عربستان سعودی، قطر و اردن، با توجه به اهمیتی که سوریه برای این کشورها دارد. به گفته این منبع، روسیه همچنین معتقد است که حضورش در سوریه به آن اجازه می‌دهد در صورت لزوم بر اسرائیل فشار وارد کند و آن را به فعالیت دیپلماتیکی سوق دهد که بر غرب و ایالات متحده تأثیر بگذارد، به گونه‌ای که در خدمت منافع روسیه باشد.
این منبع تأیید کرد که جلسات فعلی بین سوریه و روسیه تلاشی برای بررسی امکان تقویت روابط است. به نظر می‌رسد که طرف روسی مطمئن نیست که آیا دمشق در مورد تقویت روابط جدی است یا خیر، و اینکه آیا فقط از این جلسات به عنوان مانوری برای تحریک ایالات متحده به لغو تحریم‌ها، فشار بر رژیم صهیونیستی برای توقف دخالت در امور سوریه و تقویت روابط با واشنگتن استفاده می‌کند یا خیر.
مسکو قصد دارد حداقل دو پایگاه را در سوریه حفظ کند، که اولین آن در قامشلی است. موقعیت خاص این پایگاه به روسیه چندین هدف استراتژیک می‌دهد. اول، نفوذ خود را در منطقه مرزی سوریه و ترکیه حفظ می‌کند، که به معنای حفظ کانال‌های ارتباطی مؤثر با دمشق و آنکارا است. دوم اینکه مسکو می‌تـواند تضمین می‌دهد که با ایالات متحده که پایگاه‌های متعددی در شمال شرقی سوریه دارد، موازنه ایجاد کند.
دومین پایگاهی که روسیه می‌خواهد حفظ کند، پایگاه دریایی طرطوس است که پشتیبانی لجستیکی برای ناوگان آن که در جزیره کریمه مستقر است را فراهم می‌کند و همچنین راه را برای گسترش نفوذ روسیه به سمت دریای سرخ، دروازه کلیدی انرژی به بازار تجارت بین‌المللی را هموار می‌کند.
منابع مذکور خاطرنشان می‌کنند که روسیه احتمالاً در صورت دستیابی به تفاهمات واقعی که منافع مسکو را تضمین کند، با عرضه سلاح به سوریه موافقت خواهد کرد. کرملین حتی ممکن است فراتر رود و در آینده برای سازماندهی مجدد ارتش سوریه اقدام کند تا در صورت تصمیم دمشق برای تقویت روابط استراتژیک با مسکو، اطمینان حاصل کند که ارتش سوریه با روسیه همسوتر خواهد بود.
تا اکتبر ۲۰۲۵، بازسازی روابط دولت جولانی و روسیه در مسیر مثبتی حرکت کرده، اما وضعیت هنوز شکننده است. سفر احتمالی جولانی به مسکو در هفته‌ها یا ماه‌های پیش رو می‌تواند نقطه عطف مهمی در این مسئله باشد، به خصوص اگر توافقات مشخصی در مورد پایگاه‌های نظامی، سرمایه‌گذاری، یا حمایت نظامی از وی امضا شود. برای جولانی، این رابطه بخشی از استراتژی بزرگ‌تر برای تثبیت قدرت است. برای روسیه، همکاری با جولانی راهی برای حفظ نفوذ در غرب‌آسیا و جلوگیری از تسلط کامل ترکیه یا آمریکا بر سوریه است.