چند دهه است که بشر رویای ساخت موجوداتی را در سر دارد که نه حیوان‌اند، نه ماشین، بلکه چیزی بین این دو یعنی انسان‌واره‌هایی که می‌توانند مثل ما راه بروند، فکر کنند و احساس نشان دهند. از نخستین بازو‌های مکانیکی دهه ۶۰ میلادی تا امروز، ابین رویا بار‌ها و بار‌ها بر زبان دانشمندان و مدیران فناوری تکرار شده، اما هیچ‌گاه تا این اندازه نزدیک به واقعیت نبوده است.
به گزارش برنا، اکنون در نیمه دهه ۲۰۲۰، شرکت‌هایی، چون تسلا، فیگر، آگیلیتی، یونیتری و حتی استارتاپ‌های چینی و کره‌ای، رقابتی نفس‌گیر را برای ساخت نخستین نسل از «کارگران رباتی» آغاز کرده‌اند. ویدئو‌های تبلیغاتی از ربات‌هایی که در انبار‌ها جعبه بلند می‌کنند یا با لبخند مصنوعی دست می‌جنبانند، در شبکه‌های اجتماعی میلیون‌ها بازدید می‌گیرند. سرمایه‌گذاران خطرپذیر میلیاردها دلار را روانه استارتاپ‌هایی می‌کنند که بسیاری از آنها هنوز محصولی واقعی برای عرضه ندارند اما در پشت این شور و هیجان، واقعیتی آرام و بی‌صدا پنهان شده است واقعیتی که بسیاری از مهندسان و پژوهشگران رباتیک با تردید به آن نگاه می‌کنند.
درست اینجاست که با پرسشی ساده اما پاسخی پیچیده روبه‌رو هستیم: آیا جهان واقعاً برای حضور ربات‌های انسان‌نما آماده است؟
به گفته رادنی بروکس، بنیان‌گذار شرکت iRobot و یکی از برجسته‌ترین متخصصان رباتیک در جهان، پاسخ هنوز «نه» است. وی هشدار می‌دهد موج تازه سرمایه‌گذاری در ربات‌های انسان‌نما، ممکن است به همان سرنوشتی دچار شود که صنعت خودرو‌های خودران در دهه گذشته تجربه کرد: وعده‌های بزرگ، نمایش‌های چشم‌گیر، اما واقعیتی بسیار کندتر از پیش‌بینی‌ها.
بروکس در مقاله‌ای تحلیلی نوشته است: «مهارت حرکتی ظریف، یا همان دکستریتی، چیزی نیست که با چند الگوریتم یادگیری عمیق حل شود. ما هنوز نمی‌دانیم چطور یک ربات می‌تواند چیزی را با ملایمت در دست بگیرد یا با دقت چاقو را روی میز بگذارد.»
میلیاردها دلار سرمایه، در جست‌وجوی «شکل انسان»
براساس گزارش PitchBook، از سال ۲۰۲۲ تاکنون بیش از ۵ میلیارد دلار سرمایه خطرپذیر به شرکت‌های فعال در حوزه ربات‌های انسان‌نما تزریق شده است. شرکت‌هایی، چون Figure AI، که ارزش آن به بیش از ۳۹ میلیارد دلار رسیده، در صدر فهرست قرار دارند اما این ارقام چشم‌گیر، در تضاد با میزان واقعی پیشرفت فناوری هستند. بسیاری از این پروژه‌ها هنوز در مرحله‌ی نمونه‌سازی یا حتی صرفاً در حد رندر‌های دیجیتال باقی مانده‌اند.
فادی سعد، سرمایه‌گذار در صندوق Cybernetix Ventures، که تمرکز آن بر رباتیک صنعتی است می‌گوید: «بازار واقعی برای ربات‌های انسان‌نما هنوز وجود ندارد. شاید بتوان از آنها در مأموریت‌های فضایی یا عملیات خطرناک استفاده کرد، اما در خانه‌ها یا محیط‌های کاری عادی، هنوز هیچ تقاضای جدی وجود ندارد.»
وی همچنین بر چالش‌های امنیتی و روانی تأکید می‌کند: «فرض کنید رباتی در خانه سقوط کند و به کودک یا حیوان خانگی آسیب بزند، یا حتی فقط خاموش شود و دیگر روشن نشود مردم در اعتماد به چنین فناوری‌هایی هنوز راحت نیستند.»
درس‌هایی از خودرو‌های خودران
اگر بخواهیم سرنوشت ربات‌های انسان‌نما را پیش‌بینی کنیم، کافی است به تاریخ خودرو‌های خودران نگاه کنیم. در سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸، شرکت‌هایی مانند Waymo، Cruise و Uber وعده داده بودند که تا سال ۲۰۲۰ خیابان‌ها پر از خودرو‌های خودران خواهد شد. حالا در سال ۲۰۲۵ هستیم، و این فناوری هنوز محدود به آزمایش‌های شهری با نظارت انسانی است.
سنجا فیدلر، نایب‌رئیس بخش تحقیقات هوش مصنوعی در Nvidia، می‌گوید: «در مورد خودرو‌های خودران هم همه فکر می‌کردند مسئله تقریباً حل شده، اما مشکل مقیاس‌پذیری و تعامل با واقعیت پیش‌بینی‌ناپذیر دنیا، همه چیز را کند کرد. ربات‌های انسان‌نما دقیقاً در همین دام گرفتارند.»
بیل دیلی، از مهندسان ارشد انویدیا، نیز تأکید می‌کند ساخت زیرساخت یادگیری برای ربات‌هایی که باید مانند انسان در محیط عمل کنند، به داده و توان محاسباتی عظیمی نیاز دارد چیزی که هنوز در دسترس نیست.
تسلا و رؤیای ناتمام Optimus
ایلان ماسک در سال ۲۰۲۱ با شور و حرارت از Optimus، ربات انسان‌نمای تسلا، رونمایی کرد و وعده داد که تا سال ۲۰۲۳ در کارخانه‌های تسلا کار خواهد کرد اما دو سال گذشته و آنچه در رویداد‌های اخیر دیده‌ایم، بیشتر نمایش‌های کنترل‌شده بوده است تا واقعیت.
فیلم‌هایی از Optimus در حال تا کردن لباس یا راه رفتن منتشر شد، اما بسیاری از مهندسان تأیید کردند که بخش زیادی از این حرکات از پیش برنامه‌ریزی‌شده یا از راه دور کنترل می‌شوند.
با وجود این، تسلا همچنان وعده می‌دهد که تا ۲۰۲۶ نسخه‌ی قابل خرید Optimus را عرضه می‌کند. در مقابل، استارتاپ Figure نیز مدعی است که به‌زودی ربات‌هایش در کارخانه‌های BMW به کار گرفته می‌شوند هرچند هیچ مدرک فنی یا تصویری از این همکاری منتشر نشده است. کارشناسان معتقدند که این سطح از ابهام نشانه‌ای از فروش رویا به‌جای محصول واقعی است.
تقلید بدن انسان سخت است
حرکت دادن یک بدن انسان‌نما به‌شکلی طبیعی و ایمن، کاری فوق‌العاده دشوار است. هر ربات انسان‌نما باید بیش از ۶۰ درجه آزادی حرکتی را کنترل کند یعنی ده‌ها موتور، حسگر، و الگوریتم هم‌زمان باید در تعادل باشند.
ست وینترروت، شریک سرمایه‌گذاری در صندوق Eclipse، می‌گوید: «به‌روزرسانی نرم‌افزار سیستمی با شش درجه آزادی خودش دردسر دارد؛ حالا تصور کنید سیستمی با شصت درجه! تازه باید اطمینان حاصل کنید که در شرایط اقتصادی فعلی، تولید آن صرفه دارد.»
در کنار این، حسگر‌های لمسی و «پوست مصنوعی» نیز هنوز به بلوغ نرسیده‌اند. استارتاپ‌هایی مانند Loomia و Proception در حال توسعه این فناوری هستند، اما هنوز سال‌ها تا کاربرد تجاری فاصله دارند.
بازار آینده؛ بیشتر چرخ‌دار تا انسان‌نما
به باور بسیاری از متخصصان، ربات‌های آینده لزوماً شبیه انسان نخواهند بود. رادنی بروکس می‌گوید: «دنیا پر از ربات‌هایی خواهد شد که چرخ دارند، بازو دارند، یا شکل‌هایی عجیب‌تر از بدن انسان. ما به عملکرد نیاز داریم، نه تقلید از ظاهر.»
در واقع، ربات‌هایی مانند Spot و Stretch ساخت شرکت Boston Dynamics نشان داده‌اند که فرم‌های غیرانسانی می‌توانند بسیار کارآمدتر باشند. ربات‌های Digit از Agility Robotics نیز به‌جای خانه‌ها، در انبار‌های لجستیکی فعالیت می‌کنند؛ محیط‌هایی که در آنها نیازی به تعامل اجتماعی نیست، فقط کار باید انجام شود.
اما شاید چالش اصلی، نه در مهندسی، بلکه در روان انسان باشد. مطالعات پدیده‌ای به نام «دره‌ی وهم‌آور» (Uncanny Valley) نشان داده‌اند که هرچه ربات‌ها بیشتر شبیه انسان شوند، احساس ناراحتی و بی‌اعتمادی در مخاطب افزایش می‌یابد.
نمونه مشهور آن ربات سوفیاست محصول Hanson Robotics که در سال ۲۰۱۷ با سروصدای فراوان معرفی شد، اما بعدتر با واکنش‌های منفی گسترده روبه‌رو گردید. بسیاری از منتقدان گفتند سوفیا بیش از آنکه هوشمند باشد، «ماسکی از هوش مصنوعی» است.
واقع‌گرایی به جای خیال‌پردازی
ربات‌های انسان‌نما بدون تردید بخشی از آینده فناوری هستند، اما نه به آن سرعت و نه به آن شکلی که وعده داده شده است. شاید آنها روزی در کارخانه‌ها و مأموریت‌های خطرناک نقش مهمی ایفا کنند، اما برای حضور در خانه‌ها، خیابان‌ها و زندگی روزمره، هنوز زمان لازم است.
در پایان، همان‌طور که رادنی بروکس می‌گوید: «دنیا برای ربات‌های انسان‌نما آماده نیست، اما برای فکر کردن به آنها چرا.» جهان شاید هنوز برای “آدم‌های آهنی” آماده نباشد اما بی‌تردید وارد عصری شده‌ایم که دیگر نمی‌توان تصور کرد بدون آنها ادامه دهد.
انتهای پیام/