به گزارش ایرنا؛ گذار از اشتغالزایی سنتی به مشاغل نوین، یک انتخاب نیست، بلکه یک اجبار است، چراکه اقتصاد برای خروج از بحران بیکاری، به ویژه در میان جوانان دانش‌آموخته، چاره‌ای جز پذیرش این تحول ندارد و آینده اشتغال در گرو ساختن یک اقتصاد دانش‌بنیان و چابک است.
این گذار یک مسیر امیدبخش است و موفقیت در آن نیازمند عزم بخش خصوصی، بخش دولتی و فرد در جهت مسوولیت‌پذیری برای یادگیری مهارت‌های جدید و ریسک‌پذیری، سرمایه‌گذاری و نوآوری در ایجاد مدل‌های کسب‌وکار جدید از سوی بخش خصوصی و ایجاد بستر قانونی، مالی و آموزشی مناسب از سوی حاکمیت است.
«محمدرضا محمودی‌دارانی» یکی از کارآفرینان موفق ملایری است که با ایجاد چاپخانه و فراهم کردن بستری امن برای جوانان شهرستان ملایر، نمونه موفقی از تنوع و نوآوری در کسب و کار است که با عبور از اشتغال سنتی به مدرنیته و ایجاد فرصت‌های شغلی، موفق به کسب رتبه نخست کشوری شد.
در همین رابطه گفت‌وگویی تفصیلی درباره کسب و کارهای اینترنتی و مشاغل نوین با «محمدرضا محمودی‌دارانی» کارآفرین ملایری و کارشناس کسب و کار اینترنتی داشتیم که در پی می‌خوانید:
ایرنا: از کسب و کار خود بگویید، تا چه اندازه در این مسیر موفق بودید؟
محمودی: معتقدم که هر شغل عمری دارد و این تحول نه یک تهدید، که فرصتی طلایی برای رشد و توسعه اقتصادی فراهم کرده است، من هم از این فرصت نهایت بهره را بردم و به مرور زمان با توسعه کسب و کار خود و حرکت از اشتغال سنتی به سمت اشتغال نوین، دروازه‌های زیادی را به روی خود و جوانان جویای کار باز کردم.
در چاپخانه‌ای که تاسیس کردم، برای ۵۰ نفر فرصت ایجاد شد که ۳۰ نفر از شاغلان زن هستند، در ایجاد اشتغال رویکرد خود را تغییر دادم و فراگیر فکر کردم، تصمیم گرفتم از افرادی که دارای معلولیت‌های ذهنی و جسمی هستند، استفاده کنم و ۱۲ نفر از اشتغال ایجاد شده، مربوط به این افراد است.
این امر نشان می‌دهد با برنامه‌ریزی صحیح می‌توان فرصت‌های شغلی برابر برای همه اقشار جامعه ایجاد کرد، حوزه فعالیت کارگاه ما، تولید محصولات مرتبط با مد و پوشاک، تابلوها و برچسب‌های هشداردهنده و ایمنی (HSE) برای بیمارستان‌های بزرگ، کارخانجات و سفارتخانه‌ها، لوازم‌التحریر، بازی‌های فکری و آموزشی و سالنامه است.
خوشبختانه با اقدامات خوبی که طی سال‌های گذشته انجام شد، مجموعه ما در سال ۱۴۰۱ موفق شد در بین هشت هزار و ۳۰۰ برند معتبر ایرانی، رتبه نخست را کسب کند و این مصداق بارز گذار از اشتغالزایی سنتی به سمت اشتغال نوین است.
ایرنا: تسهیلات بانکی آیا به کمک ایجاد اشتغال پایدار آمده است؟
محمودی: در حال حاضر، هر فردی که از بانک تسهیلات اشتغالزایی دریافت کند، به طور آماری شاغل محسوب می‌شود؛ این در حالیست که پرداخت تسهیلات غیرکارشناسی، نه تنها اشتغال پایدار ایجاد نمی‌کند، بلکه منجر به پدیده مخرب درماندگی آموختی می‌شود.
فردی که با این تسهیلات وارد عرصه کار می‌شود، به جای دستیابی به موفقیت، با یک شکست تجربه‌شده و سرکوبگر مواجه می‌شود، چرا که برای ایجاد یک شغل پایدار، تنها سرمایه غیرهدفمند کافی نیست، تأثیرات مثبت اشتغال پایدار، فراتر از اقتصاد است و کاهش هزینه‌های دولت، کاهش آسیب‌های اجتماعی و اختلالات روانی، کاهش آمار بزهکاری، طلاق و اعتیاد از جمله پیامدهای مستقیم آن به شمار می‌رود.
یک شغل برای تداوم باید پنج شاخص مهم را دارا باشد، درآمد همراه با امکان پس‌انداز یک شاخص مهم است و شغل باید چنان درآمدی داشته باشد که فرد بتواند بخشی از آن را برای آینده پس‌انداز کند، مورد دیگر امنیت شغلی است و شغل باید ثبات و پایداری داشته باشد و فرد از بیکار شدن ناگهانی هراس نداشته باشد.
امکان ارتقا و رشد از دیگر شاخص‌های مهم است و شغل باید زمینه‌ساز رشد فردی و حرفه‌ای فرد باشد، موقعیت اجتماعی متناسب و تطابق با علایق و شخصیت فرد از دیگر موارد است و شغل باید از منزلت اجتماعی قابل قبولی در جامعه برخوردار باشد و اگر شغل با علایق فرد همخوانی نداشته باشد، منجر به ترک کار و نارضایتی خواهد شد.
ایرنا: ضرورت‌های مشاغل نوین از نظر شما چیست؟
محمودی: هر شغلی توسط نیاز جامعه ایجاد می‌شود و با تغییر نیازها، مشاغل نیز دگرگون شده و مشاغل جدید متولد می‌شود، بنابراین مدیران و کارشناسان باید به جای تمرکز بر مشاغل قدیمی، پتانسیل و انرژی خود را بر حمایت از مشاغل نوین متمرکز کنند.
از سوی دیگر مشاغل نوین، مشاغلی اقتصادی جدیدپسند هستند و با فناوری همسو رشد می‌کنند و به سرمایه کلان نیاز ندارند، تجربه نشان داده مداخله نادرست در مشاغل سنتی همانند صنایع دستی، نه تنها موجب رشد آنها نشده، بلکه نظم طبیعی سیستم عرضه و تقاضا را برهم زده است، یکی از تبعات ناخوشایند این مداخله، تضعیف اتحاد و همدلی در جامعه محلی است که در آن، افراد برای جذب تقاضای محدود به رقابت‌های غیرحرفه‌ای، نرخ‌شکنی و تخریب رقبا روی می‌آورند.
به دلیل نبود بازار اشتغال مدرن، متقاضیان کار چاره‌ای جز انتخاب مشاغل قدیمی ندارند و ایجاد این بستر مدرن نیازمند فرهنگ‌سازی و برنامه‌ریزی است و این وظیفه مدیران دستگاه‌های اجرایی است.
شغل نوین، شغلی نوظهور برای جامعه امروز و آینده است که تمام شاخص‌های درآمدی، تداوم، ارتقا، نیاز جامعه و تطابق با علایق نسل جدید را دارد و با تکنولوژی سازگار است، برنامه‌نویسی، کارخانه محتوا و مارکت پلیس (پلتفرم‌های فروش و خدمات آنلاین) از جمله مصادیق بارز این مشاغل هستند.
آموزش فراگیر برای پرورش نیروی کار در مشاغل نوین (مانند برنامه‌نویسی) یک ضرورت مهم است و یادگیری جمعی در روانشناسی نشان می‌دهد که آموزش در بستری جمعی و تعاملی، مؤثرترین روش برای مهارت‌آموزی در عصر جدید است.
ایرنا: آیا مشاغل نوین همچون برنامه‌نویسی مزیت به شمار می‌رود؟
محمودی: در این زمینه به یک اصل اجتماعی اشاره می‌کنم، اگر در گروهی رفتاری را بهینه و تکرار کنیم، سایر افراد گروه نیز آن رفتار را می‌پسندند و تکرار می‌کنند، بنابراین می‌توانیم با ایجاد فرهنگ کار نوین، تمایل افراد را نسبت به این موضوع افزایش داده و گسترش دهیم.
از نظر من برنامه‌نویسی شغلی نوین و پردرآمد است و بسته به تخصص شخص، درآمد این شغل بالاست و بدون نیاز به سرمایه‌گذاری کلان و تحصیلات آکادمیک رسمی که در آن مهارت شخص و سوابق اجرایی او ملاک است، تنها با یک رایانه می‌توان شروع به کار کرد.
آموزش، سرمایه اصلی حوزه برنامه‌نویسی است و این شغل نیازی به فضا، موقعیت و شرایط خاص ندارد و درآمد حاصل از آن متمرکز بر بازار منطقه‌ای نیست، بلکه جهانی است و می‌توان خدمات را به سراسر دنیا ارائه داد.
ما می‌توانیم با ایجاد بستر آموزشی مناسب، اینگونه مشاغل نوین را در کمتر از دو سال به صورت حرفه‌ای وارد بازار کار کنیم.
ایرنا: پیشنهاد شما برای توسعه و چشم‌انداز مشاغل نوین چیست؟
محمودی: ابتدا باید چشم‌اندازی دو تا چهار ساله برای برگزاری دوره‌های آموزشی و توسعه این دسته از مشاغل داشته باشیم و خروجی کار را به صورت تدریجی در آموزشگاه‌ها، مدارس و دانشگاه‌های منطقه بررسی کنیم، مهارت‌آموز باید حداقل قادر به طراحی وب‌سایت‌های عمومی باشد، به صورت متوسط بر زبان‌های برنامه‌نویسی روز دنیا اشراف پیدا کند و بتواند به صورت حرفه‌ای پروژه‌های مهم را انجام دهد.
در عین حال اهمیت درک درست مسوولان و مدیران از مشاغل مدرن و داشتن نگاهی آینده‌نگر بر ضرورت تأمین نیازهای برگزاری این دوره‌ها از جمله دعوت از اساتید مجرب، استفاده از روش‌های کارشناسی و تأمین بودجه کافی بسیار مهم و ضروری است.
توسعه مشاغل مدرن نه تنها به اشتغالزایی کمک، بلکه رونق اقتصادی فراتر از اشتغال برای شهر ایجاد می‌کند، از طرفی با توجه به اینکه پیش‌نیاز تداوم و ارتقای یک شغل، درآمد آن است، این مشاغل با دارا بودن بازار جهانی درآمد دلاری دارند.
از نظر من پیش‌نیاز یک شغل پردرآمد، لزوماً مدرک دانشگاهی نیست و آزمون‌های ادواری اداری ضد اشتغال است، چراکه با جذب نخبه‌ها، آنها را پشت میزها محبوس می‌کند و این در حالیست که افرادی با ضریب هوشی معمولی نیز قادر به انجام امور در مشاغل نوین هستند و در بسیاری موارد، هوش مصنوعی مشاغل کارمندی سنتی را محدود می‌کند.
ایرنا: علت عدم تمایل برخی جوانان به مشاغل سنتی چیست؟
محمودی: جامعه متقاضی اشتغال است، ما نمی‌توانیم با مشاغل قدیمی و منسوخ که بازار منطقه‌ای دارند، این فرآیند را به تأخیر بیندازیم، چراکه ایجاد مشاغل مدرن، نیازمند تفکر نوین است و این مشاغل در بستر تفکرات قدیمی رشد نمی‌کنند.
مشاغل قدیمی با توجه به تغییر سبک زندگی، نداشتن توجیه اقتصادی در هزینه نیروی انسانی و بازدهی کم، به طور طبیعی منسوخ و از سیستم خارج می‌شوند، بنابراین با پافشاری برای احیای آنها، تنها جامعه را دچار درماندگی آموخته‌شده با تجربه‌های ناخوشایند افراد از شکست می‌کنیم.
در عین حال ما با ایجاد تبعیض میان شغل‌ها و درجه‌بندی آنها، یک دوگانگی رفتاری در جامعه به وجود آورده‌ایم.
ایرنا: درباره تسهیلات غیرهدفمند و آمارسازی اشتغال توضیح دهید؟
محمودی: از نظر من پرداخت تسهیلات غیرهدفمند به نام اشتغالزایی، نه تنها باری از دوش اشتغال برنداشته، بلکه نتوانسته آمار تولید را آنگونه که باید، افزایش دهد.
بسیاری از وام‌گیرندگان پس از دریافت وام و تلاش برای ایجاد یک شغل، به علت عدم تخصص کافی، نبود پشتیبانی و مشاوره تخصصی، یا به دلیل سایر چالش‌ها با شکست مواجه می‌شوند و سرمایه خود را از دست می‌دهند، گروهی دیگر نیز از همان ابتدا به علت عدم ثبات بازار و نااطمینانی از موفقیت، ترجیح می‌دهند وارد چرخه تولید نشوند و این امر موجب می‌شود اینگونه تسهیلات تنها در آمار ثبت شود، بدون آنکه اشتغال پایداری ایجاد کنند.
من به شیوه فعلی اعطای تسهیلات اشتغالزایی انتقاد دارم، چراکه پرداخت سالانه میلیون‌ها وام اشتغالزایی لزوماً به ایجاد شغل منجر نمی‌شود، اما این تسهیلات در آمار اشتغالزایی لحاظ و به آمار اشتغالزایی اضافه می‌شود در حالی‌که در بیشتر موارد، اشتغالزایی اتفاق نمی‌افتد.
و سخن آخر:
محمودی: امروز برای توسعه اشتغال و حرکت به سمت اشتغال نوین، نیازمند تحقق شعار سال و خصوصی‌سازی واقعی هستیم و بانک‌ها باید به جای بنگاه‌داری، نقش تسهیل‌کنندگی را ایفا کنند، وقت آن است که برای توسعه اشتغال مدرن از تجربیات موفق جهانی الگوبرداری کنیم.
اکنون زمان آزمون و خطا نیست و می‌توان همانند فرآیند ساخت ساختمان که تحت نظارت سازمان نظام مهندسی انجام می‌شود، هنگام پرداخت تسهیلات اشتغالزایی نیز از یک تیم مشاور و کارشناس استفاده کرد تا کار به شکست منجر نشود.
راهکار دیگر برای تحقق مشارکت مردم در تولید، برگزاری دوره‌های آموزشی مهارت رایگان است و دولت باید بسترهای لازم برای برگزاری رایگان این دوره‌ها برای شاغلان بخش خصوصی، خوداشتغال‌ها و حتی کارگران ساختمانی فراهم کند و این دوره‌ها باید به گونه‌ای طراحی شود که در ارتقا شغلی افراد مؤثر باشد.
ما هر روز شاهد انحراف از راه اصلی اشتغالزایی توسط تسهیلات غیرهدفمند هستیم، لازم است بازنگری اساسی در شیوه‌های فعلی و اتخاذ رویکردی کارشناسی و نظارت‌شده برای اعطای تسهیلات صورت گیرد تا منابع ملی به جای آمارسازی، به ایجاد اشتغال پایدار، مولد و مدرن منجر شود.