همشهری _لیلا شریف: این روزها در آموزشگاه‌های موتورسیکلت غوغا به پا شده است و پسربچه‌های ۱۶ ساله با کیف مدرسه خود را به پشت میز ثبت نام گواهینامه می‌رسانند تا از غافله عقب نمانند و از این به بعد با گواهینامه، پشت موتورهای بنزینی و برقی خود بنشینند.
یکی با والدین و دیگری هم با گروه دوستان راهی آموزشگاه می‌شوند و در خیال‌شان، خودشان را با کلاه کاسکت‌های فانتزی پشت فرمان تصور می‌کنند. نگاه‌هایی پر از هیجان و کمی نگرانی دارند، بعضی‌ها از تصادف و خطر خیابان خبر دارند، بعضی‌ها هنوز نمی‌دانند پشت فرمان با چه چالش‌هایی روبه‌رو خواهند شد.
تغییر رسمی در آیین نامه صدور گواهینامه موتور به نفع نوجوانان پسر ۱۶ ساله از دی ماه ۱۴۰۳ کلید خورد و چند روزی می‌شود که با فراهم شدن شرایط، اجازه صدور گواهینامه هم صادر شده است. همین خبر چند خطی در کوتاه‌ترین زمان ممکن با استقبال نوجوانان برای قانونی شدن و البته نگرانی در مورد افزایش آمار تصادف‌ها همراه شد، چرا که آمار ۶ ماهه ۱۴۰۴ نشان می‌دهد، موتورسیکلت‌سواران ۴۷ درصد از کل فوتی‌های تصادف در تهران را شامل و جوانان ۱۸ تا ۳۰ سال، بیشترین قربانیان این حوادث محسوب می‌شوند.
با اجازه محدود پلیس
در دی‌ماه ۱۴۰۳، پلیس راهور فراجا از کاهش سن دریافت گواهینامه موتورسیکلت از ۱۸ به ۱۶ سال خبر داد. بر اساس این اصلاحات، گواهینامه موتورسیکلت به چهار گروه تقسیم شدند که گروه‌های اول و دوم به نوجوانان ۱۶ ساله اختصاص دارد.
گروه اول که در آیین نامه به عنوان «گروه الف میم» معرفی شده است، به نوجوانان حداقل ۱۶ سال اجازه می‌دهد تا با گواهینامه پشت فرمان موتورهای سبک بنزینی با حجم سیلندر حداکثر ۵۰ سی‌سی یا موتورسیکلت‌های برقی با توان حداکثر ۴ کیلووات بنشینند.
گروه دوم یا همان «گروه الف یک»؛ دست این گروه از نوجوانان را برای انتخاب موتور بازتر گذاشته است و موتورسیکلت‌هایی که حجم سیلندر آنها بیش از ۱۲۵ سی‌سی یا موتور برقی‌هایی که توان آنها بیشتر از ۱۱ کیلووات نباشد، می‌توانند در لیست خرید پسرهای ۱۶ ساله قرار بگیرند.
حالا بعد گذشت ۹ ماه از خبر اولیه، سردار تیمور حسینی از عملیاتی شدن مصوبه با محدودیت‌هایی جدید خبر داد. به این ترتیب موتورسوارهای نوجوان؛ گواهینامه دارند اما اجازه ندارند وارد بزرگراه‌ها، تونل‌های شهری بشوند و همچنین در مسیرهای بارانی و شرایط نامساعد جوی هم ممنوعیت دارند. این محدودیت‌ها هر چند مطلوب هستند اما برای بسیاری این سئوال مطرح است که با توجه به پیوند دیرینه موتورسوارها با قانون گریزی، چطور قرار است بر اجرای درست محدودیت‌ها، نظارت شود؟
روزهای شلوغ آموزشگاه‌ها
«حسابی سرمون شلوغ شده.» این جمله مسئول پذیرش یکی از آموزشگاه‌های موتورسیکلت در شرق تهران به تنهایی، راوی استقبال نوجوانان از این مصوبه است.
مردی که این روزها با نوجوانان عاشق موتورسواری سر و کله می‌زند، در مورد میزان مراجعه نوجوانان توضیح می‌دهد:« ۱۰ روزه که مراجعه خیلی زیاد شده و نوجوان‌ها برای ثبت نام میان، چون مدرسه میرن، اغلب کلاسای آموزشی‌شون رو عصر می‌ذاریم.»
به گفته مسئول یک آموزشگاه دیگر، هزینه دریافت گواهینامه برای ۱۶ ساله‌ها «۳ میلیون و ۵۰۰ هزارتومان» تعیین شده است.
وقتی صحبت از همراهی والدین می‌شود، این مسئول با بی‌حوصلگی می‌گوید:«دیگه وقتی قانون اجازه داده، خانواده راضی باشن یا نباشن، فرقی نداره. نوجوان‌ها خیلی وقته دنبال این موضوع بودن، قبلا هم هر روز میومدن و سئوال می‌کردن. به نظر من که اتفاق خوبی نیست، این بچه هنوز به سن قانونی نرسیده، ممکنه تصادف بیشتر بشه.»
بازار پر رونق مینی‌کراس‌ها
شلوغی بازارهای مرتبط با موتورهای سبک همچون یک دومینو با صدور گواهینامه شروع شده و پس از آموزشگاه‌های موتورسیکلت نوبت به راسته‌های فروش موتورسیکلت رسیده است. یکی از فروشندگان تخصصی مینی کراس و موتور در گمرک برای کودکان و نوجوانان در گفتگو با همشهری از افزایش مراجعه خانواده‌ها برای خرید گفت:«مشتری‌های ما همیشه همین بچه‌ها بودن، الان چند روزه که مراجعه بیشتر شده و بچه‌ها با پدر و مادرشون میان.»
به گفته این فروشنده هر چند در آیین نامه جدید برای ۱۶ ساله‌ها به موتورهایی با حجم ۵۰ سی سی هم اشاره شده است اما« این موتورهای ۵۰ سی سی که توی ایران داریم، اندازه بچه ۷ و ۸ ساله‌اس و به درد بچه ۱۶ ساله نمی‌خوره. اصلا نمیدونم که چرا این رو توی دسته بندی گواهینامه موتور ۱۶ ساله‌ها گذاشتن. موتورهای ۱۲۵ تا ۱۱۰ سی سی که ۵۰ کیلومتر میرن، برای این سن خوبه. توی برقی‌ها هم هزار وات جواب می‌ده که ۳۰ تا ۴۰ کیلومتر سرعت میرن.»
تجربه جهانی برای موتوری‌های نوجوان
ایران اولین کشوری نیست که با توجه به هجوم نوجوانان برای موتورسواری، مجبور به تغییر قانون شد، کشورهای اروپایی هم در دهه اخیربا الزام یکسری محدودیت‌ها، دست فرمان خود را تغییر دادند.
همانطور که در ایران از قدرت موتور گرفته تا محدوده تردد، محدودیت‌های خاصی مشخص شده است، کشورهای اروپایی هم با رعایت یکسری شروط به ۱۶ ساله‌های خود اجازه موتورسواری دادند. براساس دستورالعمل مجوز رانندگی اتحادیه اروپا، موتورسوارهای ۱۶ ساله فقط می‌توانند از موتورهایی با حجم ۱۲۵ سی‌سی استفاده کنند اما برخی کشورها با یکسری محدودیت‌های بیشتر، از افزایش آمار تصادف پیشگیری کردند، به عنوان مثال در آلمان نوجوانان ۱۶ ساله تنها در حضور بزرگسال می‌توانند پشت موتور بنشینند.