به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، «اولین همایش ملی علوم اسلامی و انسانی دیجیتال» به همت پژوهشکده علوم اسلامی و انسانی دیجیتال وابسته به مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) با هدف بررسی تحولات نوین در حوزه‌های پژوهشی علوم انسانی و مطالعات اسلامی در عصر دیجیتال، صبح روز پنج‌شنبه ۱۷ مهرماه ۱۴۰۴ در سالن همایش‌های دانشگاه معارف اسلامی قم، واقع در جنب مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، برگزار شد.

در این مراسم، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، و دکتر سید محمدامین آقامیری، دبیر شورای عالی فضای مجازی، به ایراد سخن پرداختند.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، اظهار داشت: خدا را شاکریم که به برکت انقلاب اسلامی، خون شهدا، امام شهیدان و هدایت‌های مقام معظم رهبری، حوزه‌های علمیه به رشد، بلوغ و بالندگی قابل توجهی رسیده‌اند؛ به‌گونه‌ای که امروز توان پرداختن به جدیدترین موضوعات روز از جمله مباحث مربوط به حوزه دیجیتال را دارند.

وی با مطرح کردن پرسش بنیادین که آیا ماشین می‌تواند جای انسان را بگیرد یا خیر؟ افزود: متأسفانه در میان برخی از طلاب یا حتی متخصصان حوزه فناوری، تصویری اغراق‌آمیز از جایگاه ماشین و هوش مصنوعی شکل گرفته است؛ گویی ماشین می‌تواند جایگزین کامل انسان شود، حتی در نقش‌هایی چون امام جماعت یا قاضی. در حالی‌که باید توجه داشت انسان دارای «علم حضوری» است، اما ماشین هیچ‌گاه از چنین علمی برخوردار نخواهد بود.

حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه، با بیان اینکه علم حضوری قابل تبدیل به علم حصولی است، گفت: هر علم حصولی را می‌توان با منطق باینری (صفر و یک) به عدد تبدیل کرد؛ خواه آن علم به صورت تصویر، صدا، نوشتار یا داده باشد. سیستم‌های دیجیتال با بهره‌گیری از منطق باینری قادرند این داده‌ها را ترجمه و پردازش کنند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در جمع‌بندی سخنان خود اظهار داشت: علوم انسانی و اسلامی دیجیتال بدون بهره‌گیری از GPU و هوش مصنوعی ممکن نیست، اما آنچه مهم‌تر است، طراحی حکمی و ارزش‌محور در الگوریتم‌هاست. ما باید مراقب باشیم که دانش تولیدشده در این فضا، مبتنی بر حکمت اسلامی باشد نه فلسفه‌های مادی و نسبی غربی.

حجت‌الاسلام والمسلمین احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، با بیان اینکه در مواجهه با علوم انسانی دیجیتال دو تلقی متفاوت وجود دارد، اظهار داشت: یک تلقی حداقلی یا «تز ضعیف» و یک تلقی حداکثری یا «تز قوی» در این زمینه مطرح است.

 

وی در تبیین تلقی حداقلی از علوم انسانی دیجیتال گفت: در این دیدگاه، سامانه دیجیتال به‌عنوان ابزار و وسیله‌ای در خدمت عالم تلقی می‌شود؛ یعنی عالم علوم اسلامی یا علوم انسانی از داده‌ها، اطلاعات و قابلیت‌های جست‌وجویی فناوری دیجیتال برای پیشبرد کار علمی خود بهره می‌گیرد. این تلقی مورد اجماع همه محققان است و مخالفتی با آن وجود ندارد؛ چراکه استفاده از ابزارهای دیجیتال در پژوهش و انتشار نتایج علمی، چرخه پژوهش را کامل‌تر و مؤثرتر می‌سازد.

 

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم افزود: در این نگاه، سامانه دیجیتال می‌تواند هم در فرآیند پژوهش و هم در ارائه پژوهش، نقش‌آفرین باشد و حرکت علمی را گسترش دهد. برای مثال، اگر اسناد تاریخی به صورت دیجیتال در اختیار پژوهشگران قرار گیرد، جست‌وجو و تحلیل داده‌ها تسهیل و سرعت یافته و امکان عرضه یافته‌های علمی در قالب‌های الکترونیکی نیز فراهم می‌شود.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین واعظی ادامه داد: اما در تلقی حداکثری از علوم انسانی دیجیتال، فرض بر این است که سامانه دیجیتال می‌تواند جایگزین عالم شود و کار عالم را انجام دهد، نه صرفاً ابزاری در خدمت او باشد. این دیدگاه همان چیزی است که امروز در قالب هوش مصنوعی قوی مطرح می‌شود و پرسش اصلی آن است که آیا ماشین می‌تواند جای انسان بنشیند و فعالیت‌های شناختی او را بازتولید کند؟

 

وی خاطرنشان کرد: کسانی که مدافع این تز قوی هستند، باید دو ادعا را اثبات کنند؛ نخست اینکه تحلیلی جامع از ساختار ذهن و آگاهی انسان ارائه دهند و دوم اینکه نشان دهند تمام فعالیت‌های ادراکی بشر را می‌توان به‌صورت مصنوعی در ماشین پیاده‌سازی کرد. بر اساس این دیدگاه، دو رویکرد اصلی در تبیین ماهیت هوش مصنوعی وجود دارد: «نشانه‌گرایی» و «پیوندگرایی».

 

 

حجت‌الاسلام محمدحسین بهرامی، رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با اشاره به سیر تطور علوم انسانی دیجیتال اظهار داشت: این حوزه سه مرحله اساسی را پشت سر گذاشته است.

 

وی با بیان اینکه مرحله نخست، دوره تلاش برای «دیجیتالی‌سازی علوم انسانی» بوده است، تصریح کرد: در این دوره، هدف اصلی استفاده از فناوری دیجیتال برای پردازش و تحلیل داده‌ها در حوزه علوم انسانی بود و بیشتر به اثبات نقش فناوری در تحقیقات انسانی اختصاص داشت.

 

رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی افزود: این مرحله از مباحث زبان‌شناسی رایانشی و ادبیات دیجیتال آغاز شد و زمینه‌ساز ورود فناوری‌های نوین به عرصه پژوهش‌های انسانی و اسلامی گردید.

 

وی در پایان، با اشاره به نقش همایش و نمایشگاه اخیر در ارتقای تعامل علمی مراکز کشور، گفت: هدف ما توسعه مفهوم علوم انسانی دیجیتال در عصر هوش مصنوعی است. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، دانشکده علوم اسلامی و پژوهشکده علوم اسلامی و انسانی دیجیتال آمادگی دارند با همکاری شورای عالی انقلاب فرهنگی و دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی، در تدوین برنامه ملی توسعه علوم انسانی دیجیتال مشارکت کنند.

 

لازم به ذکر است، هم‌زمان با این همایش، نمایشگاه «دستاوردهای فناورانه علوم اسلامی و انسانی دیجیتال» نیز از ۱۵ تا ۱۷ مهرماه در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برگزار شد و تازه‌ترین محصولات و فناوری‌های پژوهشی در حوزه علوم اسلامی و انسانی دیجیتال در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفت.

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، «اولین همایش ملی علوم اسلامی و انسانی دیجیتال» به همت پژوهشکده علوم اسلامی و انسانی دیجیتال وابسته به مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) با هدف بررسی تحولات نوین در حوزه‌های پژوهشی علوم انسانی و مطالعات اسلامی در عصر دیجیتال، صبح روز پنج‌شنبه ۱۷ مهرماه ۱۴۰۴ در سالن همایش‌های دانشگاه معارف اسلامی قم، واقع در جنب مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، برگزار شد.

در این مراسم، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، و دکتر سید محمدامین آقامیری، دبیر شورای عالی فضای مجازی، به ایراد سخن پرداختند.

حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، اظهار داشت: خدا را شاکریم که به برکت انقلاب اسلامی، خون شهدا، امام شهیدان و هدایت‌های مقام معظم رهبری، حوزه‌های علمیه به رشد، بلوغ و بالندگی قابل توجهی رسیده‌اند؛ به‌گونه‌ای که امروز توان پرداختن به جدیدترین موضوعات روز از جمله مباحث مربوط به حوزه دیجیتال را دارند.

وی با مطرح کردن پرسش بنیادین که آیا ماشین می‌تواند جای انسان را بگیرد یا خیر؟ افزود: متأسفانه در میان برخی از طلاب یا حتی متخصصان حوزه فناوری، تصویری اغراق‌آمیز از جایگاه ماشین و هوش مصنوعی شکل گرفته است؛ گویی ماشین می‌تواند جایگزین کامل انسان شود، حتی در نقش‌هایی چون امام جماعت یا قاضی. در حالی‌که باید توجه داشت انسان دارای «علم حضوری» است، اما ماشین هیچ‌گاه از چنین علمی برخوردار نخواهد بود.

حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه، با بیان اینکه علم حضوری قابل تبدیل به علم حصولی است، گفت: هر علم حصولی را می‌توان با منطق باینری (صفر و یک) به عدد تبدیل کرد؛ خواه آن علم به صورت تصویر، صدا، نوشتار یا داده باشد. سیستم‌های دیجیتال با بهره‌گیری از منطق باینری قادرند این داده‌ها را ترجمه و پردازش کنند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در جمع‌بندی سخنان خود اظهار داشت: علوم انسانی و اسلامی دیجیتال بدون بهره‌گیری از GPU و هوش مصنوعی ممکن نیست، اما آنچه مهم‌تر است، طراحی حکمی و ارزش‌محور در الگوریتم‌هاست. ما باید مراقب باشیم که دانش تولیدشده در این فضا، مبتنی بر حکمت اسلامی باشد نه فلسفه‌های مادی و نسبی غربی.

 

حجت‌الاسلام محمدحسین بهرامی، رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با اشاره به سیر تطور علوم انسانی دیجیتال اظهار داشت: این حوزه سه مرحله اساسی را پشت سر گذاشته است.

 

وی با بیان اینکه مرحله نخست، دوره تلاش برای «دیجیتالی‌سازی علوم انسانی» بوده است، تصریح کرد: در این دوره، هدف اصلی استفاده از فناوری دیجیتال برای پردازش و تحلیل داده‌ها در حوزه علوم انسانی بود و بیشتر به اثبات نقش فناوری در تحقیقات انسانی اختصاص داشت.

 

رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی افزود: این مرحله از مباحث زبان‌شناسی رایانشی و ادبیات دیجیتال آغاز شد و زمینه‌ساز ورود فناوری‌های نوین به عرصه پژوهش‌های انسانی و اسلامی گردید.

 

وی در پایان، با اشاره به نقش همایش و نمایشگاه اخیر در ارتقای تعامل علمی مراکز کشور، گفت: هدف ما توسعه مفهوم علوم انسانی دیجیتال در عصر هوش مصنوعی است. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، دانشکده علوم اسلامی و پژوهشکده علوم اسلامی و انسانی دیجیتال آمادگی دارند با همکاری شورای عالی انقلاب فرهنگی و دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی، در تدوین برنامه ملی توسعه علوم انسانی دیجیتال مشارکت کنند.

 

لازم به ذکر است، هم‌زمان با این همایش، نمایشگاه «دستاوردهای فناورانه علوم اسلامی و انسانی دیجیتال» نیز از ۱۵ تا ۱۷ مهرماه در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برگزار شد و تازه‌ترین محصولات و فناوری‌های پژوهشی در حوزه علوم اسلامی و انسانی دیجیتال در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفت.